Ξεκίνησε έκθεση με έργα φοιτητών από την Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στο φιλότεχνο στέκι του Σωτήρη Φέλιου (16 Φωκίωνος Νέγρη). Δεν είναι η πρώτη φορά που ο γνωστός συλλέκτης δίνει χώρο στα σπουδαστικά εργαστήρια να δείξουν τη δουλειά που γίνεται.
Αν θυμάμαι καλά, πρώτος ο Μιχάλης Μανουσάκης ως υπεύθυνος στο Ε΄ εργαστήριο ζωγραφικής στην Α.Σ.Κ.Τ., οργάνωσε τα τελευταία χρόνια τέτοιες ομαδικές εκθέσεις ώσπου να συνταξιοδοτηθεί. Παρόμοια, έκανε ο Γιώργος Καζάζης, για λογαριασμό του ΣT΄ εργαστηρίου ζωγραφικής της ΑΣΚΤ (στην έκθεση με τίτλο «Ο πόνος των άλλων» το 2016), η Ντίνα Κώτσιου με το εργαστήριο της χαρακτικής της Αθήνας («Ζωγράφοι και γλύπτες χαράζουν» 2018) και πέρυσι ο Μάριος Σπηλιόπουλος με το Γ’ εργαστήριο ζωγραφικής της ΑΣΚΤ. Εντυπωσιάζεται κανείς από τον αριθμό των νέων καλλιτεχνών που πέρασαν από το φυτώριο του Σ. Φέλιου στα δύσκολα χρόνια της κρίσης και κατόπιν της πανδημίας. Είναι μια πρωτοβουλία που τιμά τον συλλέκτη, αλλά και τους δασκάλους των σχολών.
Η τελευταία έκθεση (έως 18/2) γίνεται με πρωτοβουλία του Κωνσταντίνου Παπαμιχαλόπουλου και τιτλοφορείται «Σχολή των Ιωαννίνων». Ας επιτραπεί να μην προχωρήσουμε σε μια κριτική αποτίμηση των έργων (αυτό θα γίνει σε δεύτερο σημείωμα), αλλά να επικεντρωθούμε στην αξία του ίδιου του γεγονότος.
Έχω ξαναγράψει ότι χρόνια τώρα κοιτώ με θαμπωμένα μάτια τους δημιουργούς, τους μαστόρους που κυκλοφορούν ανάμεσά μας και προσπαθούν να δείξουν τη δουλειά τους σε ασύλληπτα σκληρές συνθήκες. Πώς να μη θαυμάσει κανείς το θάρρος των παιδιών που αρνούνται να αφήσουν τη συνείδησή τους να καμφθεί;
Στα εγκαίνια της έκθεσης μπορούσες να νιώσεις, όχι μόνο τη συγκίνηση των νέων και των οικογενειών τους – αυτό μπορεί να συμβεί και σε αφιέρωμα για εκλιπόντα καλλιτέχνη - αλλά το αίσθημα αυτοπεποίθησης που είχαν οι ζωγράφοι μπροστά από τα έργα τους.
Θυμάμαι τον Μάκη Θεοφυλακτόπουλο που διετέλεσε καθηγητής στη Θεσσαλονίκη, όταν μου μιλούσε για την πολυκύμαντη σχέση με τον δικό του δάσκαλο, τον Γιάννη Μόραλη. «Ένας δάσκαλος δεν είναι μόνον όσα διδάσκει. Δεν είναι επιχειρήματα, είναι κατάσταση».
Οι διδάσκοντες οφείλουν να ανοίγουν δρόμο στις πλαστικές ανάγκες των σπουδαστών, αλλά και να μοιράζονται τρόπους για τη διαχείρισή τους. Η στάση, η ευθύνη του δασκάλου, δεν κρίνεται μόνο στην εικαστική γλώσσα. Και για να μην κατηγορηθώ για εμπορευματοποίηση, αναφέρομαι στο «τεύχειν», όπου τεχνική δεν είναι μόνο η κατασκευή ενός έργου, αλλά και η οργάνωση – προβολή του. Όλο αυτό το σχήμα που φαίνεται τόσο απλό, προϋποθέτει και κοινωνικές-θεσμικές δεξιότητες: ο γλωσσικός κώδικας, ένα πρότυπο συμπεριφοράς, η ικανή χρήση των τεχνικών μέσων (για παράδειγμα το Instagram), όλα αυτά σε σχολές του εξωτερικού περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα διδασκαλίας.
Δεν θα έπρεπε να κάνουμε ειδική αναφορά, αλλά ορισμένοι, είτε από φοβικό σύνδρομο, είτε από ανόητα παρωπιδάκια περί «αγοράς», εξαπολύουν μύδρους εναντίον τέτοιων πρωτοβουλιών. Δεν καταλαβαίνουν πως βρισκόμαστε όχι προ των πυλών, αλλά στο πέρασμα μιας άλλης εποχής, μόνον όσοι είναι αποφασισμένοι να κρατήσουν καλά κλεισμένα τα μάτια τους. Σε αυτούς, φοβούμαι πως η συζήτηση για το «τεύχειν» δεν έχει να προσφέρει τίποτε άλλο από μιαν ενόχληση.
Σπεύδω να ομολογήσω ότι η στήλη δεν έχει την πρόθεση να «ξυπνήσει» τους κατ’ επάγγελμα ανυποψίαστους ή τους ιδαλγούς της μιζέριας. Μακάρι κι άλλοι συλλέκτες να ακολουθήσουν το παράδειγμα του Σωτήρη Φέλιου, αλλά και δημόσιοι φορείς όπως η Εθνική Πινακοθήκη και οι δημοτικές πινακοθήκες μας.
«Σχολή των Ιωαννίνων» στην αίθουσα 16 Φωκίωνος Νέγρη, Κυψέλη. Ώρες λειτουργίας: Τετάρτη - Παρασκευή, 16:00-20:00, Σάββατο, 12:00-17:00. Έως 18 Φεβρουαρίου
* Τις φωτογραφίες τράβηξε η Βασιλική Κούτρη
