Σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης διαθέτουν τα γραφεία, καθώς οι Κασσάνδρες που ήθελαν να εξαϋλώνονται λόγω της πανδημίας δεν έχουν επιβεβαιωθεί. Άλλωστε, οι πρώτης κατηγορίας χώροι, δηλαδή με βιοκλιματικά χαρακτηριστικά και χώρους που ενθαρρύνουν την εργασία, βρίσκονται συνεχώς στο επίκεντρο της στρατηγικής των επιχειρήσεων. Πώς όμως, κινήθηκε η συγκεκριμένη αγορά το πρώτο εξάμηνο του 2022;
Σύμφωνα με την έκθεση της Cushman & Wakefield, η καθαρή απορρόφηση γραφειακών χώρων στο δεύτερο τρίμηνο επιβραδύνθηκε εάν συγκριθεί με την υψηλή δραστηριότητα του 1ου τριμήνου του 2022, φθάνοντας τα 20.000 τ.μ., γεγονός που διαμορφώνει τη συνολική επιφάνεια για το πρώτο εξάμηνο, στο μέγεθος-ρεκόρ των 55.000 τ.μ. Το κέντρο της Αθήνας ανήκει στις πιο ενεργές υπό-αγορές, ενώ σημαντικός αριθμός συναλλαγών προήλθε από τον χρηματοπιστωτικό κλάδο. Όπως αναφέρει η Cushman & Wakefield, ύστερα από την επιβράδυνση της μισθωτικής-επενδυτικής δραστηριότητας λόγω της πανδημίας, η ζήτηση για γραφεία, που επιτρέπουν ευελιξία, έχει πλέον ανακάμψει τροφοδοτώντας ισχυρή ζήτηση.
Πώς διαμορφώνονται οι τιμές; Για καλούς χώρους, δηλαδή νεόδμητους και βιοκλιματικούς, τα ενοίκια παρέμειναν σταθερά στα 25 ευρώ/τ.μ./μήνα που σε ορισμένες περιπτώσεις φτάνουν ακόμη και τα 28 ευρώ /τ.μ./μήνα. Η επενδυτική αγορά παρουσίασε αυξημένη δραστηριότητα στο β’ τρίμηνο με συναλλαγές αξίας 165 εκατ. ευρώ. Η αγορά από την Generali του νέου κτηρίου της 8.000 τ.μ. που φιλοξενεί την έδρα της στη Λεωφ. Συγγρού αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα deals.
Ξεχωρίζει το Μαρούσι
Η Λεωφόρος Κηφισίας προσέλκυσε την πλειοψηφία των συναλλαγών με επενδυτές που επικεντρώνονται σε περιουσιακά στοιχεία που εμφανίζουν σταθερές αποδόσεις. Μάλιστα, το επενδυτικό κρεσέντο στο real estate του Αμαρουσίου είναι δίχως προηγούμενο, με μεγάλες επενδυτικές εταιρείες να ρίχνουν «φρέσκα» κεφάλαια για την απόκτηση προνομιακών ακινήτων. Η έλλειψη ποιοτικού αποθέματος χώρων γραφείων, σε συνδυασμό με την κομβική τοποθεσία ορισμένων περιοχών στο συγκεκριμένο προάστιο της Βόρειας Αττικής διατηρούν σε υψηλά επίπεδα τη ζήτηση, διασφαλίζοντας καλές αποδόσεις.
Όπως εξηγούν παράγοντες της αγοράς, το Μαρούσι έχει αναλογικά τα περισσότερα είτε σχεδιαζόμενα είτε σε εξέλιξη projects κατασκευής κτιρίων γραφείων. Ένας από τους βασικούς λόγους γι’ αυτό είναι το γεγονός ότι η περιοχή διαθέτει τέσσερις σταθμούς ηλεκτρικού σιδηροδρόμου (Ειρήνη, Νερατζιώτισσα, Μαρούσι, ΚΑΤ), όπως και προαστιακό σιδηρόδρομο και πολύ καλή σύνδεση με την Αττική Οδό.
Η λίστα των επενδυτών στην περιοχή περιλαμβάνει την Prodea, την Trastor, τη Dimand, τη Noval (του ομίλου Στασινόπουλου) μαζί με την Brook Lane Capital, αλλά και πολλές άλλες μικρότερες εταιρίες.
Ωστόσο, τα μεγάλα deals, που κυριάρχησαν το 2021, επιβραδύνθηκαν φέτος λόγω του αρνητικού αντίκτυπου των τρεχουσών μακροοικονομικών και γεωπολιτικών συνθηκών που επηρεάζουν τη διαθεσιμότητα, τις τιμές των δομικών υλικών και το κόστος χρηματοδότησης. Πάντως, η ποσότητα των χώρων που αναπτύσσονται και πρόκειται να παραδοθούν παραμένει σημαντική και διαμορφώνεται σε 370 χιλ.τ.μ. μέχρι το 2025. Το γραφείο, όπως σημειώνει η C&W, εξακολουθεί να διαδραματίζει κεντρικό ρόλο, ωστόσο η νέα φιλοσοφία design είναι πολύ πιο ευέλικτη με την ευημερία και τη βιωσιμότητα των εργαζομένων να αποτελούν σημαντικούς παράγοντες ζήτησης.
Πώς όμως, διαμορφώνονται οι προοπτικές; Η επιστροφή στο γραφείο σε συνδυασμό με την υιοθέτηση ενός υβριδικού μοντέλου εργασίας και των κριτηρίων ESG (περιβαλλοντικών, κοινωνικών, διακυβέρνησης) αποτελούν τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά του οικοσυστήματος των γραφείων.
