Του James Pethokoukis
Όπως λέει και το ρητό, δεν υπάρχουν ανόητες ερωτήσεις. Σ’ αυτό το πνεύμα, είναι σίγουρα θεμιτό να αναρωτιέται κανείς γιατί μια διαρκώς αναπτυσσόμενη οικονομία είναι κάτι το καλό. Γιατί το ΑΕΠ πρέπει να συνεχίσει να αυξάνεται; Δεν είναι η ζωή αρκετά καλή;
Η οικονομική ανάπτυξη δεν είναι μια οικονομική στατιστική. Η στατιστική μετράει την οικονομική ανάπτυξη. Ένας καλός ορισμός από το Our World in Data: «Οικονομική ανάπτυξη είναι η αύξηση της ποσότητας και της ποιότητας των οικονομικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγει μια κοινωνία».
Η οικονομική ανάπτυξη σημαίνει περισσότερη και καλύτερη πρόσβαση σε αυτά που χρειαζόμαστε και θέλουμε, ακόμα κι αν δεν γνωρίζουμε ακόμη τι χρειαζόμαστε και τι θέλουμε. Καθαρό νερό και diet αναψυκτικά. Παυσίπονα και εμβόλια mRNA. Ηλιακά πάνελ και ηλεκτρικά δίκτυα. Μολύβια και smartphone. Μετρό και αεροσκάφη 757. Ποδοσφαιριστές και φυσιοθεραπευτές. Προγραμματιστές λογισμικού και influencers στο YouTube. Φτηνά βιβλία και κινηματογράφοι IMAX. Μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής και υψηλότερο αλφαβητισμό. Λιγότερη φτώχεια και λιγότερος πόνος. Εγκαταστάσεις αφαλάτωσης νερού και πύραυλοι εκτροπής αστεροειδών. Περισσότερες ευκαιρίες να είμαστε αυτοί που θέλουμε και να κάνουμε αυτό που θέλουμε.
Στην ανάλυση του με τίτλο “Hooray for GDP! GDP as a measure of wellbeing” (Ζήτω το ΑΕΠ! Το ΑΕΠ ως δείκτης ευημερίας) του 2022 ο οικονομολόγος Nicholas Oulton γράφει:
«Το ΑΕΠ ήταν πάντα ένα μέτρο της παραγωγής, όχι της ευημερίας. Όμως, παρόλο που το ΑΕΠ δεν αποτελεί μέτρο της ανθρώπινης ευημερίας, μπορεί να θεωρηθεί συστατικό της. Ο όγκος των αγαθών και των υπηρεσιών που διατίθενται στον μέσο άνθρωπο συμβάλλει σαφώς στην ευημερία με την ευρύτερη έννοια, αν και φυσικά απέχει πολύ από το να είναι το μόνο στοιχείο της... Το ΑΕΠ είναι επίσης δείκτης της ανθρώπινης ευημερίας. Στα δεδομένα μεταξύ των χωρών, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ συσχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με άλλους παράγοντες που είναι σημαντικοί για την ευημερία. Συγκεκριμένα, συσχετίζεται θετικά με το προσδόκιμο ζωής και αρνητικά με τη βρεφική θνησιμότητα και την ανισότητα. Δεδομένου ότι οι γονείς αισθάνονται φυσικά θλίψη για τα παιδιά που έχουν χάσει, η βρεφική θνησιμότητα μπορεί να θεωρηθεί ως δείκτης ευτυχίας».
Και μέχρι τώρα μιλάμε μόνο για τη σημερινή οικονομική παραγωγή. Ποιος ξέρει τι θα φέρει το αύριο καθώς η περισσότερη ανάπτυξη θα δημιουργήσει περισσότερες ανάγκες και επιθυμίες; Όπως έγραψαν κάποτε οι New York Times για τον συνιδρυτή της Apple, Steve Jobs: «Η έρευνα και η διαίσθηση του κ. Τζομπς, και όχι οι ομάδες εστίασης, ήταν ο οδηγός του. Όταν ρωτήθηκε ποια έρευνα αγοράς έγινε για το iPad, ο κ. Jobs απάντησε: ‘Καμία. Δεν είναι δουλειά των καταναλωτών να ξέρουν τι θέλουν’».
Δεν ξέραμε ότι θέλαμε/χρειαζόμασταν το iPad και ίσως το ίδιο να ισχύει και για τα ιπτάμενα ταξί, τις διακοπές στη σελήνη, τα καθολικά εμβόλια και την επιστροφή των μαλλιαρών μαμούθ.
--
Ο James Pethokoukis κατέχει την έδρα Dewitt Wallace στο American Enterprise Institute, όπου είναι υπεύθυνος του μπλογκ AEIdeas και φιλοξενεί το εβδομαδιαίο podcast, “Political Economy with James Pethokoukis”.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 25 Ιουλίου 2023 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
