«Αγαπητέ Ντέιβιντ,
Σε σκέφτηκα τις προάλλες και έγραψα τη φράση ‘Μολονότι είχα μόνο ένα μάθημα μαζί του και ήταν ο επιβλέπων της διατριβής μου, έμαθα από αυτόν περισσότερα απ’ ό,τι από οποιονδήποτε άνθρωπο γνωρίζω’. Το έγραψα αυτό στην ανιψιά μου, η οποία τελειώνει το μεταπτυχιακό της στην Εφαρμοσμένη Διατροφή και εισέρχεται στον κόσμο χωρίς ούτε ένα μάθημα οικονομικών. Πέρα από άλλα καλούδια, παραδείγματα και αριθμομηχανές, της έστειλα και τους δικούς σου Δέκα Πυλώνες Οικονομικής Σοφίας, καθώς εγώ χρησιμοποιώ τους πρώτους επτά σχεδόν καθημερινά με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. (Ειλικρινά, έπρεπε να διαβάσω τους υπόλοιπους για να τους θυμηθώ!). Μολονότι υπήρξα φοιτητής σου μόνο για ένα σχετικά μικρό κομμάτι της ζωής μου, όσα μου έμαθες έχουν τόσες πολλές εφαρμογές που πιθανότατα είναι οι πολυτιμότερες γνώσεις που κατέχω. Και είμαι πλέον αρκετά μεγάλος σε ηλικία ώστε να μπορώ να στέλνω ένα μήνυμα κάθε φορά που σκέφτομαι κάποιον.
Θερμές ευχές,
Τζιλ»
Έλαβα αυτό το σημείωμα χθες ως ιδιωτικό μήνυμα στο Facebook από έναν πρώην φοιτητή μου στη Μεταπτυχιακή Σχολή Ναυτικού (Naval Postgraduate School). Μου έδωσε την άδεια να αναφέρω το όνομά του: Μιγκουέλ Ο’ Χάρα.
Να λοιπόν οι 10 Πυλώνες της Οικονομικής Σοφίας, με τους οποίους ξεκινούσα κάθε φορά στο πρώτο μάθημα στη Σχολή για τα τελευταία 20 με 25 χρόνια που δίδασκα εκεί:
- Δεν υπάρχει δωρεάν γεύμα (TANSTAAFL: There ain’t no such thing as a free lunch)
- Τα κίνητρα έχουν σημασία και επηρεάζουν τις συμπεριφορές.
- Η οικονομική σκέψη είναι σκέψη στο οικονομικό όριο.
- Ο μόνος τρόπος να δημιουργήσει κανείς πλούτο είναι να μετακινήσει πόρους από μια χρήση χαμηλότερης αξίας σε μια άλλη υψηλότερης αξίας. Σχετικό: Και οι δύο πλευρές μιας συναλλαγής κερδίζουν.
- Η πληροφορία είναι κάτι το πολύτιμο και το ακριβό, και το μεγαλύτερο μέρος της πληροφορίας που έχει αξία είναι εγγενώς αποκεντρωμένο.
- Κάθε πράξη έχει απρόθετες συνέπειες. Ποτέ δεν μπορεί κανείς να κάνει μόνο ένα πράγμα.
- Η αξία ενός αγαθού ή μίας υπηρεσίας είναι υποκειμενική.
- Η δημιουργία θέσεων εργασίας δεν ταυτίζεται με τη δημιουργία πλούτου.
- Ο μόνος τρόπος να αυξήσει κανείς το πραγματικό εισόδημα μιας χώρας είναι να αυξήσει την πραγματική της παραγωγή.
- Ο ανταγωνισμός είναι ένα ανθεκτικό ζιζάνιο, όχι ένα ευαίσθητο λουλούδι.
Είναι συγκινητικό να δέχομαι σημειώματα αναγνώρισης από φοιτητές στους οποίους δίδαξα από 5 έως και 20 χρόνια πριν. Είναι ακόμη πιο συγκινητικό να βλέπω ότι αυτοί εφαρμόζουν κάποια από τα σημαντικότερα πράγματα που τους δίδαξα.
Σημείωση για την παραπάνω εικόνα: Το Liberty Fund ενθαρρύνει τους αρθρογράφους να περιλαμβάνουν εικόνες ή γραφικά στις αναρτήσεις τους. Δεν μπόρεσα να βρω κάποια καλή φωτογραφία ενός πυλώνα, ούτε μια φωτογραφία εμένα να διδάσκω. Χρησιμοποίησα λοιπόν το εξώφυλλο του βιβλίου μου The Joy of Freedom: An Economist’s Odyssey καθώς στο δεύτερο κεφάλαιο αυτού του βιβλίου περιλαμβάνεται μια πρώιμη εκδοχή των 10 Πυλώνων της Οικονομικής Σοφίας.
* Ο David Henderson είναι ερευνητής στο Hoover Institution και καθηγητής οικονομικών στη μεταπτυχιακή σχολή διοίκησης επιχειρήσεων και δημόσιας διοίκησης του Naval Postgraduate School στο Monterey της Καλιφόρνιας.
** Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 20 Δεκεμβρίου 2021 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια της Library of Economics and Liberty και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
