Ο ενοικιαστής: Η πρώτη χιτσκοκική ταινία
Από την ταινία «Ο ενοικιαστής». Πηγή φωτ.: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Από την ταινία «Ο ενοικιαστής». Πηγή φωτ.: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Ο ενοικιαστής: Η πρώτη χιτσκοκική ταινία

Η φυσιογνωμία του αλλά και οι κινήσεις του παραπέμπουν σε εκείνες του δολοφόνου: μία συγκεκριμένη ημέρα της εβδομάδας (Τρίτη) μαυροφορείται, καλύπτει το στόμα του, κυκλοφορεί στα σοκάκια και κατά τα μεσάνυχτα επιστρέφει αθόρυβα στην οικία που διαμένει, κρατώντας ένα πιστόλι. 

Πρόκειται για μία από τις σκηνές της ταινίας του Άλφρεντ Χίτσκοκ (1899-1980), «Ο ενοικιαστής» (The Lodger: A Story of the London Fog, 1927). Αν και η υπόθεσή της εκτυλίσσεται σε λίγες μόλις ημέρες, αποκόμματα εφημερίδων και αφηγήσεις μας κάνουν γνωστό ότι ο δολοφόνος διαπράττει για αρκετό διάστημα μια σειρά φόνων νέων γυναικών που έχουν ξανθή κόμη: έναν φόνο κάθε εβδομάδα και μάλιστα μία συγκεκριμένη ημέρα. Γνωστοποιεί την ταυτότητά του αφήνοντας στον τόπο του εγκλήματος ένα μικρό, τετράγωνο χαρτί με την υπογραφή «Ο Τιμωρός» και κινείται εντός συγκεκριμένου χωρικού πλαισίου.

Από την ταινία «Ο ενοικιαστής». Πηγή φωτ.: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Η δεξιοτεχνία του Χίτσκοκ στην τρίτη μεγάλου μήκους ταινία του που αποτελεί και την καλύτερη βωβή του όπως και μία από τις σημαντικότερες για την εξέλιξη του κινηματογράφου – «Το Lodger μπορεί να μην είναι η πρώτη ταινία του Χίτσκοκ, είναι όμως σίγουρα η πρώτη χιτσκοκική ταινία!», όπως αναφέρουν οι μεγαλύτεροι κριτικοί κινηματογράφου – μας πείθει (όπως και σχεδόν όλα τα πρόσωπα της ταινίας) μέχρι ενός σημείου ότι ο εν λόγω ενοικιαστής είναι ο δολοφόνος.

Κάτι που αποτελεί και ένα από τα χαρακτηριστικά μοτίβα της χιτσκοκικής κινηματογραφικής παραγωγής: κάποιος αθώος κατηγορείται άδικα λόγω μιας σειράς άτυχων συμπτώσεων.

Αυτό το χαρακτηριστικό τελειοποιείται για πρώτη φορά στον «Ενοικιαστή», όπου παρατηρούμε και άλλα χαρακτηριστικά των βωβών ταινιών της εποχής: βαμμένα χείλη και μάτια (με μολύβι) των πρωταγωνιστών, έμφαση της κάμερας στις κινήσεις και στην έκφρασή τους, ελάχιστοι διάλογοι που παρεμβάλλονται κατά αραιά διαστήματα ανάμεσα στις σκηνές, το φιλμ που άλλοτε «χρωματίζεται» πορτοκαλοκίτρινο άλλοτε γκριζωπό.

Από την ταινία «Ο ενοικιαστής». Πηγή φωτ.: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Η μουσική συμβάλει κατά το μέγιστο για την απόδοση της ταινίας ως θρίλερ, της δίνει φωνή σε κάθε στιγμή και πυροδοτεί τη δράση. Ο λόγος για την πρωτότυπη μουσική του συνθέτη και πιανίστα Στάθη Άννινου, την οποία ερμήνευσε ζωντανά ο ίδιος σε πιάνο, τσέμπαλο και synthesizers κατά την προβολή του βωβού «Ενοικιαστή» στον Κήπο του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. 

Το γεγονός στην προβολή στον Κήπο του Μεγάρου ήταν η πρωτότυπη μουσική, αν και η συγκεκριμένη ταινία του Χίτσκοκ είναι σχετικά μη γνωστή στο ευρύ κοινό. Ανακαλούμε τη μουσική απόδοση για το τρίξιμο του πατώματος, όπως και μία από τις πιο εύθυμες στιγμές: της μουσικής απόδοσης του ήχου όταν τα δάχτυλα ποδιών πλατσουρίζουν στην μπανιέρα.

Η ταινία εγείρει επίσης και άλλα ερωτήματα· αφορούν στη φύση του δολοφόνου αλλά και το πόσο εύκολα κάποιος χαρακτηρίζεται ως τέτοιος, τη «δικαιοσύνη» που αναλαμβάνει να αποδώσει το πλήθος κυνηγώντας και χτυπώντας ανελέητα τον ενοικιαστή· αφορούν στις υποψίες προς οποιονδήποτε μη συνηθισμένο και διαφορετικό, στην κτητικότητα του συντρόφου προς τη σύντροφο, στην τρυφερότητα και τον τρόπο προσέγγισης του ερωτικού υποκειμένου.

Από την ταινία «Ο ενοικιαστής». Πηγή φωτ.: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Το σενάριο της ταινίας (από τον Έλιοτ Στάναρντ) βασίστηκε στο μυθιστόρημα «The Lodger» της Μαρί Μπέλλοκ Λάουντς. Τον κεντρικό ήρωα της ταινίας, τον ένοικο, υποδύθηκε ο Άιβορ Νοβέλο, μια θεατρική φίρμα της εποχής, συνεπώς, κατά τον Χίτσκοκ, θα ήταν πολύ δύσκολο για τους παραγωγούς της ταινίας να παρουσιάζεται ο Νοβέλο ως ο πραγματικός δολοφόνος, διότι θα μειωνόταν η δημοτικότητά του. Στους υπόλοιπους ρόλους οι Μαρί Ολτ, Άρθουρ Τσέσνι, Τζουν Τριπ και Μάλκομ Κιν.

Πηγή φωτ.: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Η προβολή της βωβής ταινίας του Χίτσκοκ στον Κήπο του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, συνοδεία ζωντανής μουσικής, αποτελεί συμπαραγωγή του Μορφωτικού Ερευνητικού Κέντρου Ελληνικού Πολιτισμού και του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. 

Όσο για τον πιανίστα, ενορχηστρωτή και συνθέτη Στάθη Άννινο (γενν. 1980, Αθήνα), είναι κάτοχος διπλώματος κλασικού πιάνου και πτυχίου φούγκας. Συνέχισε τις σπουδές του στο πιάνο δίπλα στον Τάκη Φαραζή, συμμετείχε σε σεμινάρια των Daniel Carter, Shai Maestro, Γιώργου Χατζηνίκου κ.ά.

Ο Στάθης Άννινος. Πηγή φωτ.: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Κινηματογραφόφιλοι και δη θαυμαστές του Χίτσκοκ έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν αυτές τις ημέρες την ταινία του «Ρεβέκκα» η οποία προβάλλεται στους κινηματογράφους. Πρωταγωνίστρια η Τζόαν Φοντέιν (1917-2013) που διέθετε ξανθή κόμη – ο Χίτσκοκ, άλλωστε, προτιμούσε πάντα τις ξανθές πρωταγωνίστριες.

Κεντρική φωτ.: Από την ταινία «Ο ενοικιαστής». Πηγή φωτ.: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών