Γράφει ο Pierre Lemieux
Τρία πρόσφατα άρθρα στο Economist και στο Reason υποδηλώνουν ότι ο συνήθης Ρεπουμπλικανός και ο συνήθης Δημοκρατικός μισούνται όλο και περισσότερο μεταξύ τους την ίδια στιγμή που φτάνουν να μοιάζουν μεταξύ τους όλο και περισσότερο. Στο πρώτο άρθρο, ο Economist αναφέρει έρευνες του Pew Research Center που αποκαλύπτουν ότι οι Ρεπουμπλικάνοι και οι Δημοκρατικοί δαιμονοποιούν όλο και περισσότερο άτομα της άλλης ομάδας ("How Democrats and Republicans See Each Other", The Economist, 17 Αυγούστου 2022):
“Μια έρευνα σε Αμερικανούς ενήλικες που διεξήχθη μεταξύ 27 Ιουνίου και 4 Ιουλίου από τη δεξαμενή σκέψης Pew Research Centre, διαπίστωσε ότι το 62% των Ρεπουμπλικανών έχει πολύ δυσμενή άποψη για τους Δημοκρατικούς, έναντι αντίστοιχου ποσοστού 21% το 1994. Το ποσοστό των Δημοκρατικών με παρόμοια άποψη έναντι των Ρεπουμπλικανών αυξήθηκε από 17% σε 54% κατά την ίδια περίοδο. […]
Οι Αμερικανοί είναι όλο και πιο πρόθυμοι όχι μόνο να εκφράσουν την αποδοκιμασία τους προς τα μέλη του άλλου κόμματος, αλλά να τους αποδώσουν αρνητικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας. Σύμφωνα με το Pew, η μεγάλη πλειονότητα των Δημοκρατικών και των Ρεπουμπλικανών θεωρούν πλέον τους οπαδούς του αντίπαλου κόμματος ως κλειστόμυαλους, ανέντιμους και ανήθικους. […] Περίπου οι μισοί από κάθε ομάδα λένε ότι τα μέλη του άλλου κόμματος είναι λιγότερο έξυπνοι”.
Το δεύτερο άρθρο είναι ένα εντυπωσιακό κομμάτι της Stephanie Slade με τίτλο «Both Left and Right are Converging on Autoritarianism» (Αριστερά και Δεξιά συγκλίνουν στον αυταρχισμό) στο τεύχος του Οκτωβρίου 2022 του Reason. Η Slade καταγράφει πώς οι Ρεπουμπλικάνοι και οι Δημοκρατικοί συγκλίνουν όλο και περισσότερο στην επιθυμία χρήσης της εξουσίας του κράτους για παρέμβαση στην οικονομία και τις ατομικές επιλογές. Απλώς σκεφτείτε ότι και τα δύο μέρη έχουν υιοθετήσει πιο προστατευτικές στάσεις και δελεάζονται από τη βιομηχανική πολιτική. Ή σκεφτείτε το πώς θέλουν και οι δύο να ελέγξουν την ελευθερία του λόγου, οι Δημοκρατικοί πιέζοντας τις εταιρείες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης να ασκήσουν ιδιωτική λογοκρισία, οι Ρεπουμπλικάνοι εμποδίζοντάς τους να το κάνουν (ο κυβερνήτης της Φλόριντα Ron DeSantis είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ρεπουμπλικανικής επίθεσης στην ελευθερία του λόγου). Η Slade γράφει:
“Αυτό είναι που νιώθουμε ότι έχει τρωθεί περισσότερο στην πολιτική σκηνή μας. Δεν είναι τα σημεία στα οποία η αριστερά και η δεξιά απέχουν μεταξύ τους περισσότερο από ποτέ, αλλά εκείνα όπου βρίσκονται κοντύτερα”.
Το τρίτο άρθρο, στο τρέχον τεύχος του The Economist έχει τον αποκαλυπτικό τίτλο “Republicans Are Falling Out of Love With America Inc.” (Οι Ρεπουμπλικάνοι απομαγεύονται από την America Inc - τεύχος της 25ης Αυγούστου 2022). Μερικά αποσπάσματα:
“Ο κ. Βανς [ο οποίος έχει την υποστήριξη του Τραμπ για να αντικαταστήσει τον γερουσιαστή του Οχάιο Ρομπ Πόρτμαν] αποκαλεί τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας ‘εχθρούς του δυτικού πολιτισμού’ και θεωρεί την ελίτ των μάνατζερ ως μέρος του ‘καθεστώτος’, με συμφέροντα που αποτελούν ανάθεμα έναντι εκείνων της καρδιάς της Αμερικής.
Στελέχη και λομπίστες που μίλησαν στον Economist υπό τον όρο της ανωνυμίας, περιέγραψαν ότι οι Ρεπουμπλικάνοι γίνονται πιο εχθρικοί τόσο σε ό,τι αφορά τον τόνο τους όσο και, ολοένα και περισσότερο, ως προς την ουσία.
Οι μακροχρόνιες ορθοδοξίες της κεντροδεξιάς -υπέρ του ελεύθερου εμπορίου και του ανταγωνισμού, ενάντια στη βιομηχανική πολιτική- βρίσκονται σε αμφισβήτηση.
[Ο γερουσιαστής Marco Rubio (R-FL)] έχει υποστηρίξει το σχηματισμό εργατικών συμβουλίων σε εταιρείες, μια εναλλακτική λύση έναντι των συνδικάτων. Τον Μάρτιο, ο Τομ Κότον από το Αρκάνσας κάλεσε τους Αμερικανούς να ‘απορρίψουν την ιδεολογία της παγκοσμιοποίησης’ περιορίζοντας τη μετανάστευση, απαγορεύοντας ορισμένες αμερικανικές επενδύσεις στην Κίνα και προτείνοντας το Κογκρέσο να ‘τιμωρήσει το offshoring στην Κίνα’. Οι Ρεπουμπλικάνοι στο Κογκρέσο έχουν υποστηρίξει από κοινού με τους Δημοκρατικούς πολλά νομοσχέδια που έχουν ως στόχο να χαλιναγωγήσουν τη μεγάλη τεχνολογία. Ο κ. Βανς… έχει προτείνει την αύξηση των φόρων σε εταιρείες που μεταφέρουν θέσεις εργασίας στο εξωτερικό. …
Αυτές τις μέρες, ανησυχεί ένας μεγάλος επιχειρηματίας, και τα δύο κόμματα θεωρούν ότι είναι ‘αποδεκτό να χρησιμοποιείται η κρατική εξουσία για να πειστούν οι ιδιωτικές οντότητες να συμμορφωθούν με τις απόψεις τους’.
Ο γερουσιαστής Ted Cruz του Τέξας κατηγόρησε τον Larry Fink, το αφεντικό της BlackRock, για τις υψηλές τιμές της βενζίνης.
Οι εταιρείες προσαρμόζονται σε αυτή τη νέα και πιο ασταθή πολιτική πραγματικότητα. Κάποιες από αυτές διαμορφώνουν επίσημες διαδικασίες για την επανεξέταση των κινδύνων που ενέχει η έκφραση απόψεων για κοινωνικά ζητήματα που μπορεί να προκαλέσει πολιτικές αντιδράσεις, ακόμη και από τους Ρεπουμπλικανούς.
Μέχρι στιγμής φέτος, οι εταιρικές επιτροπές πολιτικής δράσης (PAC) έχουν διοχετεύσει το 54% των δωρεών εκστρατείας τους σε Ρεπουμπλικάνους, έναντι αντίστοιχου ποσοστού 63% το 2012”.
Πώς μπορούν οι οπαδοί του κάθε κόμματος να μισούν όλο και περισσότερο τους συμπολίτες τους του άλλου κόμματος ενώ αυτά συγκλίνουν ιδεολογικά; Ο λόγος είναι ότι οι ιδεολογίες τους είναι ουσιαστικά δύο αποχρώσεις πολιτικού αυταρχισμού. Κάθε ομάδα θέλει να επιβάλει εξαναγκαστικά τις προτιμήσεις της στα άτομα της άλλης ομάδας, για να περιορίσει την ελευθερία της τελευταίας. Η κύρια διαφορά αφορά το τι ακριβώς θέλουν να επιβάλλουν στους άλλους. Η Slade εκφράζει την ίδια ιδέα:
“Τα δύο στρατόπεδα, φυσικά, έχουν διαφορετικά θεμελιώδη ηθικά οράματα για την κοινωνία που επιθυμούν να οικοδομήσουν. Αλλά καθένα απ’ αυτά θεωρεί την ευρεία αντίληψη της ατομικής ελευθερίας ως εμπόδιο για την επίτευξη αυτού του οράματος”.
Αναφέρει επίσης μια μελέτη που φαίνεται πιο ενθαρρυντική:
“Ο Δείκτης Φιλοδοξιών της Αμερικής (American Aspirations Index), μια μελέτη που κυκλοφόρησε πέρυσι και χρησιμοποίησε μεθόδους έρευνας για την ταξινόμηση των προτεραιοτήτων των Αμερικανών για το μέλλον της χώρας, εξέτασε 55 «εθνικές φιλοδοξίες». … Παρά την αίσθηση ότι οι Αμερικανοί απέχουν μεταξύ τους περισσότερο από ποτέ, η εγγύηση ότι «οι άνθρωποι έχουν ατομικά δικαιώματα» αναδείχθηκε ως η Νο. 1 απάντηση για κάθε δημογραφική ομάδα, ανεξαρτήτως ηλικίας, εθνότητας, αστικότητας, φύλου και επιπέδου εκπαίδευσης”.
Είναι δικαιολογημένη αυτή η αισιοδοξία; Μια πρώτη παρατήρηση υποδηλώνει ότι όταν τίθενται ακριβείς ερωτήσεις στους Αμερικανούς, αντί να ρωτούνται βάσει γενικών δηλώσεων αρχών, ο πολιτικός αυταρχισμός αποκαλύπτεται όχι πολύ κάτω από την επιφάνεια (αν και όχι τόσο, όσο σε κάποιες άλλες χώρες). Μια δημοσκόπηση της Ipsos πριν από τέσσερα χρόνια ρώτησε τους Αμερικανούς εάν «ο πρόεδρος θα έπρεπε να έχει την εξουσία να κλείνει ειδησεογραφικά πρακτορεία που παρουσιάζουν κακή συμπεριφορά». Αν και η απόλυτη πλειοψηφία του 53% του συνολικού δείγματος διαφώνησε, πλήρως συμφώνησε το 26% — το 43% μεταξύ των Ρεπουμπλικανών συμφωνεί και το 12% μεταξύ των Δημοκρατικών.
Επιπλέον, ο Economist δείχνει, ίσως άθελά του, πως οι Ρεπουμπλικάνοι εξαρχής δεν ήταν υπέρ των ελεύθερων αγορών - ή έστω όχι πολύ - όπου οι καταναλωτές είναι κυρίαρχοι και οι παραγωγοί, αν θέλουν να βγάλουν χρήματα, πρέπει να ανταγωνίζονται μεταξύ τους για να τους πουλήσουν αυτό που εκείνοι θέλουν. θέλω. Αυτό που προτιμούσε ο συνήθης Ρεπουμπλικανός ήταν μάλλον τα εταιρικά συμφέροντα, τα οποία απλώς τύγχανε να υποστηρίξουν την ελεύθερη αγορά όταν δεν ήταν πολύ προστατευμένα από τον εγχώριο ή τον εξωτερικό ανταγωνισμό. Ο Economist γράφει:
“Σύμφωνα με τα λόγια ενός στελέχους μιας μεγάλης οικονομικής εταιρείας, ‘Περιμένουμε από τους Δημοκρατικούς να μας μισούν”. Το νέο στοιχείο είναι η περιφρόνηση από τους δεξιούς. Κάποτε, ένας λομπίστας θυμάται με νοσταλγία την εποχή που «μπαίναμε σε ένα γραφείο Ρεπουμπλικανών με μια εταιρεία και η ερώτηση ήταν ‘Πώς μπορώ να σε βοηθήσω;’».
Σε έντονη αντίθεση με τον «δρόμο προς τη δουλεία» στον οποίο οι φυλές των Ρεπουμπλικανών και των Δημοκρατικών σπρώχνουν τη χώρα, το (κλασικό) φιλελεύθερο όραμα και (οι περισσότερες) οι ελευθεριακές πεποιθήσεις θέλουν το κάθε άτομο να είναι ελεύθερο να σκέφτεται και να ζει όπως θέλει, εντός των ορίων ελάχιστων, γενικών και απρόσωπων νόμων που ισχύουν εξίσου για όλους (συμπεριλαμβανομένων φυσικά των πολιτικών και των γραφειοκρατών).
*Ο Pierre Lemieux είναι οικονομολόγος στο Τμήμα Διοικητικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Κεμπέκ στο Outaouais.
**Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 25 Αυγούστου 2022 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια της Library of Economics and Liberty και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
