*Γράφει ο Χρήστος Λούκας
Πρόσφατα παρακολούθησα ένα βίντεο με τίτλο The test that Tao Terence Acced at age 7 (Το τεστ στο οποίο αρίστευσε ο Tao Terence σε ηλικία 7 ετών). Για όσους δεν γνωρίζουν, ο Tao Terence είναι ένας μαθηματικός που ξεκίνησε ως παιδί-θαύμα. Εντοπίστηκε από πολύ μικρός για το ταλέντο του και όταν οι συνομήλικοί του πάλευαν με τα βασικά μαθηματικά εκείνος ήταν ήδη στο πανεπιστήμιο.
Αυτό με έκανε να σκεφτώ - πού είναι όλα τα παιδιά θαύματα στα οικονομικά;
Μπορώ να σκεφτώ μόνο ένα άτομο που θα μπορούσε να εμπίπτει σ’ αυτή την κατηγορία: τον John Stuart Mill. Υπό την καθοδήγηση του εξίσου λαμπρού πατέρα του, Τζέιμς Μιλ, τον οποίο ο Μάρεϊ Ρόθμπαρντ χαρακτήρισε ως τον Λένιν του Laissez-Faire, ο Μιλ έγινε ένας από τους πιο συστηματικούς στοχαστές του 19ου αιώνα.
Από την ηλικία των οκτώ είχε ήδη διαβάσει τον Ηρόδοτο και μερικούς από τους Διαλόγους του Πλάτωνα, και στα δώδεκά του ήταν σε θέση να κατανοεί τα κείμενα των Ελλήνων και των Λατίνων συγγραφέων στην αρχική τους γλώσσα. Τα οικονομικά ήταν ένα μόνο από τα πολλά ενδιαφέροντα του Mill. Μελέτησε φιλοσοφία και πολιτική θεωρία, έγινε βουλευτής, και αγωνίστηκε για τα ίσα δικαιώματα των γυναικών. Τα πιο διάσημα βιβλία του είναι το A System of Logic (Ένα Σύστημα Λογικής), το Utilitarianism (Ωφελιμισμός), το The Subjection of Women (Για την υποτέλεια των γυναικών), το Principles of Economics (Αρχές οικονομικών), το On Liberty (Περί Ελευθερίας), το Autobiography (Αυτοβιογραφία), και το Socialism (Σοσιαλισμός).
Υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι που υπάρχουν τόσο λίγα παιδιά θαύματα στα οικονομικά και γενικότερα στις κοινωνικές επιστήμες σε σύγκριση με τις σκληρές επιστήμες και τα μαθηματικά. Πρώτον, τα οικονομικά δεν είναι διαισθητικά κατά τον ίδιο τρόπο που είναι τα μαθηματικά. Εάν μάθετε τις πολύ θεμελιώδεις αρχές των μαθηματικών και έχετε υψηλές διανοητικές δεξιότητες, τότε μπορείτε να κατανοήσετε το μεγαλύτερο μέρος των μαθηματικών σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, καθώς αυτά βασίζονται στη λογική - και η λογική είναι πάντα και παντού η ίδια. Το τετράγωνο της υποτείνουσας είναι το άθροισμα των τετραγώνων των άλλων δύο πλευρών σε ένα ορθογώνιο χθες, αύριο και για πάντα και παντού σε αυτό το σύμπαν.
Τα οικονομικά, ωστόσο, απαιτούν να έχετε μια αίσθηση του κόσμου γύρω σας για να κάνετε οποιεσδήποτε ουσιαστικές παρατηρήσεις. Βλέποντας τι συμβαίνει στην κοινωνία, αρχίζετε να έχετε σκέψεις και αντικείμενα στοχασμού, όπως η διαδικασία κατανόησης του τρόπου λειτουργίας της οικονομίας. Το πρώτο καθήκον είναι να δείτε κάτι, και το επόμενο είναι να το αναγάγετε στην αιτία του. Και τα δύο αυτά μέρη είναι δύσκολα. Όταν λέω “να δείτε κάτι” δεν εννοώ απλώς να δείτε τα στατιστικά του δεδομένα. Για να αρχίσει κάποιος να εξετάζει στατιστικά ένα αντικείμενο, πρέπει να πιστεύει ότι αξίζει τον κόπο να έχει ακριβείς πληροφορίες για αυτό. Πρέπει κανείς να βρει έναν τρόπο να δει τι πραγματικά έχει σημασία σε μια πολύπλοκη οικονομία και μετά να το αναλύσει στα στοιχεία του για να το εξετάσει.
Υπάρχει επίσης ένας άλλος, δευτερεύων λόγος που εμποδίζει τα παιδιά-θαύματα να εμφανιστούν στα οικονομικά. Για να γίνει κανείς οικονομολόγος με επιρροή, πρέπει να έχει διεπιστημονικά ενδιαφέροντα. Τα Μαθηματικά, η Φιλοσοφία, η Πολιτική, η Κοινωνιολογία, η Ιστορία και το Δίκαιο είναι χρήσιμα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στην προσπάθεια κατανόησης της οικονομίας. Συγκρίνετε το αυτό τώρα με τα μαθηματικά, όπου το μόνο πράγμα που χρειάζεστε για να κατανοήσετε τη Γεωμετρία είναι… η Γεωμετρία.
Μπορεί κανείς να αντιτάξει στη θέση ότι αυτή η έλλειψη παιδικών ιδιοφυιών συμβαίνει επειδή δεν διδασκόμαστε οικονομικά νωρίς στη ζωή μας σε σύγκριση με τη φυσική ή τα μαθηματικά. Πράγματι, σε πολλές χώρες τα μαθήματα στα οικονομικά ξεκινούν μόνο στο γυμνάσιο, αν μάλιστα ξεκινούν κι εκεί. Ωστόσο, ακόμα κι αν τα παιδιά διδάσκονταν οικονομικά νωρίς, τίποτα σημαντικό δεν θα άλλαζε. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η οικονομία απαιτεί μια κατανόηση του περιβάλλοντος που έρχεται μόνο μετά από μια ορισμένη ηλικία. Οι μαθητές στο δημοτικό σχολείο θα μπορούσαν να διδαχθούν προηγμένα οικονομικά, αλλά θα μπορούσαν να τα κατανοήσουν μόνο σε κάποιο επιφανειακό επίπεδο.
Συνοψίζοντας, η φύση των οικονομικών τα καθιστά ακατάλληλα για παιδιά θαύματα. Τα οικονομικά δεν έχουν τη γραμμική φύση των μαθηματικών και απαιτούν μια σειρά από διεπιστημονικά ενδιαφέροντα που πρέπει επίσης να κατανοεί ένας νέος οικονομολόγος για να σημειώσει πρόοδο στον τομέα του. Και η πρώιμη εκπαίδευση δεν πρόκειται να έχει σημαντικό αντίκτυπο. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι φυσικές επιστήμες ή οι κοινωνικές επιστήμες είναι καλύτερες - απλώς επισημαίνω τις διαφορές μεταξύ τους.
ΥΓ. Η Tibees, η YouTuber που δημοσίευσε το βίντεο που αναφέρω παραπάνω, έχει πλούσιο παρόμοιο περιεχόμενο που αφορά τη φυσική και τα μαθηματικά και αξίζει να το τσεκάρουν όσοι ενδιαφέρονται.
*Ο Χρήστος Λούκας είναι οικονομικός δημοσιογράφος και το νεότερο μέλος της ελληνικής ομάδας της διεθνούς οικονομικής ολυμπιάδας το 2022. Άρθρα του έχουν δημοσιευθεί από το Foundation for Economic Education, το Mises Institute, και το Adam Smith Works.
**Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 10 Ιουνίου 2022 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
