ΤηςΒ Natalie Marakova
Οι φιλελεύθεροι ατενίζουν τις επικείμενες βουλευτικές εκλογές στη Σλοβακία με ελπίδα, αλλά και με ανησυχία. Αυτή είναι σε γενικές γραμμές η εικόνα του κλίματος που επικρατεί στη χώρα αυτή τη στιγμή.
Οι εκλογές για το Σλοβακικό Εθνικό Συμβούλιο, το Κοινοβούλιο της χώρας με 150 βουλευτές θα διεξαχθούν στις 29 Φεβρουαρίου του 2020. Πέρα από τα παλιά κόμματα, πολλές άλλες νέες πολιτικές ομάδες θα ανταγωνιστούν για τις ψήφους των πολιτών.
Η αντιπολίτευση έχει έναν ξεκάθαρο στόχο: να πάρει τη θέση του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος «Κατεύθυνση - Σοσιαλδημοκρατία» (Smer-SD) που σήμερα κυβερνά στο πλαίσιο μιας τρικομματικής συμμαχίας. Οι σοσιαλδημοκράτες έχασαν την εύνοια των ψηφοφόρων τα τελευταία δυο χρόνια μετά την αποκάλυψη διάφορων σκανδάλων διαφθοράς στα οποία εμπλέκονται κορυφαία στελέχη τους.
Παρά τη διακηρυγμένη πρόθεση να ενώσουν δυνάμεις, φαίνεται πως είναι δύσκολο για τα κόμματα της αντιπολίτευσης να βρουν κοινό έδαφος.
Οι σοσιαλδημοκράτες σε κρίση
Με ένα μικρό διάλειμμα δύο ετών, οι σοσιαλδημοκράτες κυριαρχούν στην σλοβακική κυβέρνηση από το 2006. Σήμερα κυβερνούν σε συνεργασία με το Σλοβακικό Εθνικό Κόμμα (SNS) και το κόμμα της Γέφυρας (Μ-Η) που εκπροσωπεί τα συμφέροντα της ουγγρικής μειονότητας.
Σύμφωνα με τις πρόσφατες δημοσκοπήσεις, οι σοσιαλδημοκράτες παραμένουν το ισχυρότερο κόμμα με περίπου 20%, όμως η δημοτικότητας τους έχει μειωθεί σημαντικά σε σχέση με το παρελθόν (μετά τις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2012, το κόμμα μπορούσε ακόμη να κυβερνά μόνο του με 44,4%).
Οι παραδοσιακές κομματικές προτιμήσεις κλονίστηκαν από την πολιτική κρίση που προκάλεσε η δολοφονία του Σλοβάκου ερευνητικού δημοσιογράφου Ján Kuciak και της μνηστής του τον Φεβρουάριο του 2018. Στο τελευταίο του άρθρο που δημοσιεύθηκε μια εβδομάδα μετά τον θάνατό του, ο Kuciak ενημέρωνε για επαφές της μαφίας που έφταναν μέχρι και το γραφείο του σοσιαλδημοκράτη επικεφαλής της κυβέρνησης, Robert Fico. Ο Fico παραιτήθηκε τον Μάρτιο του 2018 μετά τις μαζικές διαδηλώσεις εναντίον της κυβέρνησης που επακολούθησαν στις οποίες μετείχαν χιλιάδες άνθρωποι.
Ο Marián Kočner, ένας αμφιλεγόμενος Σλοβάκος επιχειρηματίας που αναφερόταν στο ρεπορτάζ του Kuciak, κατηγορήθηκε ότι είναι πίσω από τη δολοφονία. Ο θάνατος του Kuciak προκάλεσε την αποκάλυψη μιας σειράς συνδέσμων του Kočner με κορυφαίους πολιτικούς, εισαγγελείς και δικαστές, κάποιοι εκ των οποίων στενά συνδεδεμένοι με τους σοσιαλδημοκράτες.
Τον Νοέμβριο για παράδειγμα, ο αντιπρόεδρος του κοινοβουλίου και περιφερειακός επικεφαλής του κόμματος των σοσιαλδημοκρατών στην Μπρατισλάβα Martin Glváč υποχρεώθηκε σε παραίτηση λόγω κατηγοριών οτί είχε σχέσεις με τον Kočner. Για τον ίδιο λόγο η σοσιαδημοκράτιδα Υπουργός Δικαιοσύνης Monika Jankovská αναγκάστηκε να παραιτηθεί τον Σεπτέμβριο. Και οι δύο αρνήθηκαν πως είχαν σχέσεις με τον Kočner.
Χαμένη ευκαιρία
Με τον διακηρυγμένο στόχο να αποκαταστήσουν την τρωθείσα εμπιστοσύνη των Σλοβάκος πολιτών στη λειτουργία του δημοκρατικού κράτους στη βάση της νομοκρατίας, νέες πολιτικές δυνάμεις εισέρχονται τώρα στη μάχη της ψήφου. Μια ματιά στις προάγετε σ δημοσκοπήσεις επιτρέπει μια επιφυλακτική αισιοδοξία.
Το κόμμα «Προοδευτική Σλοβακία» (PS) ένα φιλελεύθερο φιλοευρωπαϊκό κίνημα μπορεί να ελπίζει σε επιτυχία. Έχει συνάψει εκλογική συμμαχία με ένα άλλο νέο κόμμα, το φιλελεύθερο-συντηρητικό «Μαζί - Δημοκρατία των Πολιτών (Spolu).
Τον Νοέμβριο, η συμμαχία αυτή βρέθηκε στη δεύτερη θέση μαζί με το κεντρώο κόμμα «Για τον λαό» (Za ľudí) που ιδρύθηκε πρόσφατα από τον πρώην Σλοβάκο Πρόεδρο Andrej Kiska με περίπου 11% των ψήφων.
Τον Δεκέμβριο όμως, η δημοτικότητα της συμμαχίας και του κόμματος του Kiska σημείωσε ελαφρά κάμψη και σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις βρίσκονται στην Τρίτη και τέταρτη θέση.
Η φιλοευρωπαϊκή συμμαχία PS/Spolu ήδη έχει κυριαρχήσει στο παρελθόν έναντι του μεγαλύτερου κοινοβουλευτικού κόμματος όταν κέρδισε τις ευρωεκλογές τον Μάιο που μας πέρασε.
«Κάναμε μια θετική προεκλογική εκστρατεία, χωρίς φόβο, μίσος και λαϊκισμό» δήλωσε τότε ο επικεφαλής υποψήφιος Michal Šimečka.
Η νυν πρόεδρος και συνιδρύτρια της Προοδευτικής Σλοβακίας, Zuzana Čaputová είχε επίσης εστιάσει σε μια θετική προεκλογική εκστρατεία. Η εκλογή της στο αξίωμα της Προέδρου την άνοιξη έδωσε σημαντική δυναμική στη συμμαχία.
Μολονότι η αντιπολίτευση ανταγωνίζεται για τους ίδιους ψηφοφόρους, τα κόμματα ισχυρίζονται πως συνεργάζονται στενά για να νικήσουν τους σοσιαλδημοκράτες στις επερχόμενες εκλογές.
Τα κόμματα PS/Spolu, «Για τον λαό», και οι Χριστιανοδημοκράτες έχουν συνάψει γι’ αυτό μια «συμφωνία μη επιθετικότητας» για την προεκλογική εκστρατεία. Στις τελευταίες εβδομάδες μάλιστα συζητήθηκε ακόμη και η διαμόρφωση μιας εκλογικής συμμαχίας. Τελικά όμως αυτή η πρωτοβουλία δεν ευοδώθηκε.
Οι καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση αυτής της συμφωνίας μη επιθετικότητας καταδεικνύουν ότι θα είναι δύσκολο για την σλοβακική αντιπολίτευση να υπερβεί τις διαφορές απόψεων. Ήταν έξι ώπα αυτός ο κατακερματισμός της αντιπολίτευσης που έστρωσε τον δρόμο για την επιτυχία τόσο των σοσιαλδημοκρατών όσο και των δεξιών λαϊκιστών στις τελευταίες κοινοβουλευτικές εκλογές.
Τα άκρα σε άνοδο
Μια βαθύτερη όμως ματιά στις κομματικές προτιμήσεις δημιουργεί ανησυχία. Στις αρχές του Δεκεμβρίου, το υπερεθνικιστικό, ακροδεξιό «Λαϊκό Κόμμα Η Σλοβακία Μας» (L’SNS) ανήλθε στη δεύτερη θέση στις δημοσκοπήσεις με 11,8%.
Τέσσερα χρόνια πριν, το L’SNS που λειτουργεί στα όρια της νομιμότητας έκανε την έκπληξη καταφέρνοντας να κερδίσει 8% των ψήφων και να εισέλθει στο Εθνικό Συμβούλιο για πρώτη φορά. Στις ευρωεκλογές του Μαίου μάλιστα,, το κόμμα που υποστηρίζεται κυρίως από νέους ανθρώπους κάτω των 36 ετών έγινε το τρίτο ισχυρότερο κόμμα με 12%. Αντιτίθεται στην ΕΕ, το ΝΑΤΟ, τη μετανάστευση και της μειονότητες των Ρομά.
Το L’SNS θα μπορούσε επίσης να ωφεληθεί από την απαγόρευση διεξαγωγής δημοσκοπήσεων για 14 έως 50 μέρες. Η κυβερνώσα συμμαχία, με τη βοήθεια του L’SNS προώθησε την αλλαγή του νόμου υποτίθεται για να προστατεύσει τους ψηφοφόρους από την παραπληροφόρηση.
Η Πρόεδρος Čaputová όμως προσέβαλε τον νόμο στο Συνταγματικό Δικαστήριο το οποίο εντέλει τον κατέρριψε. Έτσι, οι Σλοβάκοι ψηφοφόροι δεν θα μείνουν στο σκοτάδι σε ό,τι αφορά τις δημοσκοπικές εξελίξεις από τις 10 Ιανουαρίου, όπως όριζε ο νέος νόμος.
Ποιοι θα σχηματίσουν κυβέρνηση;
Στο επόμενο κοινοβούλιο μπορεί να εισέλθουν μέχρι και 11 κόμματα. Η τριμερής συμμαχία πιθανότατα δεν θα μπορέσει να υπερασπιστεί την πλειοψηφία της σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις. Τα σλοβακική μέσα ενημέρωσης μιλούν για μια ενδεχόμενη συνεργασία ανάμεσα στους σοσιαλδημοκράτες και το ακροδεξιό L’SNS. Οι σοσιαλδημοκράτες αρνούνται εμφατικά κάτι τέτοιο.
Τα κόμματα της δημοκρατικής αντιπολίτευσης δεν κατάφεραν να σχηματίσουν μια εκλογική συμμαχία με σαφή πιθανότητα νίκης. Υπάρχει ο κίνδυνος ότι τα μικρότερα κόμματα δεν θα υπερβούν το όριο του 5% για να εισέλθουν στο κοινοβούλιο. Η συνεργασία όμως της αντιπολίτευσης μετά τις εκλογές θα είναι επίσης σημαντική.
Μπορούμε μόνο να ελπίζουμε ότι σύντομα θα βρουν κοινό έδαφος. Μια καλύτερη ευκαιρία για πολιτική αλλαγή στη Σλοβακία δεν είναι ιδιαίτερα πιθανό να εμφανιστεί στο εγγύς μέλλον.
--
Η Natalie Marakova είναι υπεύθυνη προγραμμάτων για τις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης και της Βαλτικής στο γραφείο του Ιδρύματος Friedrich Naumann για την Ελευθερία στην Πράγα.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 23 Δεκεμβρίου 2019 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του 4Liberty.eu και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
