*Γράφει ο James Pethokoukis
«Ωφελούν τα Bidenomics τους εργαζόμενους;»: Αυτό είναι το ερώτημα που θέτει ο οικονομολόγος Paul Krugman στην τελευταία στήλη του στους New York Times. Και ίσως αναμενόμενα, ο νομπελίστας αυτός απαντά καταφατικά. «Περισσότεροι Αμερικανοί – πολύ περισσότεροι Αμερικανοί – έπιασαν δουλειά και ενώ όσοι ήταν ήδη απασχολημένοι υπέστησαν μια μείωση των πραγματικών μισθών, αυτή η μείωση αντανακλούσε τα γεγονότα στις παγκόσμιες αγορές τροφίμων και ενέργειας, και όχι την πολιτική των ΗΠΑ», γράφει ο Krugman.
Σε μεγάλο βαθμό —μέχρι στιγμής τουλάχιστον— τα «Bidenomics» είναι τα τεραστίων διαστάσεων δημοσιονομικά κίνητρα γνωστά και ως American Rescue Plan (ARP), που εγκρίθηκαν τον Μάρτιο του 2021. Με μέγεθος 1,9 τρισεκατομμύρια δολάρια, το πρόγραμμα είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερο από τις νέες δαπάνες του Διακομματικού Νόμου για τις Υποδομές που ψηφίστηκε το καλοκαίρι του 2021, ενώ άλλα μεγάλα νομοσχέδια της κυβέρνησης Μπάιντεν—δηλαδή ο νόμος CHIPS and Science και ο νόμος για τη μείωση του πληθωρισμού—ψηφίστηκαν μόλις πρόσφατα. Συνέβαλε το ARP με ουσιαστικό τρόπο στη μεγαλύτερη άνοδο του πληθωρισμού της Αμερικής εδώ και τέσσερις δεκαετίες; (Αυτή η άνοδος του πληθωρισμού, παρεμπιπτόντως, σημαίνει ότι, παρόλο που οι μέσες ωριαίες αποδοχές αυξήθηκαν κατά 5,2% από πέρυσι, οι τιμές καταναλωτή αυξήθηκαν κατά 8,2%). Σίγουρα συνέβαλε.
Σκεφτείτε το χάσμα της παραγωγής - τη διαφορά μεταξύ του τι θα μπορούσε να παράγει η οικονομία των ΗΠΑ εάν λειτουργούσε ολοταχώς και αυτού που παράγει στην πραγματικότητα - όταν εγκρίθηκε το ARP. Το νομοσχέδιο κάλυψε αυτό το κενό πολλές φορές. Στη συνέχεια, εξετάστε την εκτίμηση μεσαίου εύρους του δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή, την επίδραση του 1$ των κρατικών δαπανών στο συνολικό οικονομικό προϊόν. Ένα απλό μοντέλο που βασίζεται στο παραγωγικό χάσμα και τον δημοσιονομικό πολλαπλασιαστή -συμπεριλαμβανομένων των εύλογων εκτιμήσεων των τιμών τους- προέβλεψε ότι το ARP θα «δημιουργούσε σημαντική πληθωριστική πίεση το 2021 και το 2022», σημείωσε ο οικονομολόγος του AEI Michael Strain νωρίτερα φέτος. Τότε, ο Strain υπολόγισε ότι «περίπου τρεις ποσοστιαίες μονάδες του πληθωρισμού το 2021 οφείλονταν στο ARP».
Με άλλα λόγια, το ARP και τα Bidenomics ήταν μια σημαντική κινητήρια δύναμη του πληθωρισμού και, επομένως, ένας ουσιαστικός μοχλός της νομισματικής ανταπόκρισης της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ. Και αν αυτή η ανταπόκριση οδηγήσει σε ύφεση, τότε τα Bidenomics θα είναι μια μείζων αιτία. Ακόμη και ο Κρούγκμαν παραδέχεται ότι οτιδήποτε περισσότερο από μια σύντομη ύφεση θα υπονόμευε την υπόθεσή του: «. . . Ο έλεγχος του πληθωρισμού καταλήγει να απαιτεί μια μακρά περίοδο υψηλής ανεργίας –δεν νομίζω ότι θα συμβεί αυτό, αλλά μπορεί να κάνω λάθος– οι εργαζόμενοι θα μπορούσαν να καταλήξουν σε χειρότερη θέση, παρά την τρέχουσα έκρηξη της απασχόλησης».
Λίγα λόγια για την ιστορία των ρηχών υφέσεων: Σε ένα ερευνητικό σημείωμα τον περασμένο Ιούλιο, η Goldman Sachs παρατήρησε ότι «ακόμα και οι ρηχές υφέσεις έχουν δυσάρεστες επιπτώσεις» με το μέσο ποσοστό ανεργίας να αυξάνεται περίπου δυόμισι ποσοστιαίες μονάδες. Ανακαλύψαμε λοιπόν την περασμένη Παρασκευή ότι το ποσοστό ανεργίας στις ΗΠΑ τον Αύγουστο ήταν 3,7%. Έτσι, μια συνήθης ρηχή ύφεση θα ωθούσε αυτόν τον αριθμό στο 5,2%. Εάν η ανεργία έφτανε σήμερα στο δεύτερο ποσοστό - με όλες τις άλλες παραμέτρους αμετάβλητες - θα υπήρχαν επιπλέον 2,5 εκατομμύρια άνεργοι Αμερικανοί. Αυτό θα ισοδυναμούσε με την εξάλειψη των κερδών απασχόλησης του περασμένου έτους. Ακόμη και μια ρηχή ύφεση θα ήταν μια γροθιά για πολλούς εργαζόμενους μετά το οικονομικό χάος που εκδηλώθηκε από την έναρξη της πανδημίας.
Η ψήφιση του υπερμεγέθους ARP ήταν ένα ιστορικό οικονομικό στοίχημα, ιδιαίτερα μόλις λίγους μήνες αφότου ο Πρόεδρος Τραμπ υπέγραψε το νομοσχέδιο ανακούφισης από τον COVID-19 ύψους 900 δισεκατομμυρίων δολαρίων τον Δεκέμβριο του 2020. Ακόμα κι αν η Fed πετύχει έναν άψογο αποπληθωρισμό και μια ήπια προσγείωση, δεν θα είναι καθόλου σαφές ότι τα Bidenomics, προσαρμοσμένα έναντι του ρίσκου, ωφέλησαν τους εργαζόμενους. Αν ξεκινήσετε αργά για να πάρετε το παιδί σας από το σχολείο και τρέξετε σαν τρελοί στους παράδρομους για να φτάσετε εκεί, μπορεί όντως να φτάσετε στην ώρα σας. Αξίζει όμως το ρίσκο;
*Ο James Pethokoukis κατέχει την έδρα Dewitt Wallace στο American Enterprise Institute, όπου είναι υπεύθυνος του μπλογκ AEIdeas και φιλοξενεί το εβδομαδιαίο podcast, “Political Economy with James Pethokoukis”.
**Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 6 Σεπτεμβρίου 2022 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
