«Το δέχομαι, για λογαριασμό όλων των συναδέλφων μου του Εθνικού Θεάτρου, ζωντανών ή νεκρών….». Αυτό είχε δηλώσει – μεταξύ άλλων – η Κατίνα Παξινού (1900-1973) παραλαμβάνοντας το 1944 το Όσκαρ Β΄ Γυναικείου Ρόλου για την ερμηνεία της στον ρόλο της πατριώτισσας τς Ισπανίας, Πιλάρ, στην ταινία του Σαμ Γουντ, «Για ποιον χτυπά η καμπάνα» (1943), βασισμένης στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Έρνεστ Χέμινγουέϊ.
Το Όσκαρ που είχε κερδίσει τότε ήταν το μοναδικό από τα συνολικά εννέα για τα οποία είχε προταθεί η ταινία. Ήταν επίσης το πρώτο Όσκαρ για την Ελλάδα αλλά και το πρώτο που είχε δοθεί σε μη Αμερικανό ηθοποιό. Η δε Παξινού, είχε γίνει, τότε, η πρώτη ηθοποιός που είχε κερδίσει ταυτόχρονα Όσκαρ και Χρυσή Σφαίρα Β’ Ρόλου.
Από την ταινία «Για ποιόν χτυπά η καμπάνα» @Images courtesy of Park Circus/Universal. Πηγή φωτ.: Ταινιοθήκη της Ελλάδος
Δεν είχε δεχθεί μεμιάς το ρόλο στην ταινία. Είχαν προηγηθεί τρεις αρνήσεις της, τρία «όχι» ως απάντηση στις ερωτήσεις εάν είχε παίξει στον κινηματογράφο, εάν ήθελε να πάει στο Χόλιγουντ και εάν ήταν διατεθειμένη να λάβει μέρος σε ταινία της Paramount. Είχαν δοθεί τηλεφωνικώς, την περίοδο εκείνη – περί το 1940 – η Παξινού διέπρεπε στο Broadway, πριν από αυτό διέπρεπε στην Ελλάδα, σε παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου.
Της επιτυχίας της στην ταινία «Για ποιον χτυπά η καμπάνα» ακολούθησε η συμμετοχή της σε άλλες ταινίες του Χόλιγουντ και μη, όπως «Πυρ!» (1943) του Φρανκ Τατλ, «Ο εμπρηστής» (1945) του Χέρμαν Σάμλιν, «Η οργή του Θεού» (1947) του Τσαρλς Φρανκ, «Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα» (1947) του Ντάντλεϊ Νίκολς, «Καίσαρ Βοργίας» (1949) του Χένρι Κινγκ, «Ο κύριος Αρκάντιν» (1955) του Όρσον Γουέλς, «Το θαύμα» (1959) του Έρβιν Ρέιπερ, «Ο Ρόκο και τ' αδέλφια του» (1960) του Λουκίνο Βισκόντι, «Πώς γνώρισα τον έρωτα» (1968) του Ρομπέρ Ενρικό, «Un ete Fauvage» (1969) του Μαρσέλ Καμί, «Το νησί της Αφροδίτης» (1969) του Γιώργου Σκαλενάκη.
Από την ταινία «Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα» @Alexander Kahle. Πηγή φωτ.: Ταινιοθήκη της Ελλάδος
Εκ των σπουδαιότερων τραγωδών της Ελλάδας, «η Κατίνα Παξινού, δεν είναι μόνο μεγάλη, είναι μοναδική», όπως είχε αναφερθεί γι’ αυτήν ο Αμερικανός σκηνοθέτης Όρσον Γουέλς. Το Εθνικό Θέατρο την τιμά δίνοντας το όνομά της σε μία του σκηνή, στο Θέατρο Rex – Σκηνή «Κατίνα Παξινού». Φέτος, με αφορμή τη συμπλήρωση 80 χρόνων από την απονομή του Όσκαρ στην Κατίνα Παξινού, το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης εγκαινιάζει τη συνεργασία του με την Ταινιοθήκη της Ελλάδος με ένα αφιέρωμα στην κινηματογραφική καριέρα της μεγάλης Ελληνίδας ηθοποιού.
Το αφιέρωμα τιτλοφορείται «Κατίνα Παξινού. Η Ελληνίδα που κατέκτησε το Χόλιγουντ» περιλαμβάνει τέσσερις ταινίες και ένα ντοκιμαντέρ και θα πραγματοποιηθεί στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, από τις 17 έως τις 20 Οκτωβρίου, δίνοντας την ευκαιρία στο κοινό να γνωρίσει μια άλλη όψη της κορυφαίας ερμηνεύτριας και να ξαναθυμηθεί μερικά από τα αριστουργήματα της έβδομης τέχνης στα οποία συμπρωταγωνίστησε με ιερά τέρατα του κινηματογράφου: τον Αλέν Ντελόν, την Κλαούντια Καρντινάλε, την Ίνγκριντ Μπέργκμαν και τον Γκάρι Κούπερ.
Οι ταινίες του αφιερώματος είναι από τις σημαντικότερες κινηματογραφικές επιτυχίες της μεγάλης τραγωδού και φέρουν τους τίτλους «Για ποιον χτυπά η καμπάνα», «Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα», «Ο Ρόκο και τα αδέρφια του» και «Το Νησί της Αφροδίτης». Όσο για το ντοκιμαντέρ, περιλαμβάνει δύο επεισόδια του Παρασκηνίου αφιερωμένα στην Κατίνα Παξινού.
Από την ταινία «Ο Ρόκο και τ’ αδέλφια του» @ Franco Fedeli. Πηγή φωτ.: Ταινιοθήκη της Ελλάδος
Ενσαρκώνοντας υποδειγματικά μία μεγάλη γκάμα από ρόλους μάνας, όπως στην κινηματογραφική απόδοση του έργου του Ευγένιου Ο’ Νιλ «Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα», αλλά και στο «Νησί της Αφροδίτης», τη μοναδική ελληνόφωνη ταινία της, η Κατίνα Παξινού άφησε το ανεξίτηλο στίγμα της (και) στη μεγάλη οθόνη.
Είχε επίσης διαπρέψει στο θέατρο. Μεταξύ άλλων, συμμετείχε στο θίασο του Αλέξη Μινωτή τον οποίο και είχε παντρευτεί και μαζί του είχε συνεργαστεί από το 1932 έως το 1940, χρονιά που έγινε μόνιμο μέλος του Εθνικού Θεάτρου. Την περίοδο του πολέμου είχε εγκατασταθεί στις ΗΠΑ όπου και είχε εμφανιστεί στο Broadway της Νέας Υόρκης. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1952 και ξανάρχισε τις εμφανίσεις της στο Εθνικό Θέατρο με τον Αλέξη Μινωτή, όπου ανέβασε Χένρικ Ίψεν και Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, αλλά με κύριο πλέον ενδιαφέρον στις παραστάσεις αρχαίων θεατρικών έργων.
Τον Ιούνιο του 1955 πρωταγωνίστησε στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, στην παράσταση «Εκάβη» του Ευριπίδη (σε σκηνοθεσία Μινωτή), εγκαινιάζοντας επίσημα το Φεστιβάλ Επιδαύρου. Τα χρόνια που ακολούθησαν, η Παξινού συνδέθηκε με το Φεστιβάλ ως μια από τις σημαντικότερες μορφές του. Εμφανίστηκε για τελευταία φορά στο αργολικό θέατρο το καλοκαίρι του 1972, όχι για να υποδυθεί κάποιον ρόλο. Δεχόμενη, ωστόσο, το χειροκρότημα του κοινού. Απεβίωσε λίγους μήνες αργότερα, τον Φεβρουάριο του 1973.
Από την ταινία «Το νησί της Αφροδίτης». Πηγή φωτ.: Ταινιοθήκη της Ελλάδος
Είχε σπουδάσει μουσική και τραγούδι στο Ωδείο της Γενεύης καθώς και σε άλλες αντίστοιχες σχολές στη Βιέννη και στο Βερολίνο. Κατέκτησε το κοινό της Ελλάδας, κατέκτησε το Χόλιγουντ και όλο τον κόσμο.
Πρόγραμμα προβολών αφιερώματος:
Μουσείο Παξινού - Μινωτή
Το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης είναι διαχειριστής του Κληροδοτήματος Αλέξη Μινωτή εις μνήμην Κατίνας Παξινού στο πλαίσιο του οποίου λειτουργεί το Μουσείο Παξινού-Μινωτή, στο Μέγαρο Εϋνάρδου (Αγ. Κων/νου 20).
Το Μουσείο δέχεται επισκέψεις κατόπιν ραντεβού. Για το επόμενο χρονικό διάστημα έχουν προγραμματιστεί οι ακόλουθες ξεναγήσεις: 15 Οκτωβρίου, 22 Οκτωβρίου, 19 Νοεμβρίου και 10 Δεκεμβρίου, ώρα 11.00 – 12.30. Αριθμός συμμετεχόντων: μέχρι 20 άτομα. Απαραίτητη η κράτηση θέσης στο [email protected].
Η Κατίνα Παξινού (ΜΙΕΤ). Πηγή φωτ.: Ταινιοθήκη της Ελλάδος (λεπτομέρεια στην κεντρική φωτ.)
Ταινιοθήκη της Ελλάδος, Ιερά Οδός 48 και Μεγάλου Αλεξάνδρου, μετρό Κεραμεικός, τηλ. 210 3612046. Εισιτήρια: 6 ευρώ (γενική είσοδος). Δυνατότητα online κράτησης εισιτηρίων εδώ.
Η αφίσα του αφιερώματος. Πηγή: Ταινιοθήκη της Ελλάδος
