Αρχαίες ελληνικές τριήρεις, ιστιοφόρα, ατμόπλοια και βάρκες, σε θρυλικές ναυμαχίες, πυρπολήσεις αλλά και καθημερινές σκηνές έχουν «αράξει» στους καμβάδες του Κωνσταντίνου Βολανάκη, ο οποίος αν και υπήρξε από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Σχολής του Μονάχου παρέκαμψε τα ηθογραφικά θέματα και τα πορτρέτα – τάση που ακολουθούσαν οι περισσότεροι καλλιτέχνες της συγκεκριμένης σχολής – κι αφιερώθηκε με εμμονή στη θάλασσα και τη ζωή γύρω από αυτή.
Οι συνθέσεις του, λυρικές και ατμοσφαιρικές, χαρακτηρίζονται από χρωματική αρμονία και επιμελημένη απόδοση των λεπτομερειών και φανερώνουν τη μελέτη της ολλανδικής θαλασσογραφικής παράδοσης. Η συμμετοχή του στο διαγωνισμό για την απεικόνιση της ναυμαχίας της Λίσσας, που προκήρυξε το 1866 η αυστριακή κυβέρνηση, του χάρισε το 1867 το πρώτο βραβείο για τα σχέδια, που συνοδευόταν από ένα ταξίδι στην Αδριατική για να γνωρίσει τον τόπο της ναυμαχίας.
Τον επόμενο χρόνο το έργο παρουσιάστηκε στην Καλλιτεχνική Έκθεση της Βιέννης και αγοράστηκε από τον αυτοκράτορα Φραγκίσκο Ιωσήφ. Σε ηλικία 40 χρόνων, εξέθεσε στο Λονδίνο τη «Ναυμαχία του Τραφάλγκαρ», που αγοράστηκε από το Υπουργείο Ναυτικών της Αγγλίας.
Η έκθεση «Νόστος της θάλασσας, έργα από τη συλλογή του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη» αποτελεί την πρώτη παρουσίαση της δουλειάς του ζωγράφου στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Κρήτη, 186 χρόνια από τη γέννησή του και 172 από τη στιγμή που μετακόμισε με την οικογένεια του στη Σύρο.
Κωνσταντίνος Βολανάκης, «Έξω Από Το Λιμάνι», 1870-72 (λάδι σε καμβά, 48 x 95 εκ.) – Συλλογή Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη
«Αν ένας Έλληνας εικαστικός καλλιτέχνης δύναται να “υποστηρίξει” ότι αναμετρήθηκε με την απεραντοσύνη της θάλασσας, τότε αυτός δεν είναι άλλος από τον Κωνσταντίνο Βολανάκη (1837-1907). Η καλλιτεχνική του παραγωγή, εκτεινόμενη χρονικά σε περίπου μισό αιώνα, καλύπτοντας σχεδόν ολόκληρο το β΄ μισό του 19ου και τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα, απέδωσε ένα σύνολο έργων αξεπέραστο, ποσοτικά και ποιοτικά.
Το ότι δεν ανταμείφθηκε, τουλάχιστον όσο του έπρεπε, από την τέχνη του εν ζωή, έχει να κάνει με την κατάσταση της νεοελληνικής τέχνης και ευρύτερα με τα ιστορικά δεδομένα στην Ελλάδα της εποχής του· το ότι σήμερα πια τιμάται δεόντως – και υπερτιμάται, από άποψη εμπορική – σχετίζεται και πάλι με τα δεδομένα της σύγχρονης νεοελληνικής πραγματικότητας.
Το βέβαιο είναι ότι ο Κωνσταντίνος Βολανάκης απέδωσε με τον χρωστήρα του την θάλασσα και, κυρίως, τον κόσμο της, κατά τρόπο μοναδικό, κατοχυρώνοντας έτσι, καλλιτεχνικά και πολιτισμικά, το πλέον εμβληματικό στοιχείο και πεδίο του ελληνικού κόσμου, τη ναυτοσύνη», σημειώνει μεταξύ άλλων ο επιμελητής της έκθεσης, ιστορικός Τέχνης και έφορος της συλλογής έργων τέχνης της Βουλής των Ελλήνων, Θοδωρής Κουτσογιάννης.
Κωνσταντίνος Βολανάκης, «Η Πυρπόληση Της Τουρκικής Ναυαρχίδας», 1890-95 (λάδι σε καμβά, 79 x 154 εκ.) – Συλλογή Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη
Τα 57 έργα του ζωγράφου των αυτοκρατορικών θριάμβων, των ένδοξων στιγμών της ελληνικής Ιστορίας, αλλά και των ταπεινών ψαροκάικων, συνθέτουν την έκθεση που θα πραγματοποιηθεί στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων και έχει τεθεί υπό την αιγίδα της Α.Ε. Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου.
Στο αφιέρωμα συμπεριλαμβάνονται επίσης ελαιογραφίες που ανήκουν στο Αρχηγείο Ναυτικού, τη Βουλή των Ελλήνων και την Τράπεζα της Ελλάδος.
Την έκθεση συνοδεύει έγχρωμος πλήρως εικονογραφημένος δίγλωσσος (ελληνικά-αγγλικά) κατάλογος, ενώ κατά τη διάρκεια της θα προγραμματιστούν οργανωμένες ξεναγήσεις για ενήλικες και εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές όλων των σχολικών βαθμίδων.
Κωνσταντίνος Βολανάκης, «Η Αποβίβαση», 1885-90 (λάδι σε καμβά, 86 x 61 εκ.) – Συλλογή Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη
«Κωνσταντίνος Βολανάκης: Νόστος της θάλασσας Έργα από τη συλλογή του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη». Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων: Χάληδων 98-102, Διάρκεια: 21 Ιουλίου - 31 Δεκεμβρίου 2023, pinakothiki-chania.gr
Κεντρική φωτ.: Κωνσταντίνος Βολανάκης, «Θαλασσογραφία», 1885-90 (λάδι σε καμβά, 65 x 113 εκ.) – Συλλογή Τραπέζης της Ελλάδος
