Γράφει ο Μαντς Λάντμπι Χάνσεν
Τις τελευταίες δεκαετίες, ο κόσμος μας έχει γίνει πολύ καλύτερος σε ό,τι αφορά τη φτώχεια και την ευημερία: η ακραία φτώχεια έχει μειωθεί σημαντικά και η ευημερία έχει αυξηθεί.
Τον Ιούλιο που μας πέρασε, ο Γάλλος οικονομολόγος Thomas Piketty δημοσίευσε μια ανάλυση που θα έπρεπε να προσελκύσει τεράστια προσοχή στον παγκόσμιο τύπο. Όμως αυτό δεν συνέβη. Το κείμενο εργασίας καταδεικνύει ότι η παγκόσμια ανισότητα βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο εδώ και 140 χρόνια.
Στην ανάλυσή του, ο Πικετί εξετάζει την ανισότητα εισοδημάτων συνολικά στον κόσμο. Με άλλα λόγια, αντιμετωπίζει τον κόσμο σαν να ήταν μια μεγάλη χώρα. Και η εισοδηματική ανισότητα μεταξύ των πλουσιότερων και των φτωχότερων οικονομικών ομάδων του κόσμου δεν υπήρξε χαμηλότερη εδώ και 140 χρόνια.
Η ανάλυση του Πικετί καταδεικνύει ιδίως ότι σημειώθηκε μια σημαντική μείωση της ανισότητας από το 2000 έως το 2020, που είναι και ο λόγος που η ανισότητα βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο εδώ και 140 χρόνια. Ακόμη, το ΔΝΤ συμπεραίνει σε μια έκθεσή του ότι η παγκόσμια ανισότητα έχει μειωθεί σημαντικά κατά την ίδια περίοδο.
Οι παραπάνω μελέτες είναι απλώς οι τελευταίες συνεισφορές στο διάλογο για την παγκόσμια ανισότητα. Ο κόσμος μας έχει γίνει πολύ καλύτερος τις τελευταίες δεκαετίες σε ό,τι αφορά τη φτώχεια και την ευημερία: η ακραία φτώχεια έχει μειωθεί σημαντικά και η ευημερία έχει αυξηθεί. Ακόμα, τόσο η εισοδηματική ανισότητα, όσο και η ανισότητα πλούτου έχουν μειωθεί. Πρόκειται για το ακριβώς αντίθετο από την αρνητική εικόνα συναγερμού που συνήθως περιγράφεται από την αριστερά, συμπεριλαμβανομένου του Oxfam Ibis, που λαμβάνει 150 εκατομμύρια κορώνες από τους Δανούς φορολογούμενους ετησίως.
Η μείωση της παγκόσμιας ανισότητας οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι οι δύο πολυπληθέστερες χώρες στον κόσμο, η Κίνα και η Ινδία, έχουν γίνει πιο πλούσιες. Η οικονομική ανάπτυξη στην Ινδία και την Κίνα κυμαίνεται από 6 έως 9% εδώ και αρκετά χρόνια, ενώ στη Δύση βλέπουμε ρυθμούς ανάπτυξης περίπου 2% ετησίως. Υπό αυτό το πρίσμα, είναι εύλογο το χάσμα μεταξύ των πλούσιων και των φτωχών στον κόσμο να καλύπτεται σταδιακά. Επίσης, η ανάπτυξη είναι εδώ και δεκαετίες υψηλή και σε άλλες ασιατικές χώρες. Η υψηλότερη ανάπτυξη έχει βγάλει από τη φτώχεια εκατομμύρια ανθρώπους. Για παράδειγμα, ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν υπό συνθήκες ακραίας φτώχειας έχει μειωθεί από 1,9 δισεκατομμύρια το 1990 σε περίπου 700 εκατομμύρια σήμερα παγκοσμίως. Αυτό συνέβη παρά το γεγονός ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός έχει αυξηθεί κατά 2 δισεκατομμύρια ανθρώπων κατά την ίδια περίοδο.
Το φαινόμενο κάλυψης του χάσματος
Η ανάπτυξη στην Κίνα και την Ινδία υπήρξε υψηλή από το 1980 και εντεύθεν, όταν οι δύο χώρες άρχισαν να εφαρμόζουν μεταρρυθμίσεις στην αγορά από (περισσότερη ιδιωτική ιδιοκτησία, απορρύθμιση και άνοιγμα της οικονομία στο διεθνές εμπόριο και τις ξένες επενδύσεις). Αυτές οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά συνέβαλαν στο να γνωρίσουν η Κίνα και η Ινδία ένα “catch-up effect” (φαινόμενο κάλυψης του χάσματος) σε ό,τι αφορά την ευημερία.
Το ΔΝΤ βρίσκει ότι τα τελευταία 30 χρόνια η ανισότητα αυξήθηκε στο 53% των 93 χωρών για τα οποία διαθέτει δεδομένα. Πιο συγκεκριμένα, οι πλούσιες χώρες τείνουν να καταγράψουν αύξηση της ανισότητας, ενώ το άλλο μισό των χωρών, μεταξύ των οποίων και πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής, καταγράφει μείωση της ανισότητας.
Το ΔΝΤ προβλέπει ότι η παγκόσμια ανισότητα θα συνεχίζει να μειώνεται στο μέλλον, καθώς φτωχότερες χώρες αναμένεται να πετύχουν υψηλότερη οικονομική ανάπτυξη απ’ ό,τι οι πιο πλούσιες χώρες λόγω του φαινομένου κάλυψης του χάσματος. Έτσι, το ΔΝΤ εκτιμά ότι το παγκόσμιο διάμεσο εισόδημα θα διπλασιαστεί από τα 2.600 δολάρια ΗΠΑ το 2015 στα 5.100 δολάρια το 2035. Συνεπώς, οι προοπτικές για την ευημερία, τη μείωση της φτώχειας και της ανισότητας είναι θετικές. Πιθανά εμπόδια στην εξέλιξη αυτή θα μπορούσαν να είναι πόλεμοι ή μια κατάρρευση της διαδικασία της παγκοσμιοποίησης ως αποτέλεσμα της εισαγωγής σημαντικών εμποδίων στο εμπόριο και τις επενδύσεις. Ακόμη, η εφαρμογή λιγότερων φιλικών προς τις αγορές οικονομικών πολιτικών τόσο στις λιγότερο πλούσιες χώρες όσο και στις χώρες του ΟΟΣΑ μπορεί να εμποδίσει θετικές εξελίξεις. Αν επιβραδυνθεί η ανάπτυξη εξαιτίας κακών οικονομικών πολιτικών στις πλούσιες χώρες, θα γίνει πιο δύσκολο για τις φτωχές χώρες να εξάγουν τα προϊόντα τους. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που δεν θα πρέπει να δίνουν σημασία στις προτάσεις του Πικετί και του Oxfam Ibis σε ό,τι αφορά τους φόρους πλούτου, τους φόρους στους εκατομμυριούχους και την αύξηση των συντελεστών εταιρικής φορολόγησης. Αυτοί οι φόροι θα εμπόδιζαν τη συνέχιση της θετικής τάσης.
Η ανισότητα πλούτου έχει μειωθεί
Η παγκόσμια ανισότητα πλούτου έχει κι αυτή μειωθεί τα τελευταία 20 χρόνια. Το παγκόσμιο μερίδιο πλούτου του ανώτατου 10% μειώθηκε από 88,7% το 2000 στο 81,8% το 2020, σύμφωνα με την Credit Suisse. Αυτό σημαίνει ότι το μερίδιο του χαμηλότερου 90% αυξήθηκε από 11,3% το 2000 στο 18,2% το 2020.
Η μείωση της ανισότητας πλούτου από το 2000, σύμφωνα με την Credit Suisse, οφείλεται κυρίως στη μείωση της ανισότητας πλούτου μεταξύ των χωρών. Μεταξύ άλλων εξελίξεων, ο πλούτος στην Κίνα αυξήθηκε σημαντικά από το έτος 2000, όταν η Κίνα ήταν μια χώρα με σχετικά χαμηλό πλούτο.
Όταν ο κόσμος κινείται στη σωστή κατεύθυνση σε ό,τι αφορά την αύξηση της ευημερίας, την καταπολέμηση της ακραίας φτώχειας και τη μείωση της παγκόσμιας ανισότητας, τότε ο καλύτερος τρόπος να διατηρηθεί η τάση που βλέπουμε τις τελευταίες δύο ή τρεις δεκαετίες είναι ξεκάθαρος: η συνέχιση της παγκοσμιοποίησης, η αύξηση του παγκόσμιου εμπορίου και περισσότερες μεταρρυθμίσεις στις αγορές που ενισχύουν την οικονομική ελευθερία.
* Ο Mads Lundby Hansen είναι επικεφαλής οικονομολόγος και αντιπρόεδρος της δανέζικης δεξαμενής σκέψης CEPOS.
* Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 16 Σεπτεμβρίου 2021 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του δικτύου Epicenter και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
