Του Derek Scissors*
Μια οικονομία που αποδυναμώνεται. Απαγορευτικά λόγω COVID. Αμοιβαίες εμπορικές κυρώσεις. Μια πιθανή σύγκρουση για την Ταϊβάν. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους οι εταιρείες περιορίζουν τις δραστηριότητες στην Κίνα. Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, αλλά οι εταιρικές αποφάσεις μπορούν να ομαδοποιηθούν ανάλογα με τη φύση της δραστηριότητάς τους στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας (ΛΔΚ). Αυτές οι ομαδοποιήσεις έχουν επιπτώσεις και στην πολιτική των ΗΠΑ: Πρώτα απ’ όλα, οι πλήρεις αλυσίδες εφοδιασμού δεν θα μετακινηθούν από μόνες τους.
Ομάδα 1: Χρηματοοικονομικοί επενδυτές
Αυτή είναι η νεότερη ομάδα. Το ακριβές ποσό των επενδύσεων χαρτοφυλακίου των ΗΠΑ στην Κίνα ήταν 368 δισεκατομμύρια δολάρια το τέλος του 2016. Μόνο η αύξηση από το 2017 έως το 2020 ήταν άλλα 781 δισεκατομμύρια δολάρια. (Δεν υπάρχει ακόμη ο αριθμός για το 2021, καθώς το Υπουργείο Οικονομικών προσποιείται ότι οι νήσοι Cayman λαμβάνουν τα περισσότερα κεφάλαια και δημοσιεύει ακριβή στοιχεία μόνο σε ετήσια βάση.)
Αυτή η ομάδα προσελκύστηκε από κινεζικά κίνητρα (η ΛΔΚ χρειάζεται χρήματα) και το δέλεαρ της εκμετάλλευσης των υπανάπτυκτων χρηματοπιστωτικών αγορών. Αλλά τα θεμελιώδη στοιχεία δεν έχουν σημασία ή είναι αδύνατο να καθοριστεί πόσο επηρεάζουν το ενδιαφέρον των επενδυτών ανώτατου ορίου. Επιπλέον, είναι πολύ πιο εύκολο και πιο γρήγορο να εξαχθεί από τη χώρα το κεφάλαιο χαρτοφυλακίου από ό,τι οι φυσικές λειτουργίες, εκτός από τις περιπτώσεις εκείνων που δεσμεύτηκαν υπερβολικά οικονομικά και εκλιπαρούν για χρήματα άλλων ανθρώπων προκειμένου να αντισταθμίσουν το λάθος τους.
Τα κίνητρα που αντιμετωπίζουν εταιρείες με διαφορετικές δραστηριότητες στην Κίνα έχουν επιπτώσεις στην πολιτική. Το ακαθάριστο ποσό των επενδύσεων χαρτοφυλακίου των ΗΠΑ που υποστηρίζει έναν ισόβιο δικτάτορα που ενθαρρύνει την προσωπολατρία είναι . . . ακαθάριστο, αλλά αυτό μπορεί γρήγορα να αυτοδιορθωθεί. Η αμερικανική πολιτική θα πρέπει να επικεντρωθεί στον έλεγχο των επενδύσεων που βοηθούν τη ΛΔΚ σε ζωτικούς τομείς, όπως η προηγμένη τεχνολογία διπλής χρήσης.
Ομάδα 2: Παραγωγή προς εξαγωγή
Πολλές εταιρείες επενδύουν άμεσα στην Κίνα και τη χρησιμοποιούν κυρίως ως βάση παραγωγής για να πουλήσουν σε άλλους. Το 2019 (προ-COVID), οι επιχειρήσεις που χρηματοδοτούνται από το εξωτερικό αντιπροσώπευαν το 40% του εμπορίου της ΛΔΚ, πάνω από 1,8 τρισεκατομμύρια δολάρια. Αυτό ήταν το αρχικό δέλεαρ της Κίνας και ήταν επικερδές για περισσότερες από δύο δεκαετίες, αλλά αυτό μπορεί να ανατραπεί.
Οι πολιτικές εντάσεις με τις ΗΠΑ, από τη μικρή ταλαιπωρία των δασμών έως το γιγάντιο κόστος μιας πιθανής σύγκρουσης στην Ταϊβάν πρέπει να λειτουργήσουν προειδοποιητικά όπως και η πολιτική μηδενικής ανοχής έναντι του COVID. Οι μισθοί θα αυξάνονται επ' αόριστον καθώς το εργατικό δυναμικό συρρικνώνεται. Ορισμένοι παραγωγοί υψηλού περιθωρίου κέρδους δέχονται προσκλήσεις από πλούσιες χώρες. Οι παραγωγοί χαμηλού περιθωρίου έχουν επιλογές που περιλαμβάνουν την Ινδία και την Ινδονησία μέχρι το Μεξικό και το Βιετνάμ, αν και εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προκλήσεις εφοδιαστικής και κλίμακας εκτός της ΛΔΚ.
Οι εταιρείες που εξάγουν από την Κίνα αλλάζουν ήδη δραστηριότητες σε μικρή κλίμακα - η επιθετικότητα του Xi στο εξωτερικό και η επιμονή του να ασκεί σχεδόν απόλυτο έλεγχο καθιστούν τον εμπορικό κίνδυνο τόσο υψηλό που είναι αδύνατον να αγνοηθεί. Η Ουάσιγκτον θα πρέπει να προωθήσει ένα σταθερό επιχειρηματικό περιβάλλον στο εσωτερικό και να δημοσιεύει λεπτομερείς, τακτικές αξιολογήσεις της κινεζικής συμπεριφοράς για να ενημερώνει τις εταιρείες, αλλά αυτές οι εταιρείες είναι απίθανο να μετακομίσουν στις ΗΠΑ.
Ομάδα 3: Πώληση προς Κίνα και εντός της Κίνας
Οι τρόποι για να αξιοποιήσει κανείς μια ξένη αγορά είναι οι εξαγωγές και η παραγωγή σε τοπικό επίπεδο. Οι εξαγωγείς προς την Κίνα αντιμετωπίζουν εδώ και καιρό εμπόδια όπως η προστασία των κρατικών επιχειρήσεων έναντι του ανταγωνισμού. Η επιθυμία του Xi Jinping για λιγότερη εξάρτηση καθώς και οι παγκόσμιες εντάσεις θα μπορούσαν να εντείνουν περαιτέρω τα εμπόδια. Η παραγωγή στη ΛΔΚ για την τοπική αγορά είναι παρόμοια με την παραγωγή προς εξαγωγή, με τη διαφορά ότι ο ατέρμνονα υπερτονιζόμενος Κινέζος καταναλωτής εξακολουθεί να εξοικονομεί δαπάνες αμείλικτα και μπορεί να μην γίνει ποτέ πλούσιος.
Παρά τα κίνητρα για αναζήτηση πελατών αλλού, τα ελαττώματα σε άλλες αγορές καθιστούν τις εταιρείες επιφυλακτικές. Η Ινδία θα ξεπεράσει την Κίνα επ' αόριστον σε όρους ΑΕΠ. Αλλά η Ινδία είναι πολύ φτωχότερη, με λιγότερο από το 20% του πλούτου. Το Βιετνάμ, η Ινδονησία και οι Φιλιππίνες έχουν υψηλές δυνατότητες ανάπτυξης και ενδιαφέρουσες καταναλωτικές αγορές, αλλά ο συνολικός πληθυσμός τους είναι μόλις το ένα τρίτο της Κίνας και τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα των πολιτικών που εφαρμόζουν είναι αναμφισβήτητα μικτά.
Ο αποτελεσματικός επηρεασμός των εταιρειών που πωλούν στη ΛΔΚ συνιστά πρόκληση. Η ελκυστικότητα των εγχώριων αγορών της Κίνας και άλλων χωρών, καθορίζεται πρωτίστως από τις δικές τους πολιτικές επιλογές. Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν ολοκληρωμένες εμπορικές συμφωνίες υψηλής ποιότητας για να τονώσουν το παγκόσμιο ενδιαφέρον σε χώρες όπως η Ινδονησία, αλλά υπάρχουν πολύ λίγες τέτοιες προοπτικές στον ορίζοντα.
Ομάδα 4: Εφοδιαστικές αλυσίδες
Η τελευταία ομάδα μπορεί να έχει φαινομενικά μικρή έκθεση σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις, τα έσοδα ή τις θέσεις εργασίας, αλλά η ΛΔΚ μπορεί ακόμα να έχει γι’ αυτή ζωτική σημασία, καθώς οι πρώτες ύλες, τα εξαρτήματα ή η συναρμολόγηση προέρχονται από εκεί. Η φυσική ανταγωνιστικότητα και η επιθετική κρατική παρέμβαση κάνουν το πλεονέκτημα της μερικής προμήθειας από την Κίνα δυνητικά πολύ μεγάλο ή τουλάχιστον κερδοφόρο για μεγάλες περιόδους.
Η μετατόπιση τμημάτων των αλυσίδων εφοδιασμού μπορεί να προκύψει, αλλά η πλήρης εξώθηση της ΛΔΚ από τις βασικές αλυσίδες θα απαιτήσει έντονα μέτρα. Το Πεκίνο μπορεί να διατηρήσει τη μόχλευση της παραγωγής επιδοτώντας σε μεγάλο βαθμό τη συμμετοχή σε ένα μόλις στάδιο της αλυσίδας όπου είναι ήδη εγκατεστημένες κινεζικές εταιρείες. Οι φαύλες προσπάθειες πολιτικού επηρεασμού από αμερικανικές επιχειρήσεις εναντίον των περιορισμών στην τοποθέτηση αλυσίδων εφοδιασμού στην Κίνα υπογραμμίζει την εξάρτησή τους.
Υπάρχει περιθώριο να ενθαρρυνθούν οι αλυσίδες εφοδιασμού να εγκαταλείψουν την Κίνα, αλλά τα ημίμετρα δεν θα λειτουργήσουν. Η μετακίνηση τμημάτων των αλυσίδων αυτών μπορεί να μειώσει την εξάρτηση από τα έσοδα, αλλά δεν έχει στρατηγικό όφελος εάν η αλυσίδα συνεχίζει να πρέπει να διασχίζει την Κίνα για να λειτουργήσει. Τα κίνητρα για τη μετατόπιση κάθε σταδίου των αλυσίδων εφοδιασμού θα ήταν πολύ ακριβά. Εκεί όπου οι ΗΠΑ θέλουν να μετακινηθούν ολόκληρες οι αλυσίδες, θα πρέπει να απαγορεύσουν τη συμμετοχή της Κίνας.
*Ο Derek Scissors είναι διακεκριμένο στέλεχος του American Enterprise Institute.
**Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 22 Αυγούστου 2022 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Entreprise Institute και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
