* Του John O. McGinnis
Η συμμετοχική οικονομία είναι μια οικονομία ισότητας. Στην πλευρά της προσφοράς, επιτρέπει με μεγαλύτερη ευκολία σε ανθρώπους με ιδιοκτησιακά στοιχεία όπως σπίτια και αυτοκίνητα να κερδίζουν εισόδημα. Βεβαίως, σπίτια και αυτοκίνητα έχουν και οι πλούσιοι, όμως αυτά τα πράγματα είναι ένα πολύ μικρότερο μέρος της περιουσίας τους απ' ό,τι για τους περισσότερους ανθρώπους.
Το κερδίζει κανείς χρήματα από την Airbnb για παράδειγμα, επιτρέπει ένα μη μισθολογικό εισόδημα που οι πλούσιοι άνθρωποι κερδίζουν από χρεόγραφα. Έτσι, είναι μια μορφή επενδυτικής διαφοροποίησης που αξίζει ακόμη περισσότερο κι απ' τα δολάρια που παράγει, γιατί δεν συσχετίζεται πλήρως με άλλους κινδύνους, όπως το να τεθεί κανείς σε υποχρεωτική άδεια για κάποιες μέρες ή να μειωθούν οι ώρες εργασίας του.
Η συμμετοχική οικονομία είναι οικονομία ισότητας και στην πλευρά της ζήτησης, καθώς οι διαδικτυακές δυνατότητες που παράγει δημιουργούν κατανάλωση που αντανακλά θετικά στις μεσαίες τάξεις. Η ουσία της συμμετοχικής οικονομίας είναι ότι χρησιμοποιεί τις δυνατότητες του διαδικτύου για να διευκολύνει την είσοδο σε αγορές σε τομείς όπως η στέγαση μικρής διάρκειας και οι μεταφορές.
Βεβαίως, αυτή την προσφορά μπορούν να την αξιοποιήσουν και οι πλούσιοι, όμως η επιπλέον προσφορά δεν είναι ιδιαίτερα πιθανό να αφορά πολύ ακριβές υπηρεσίες. Τα κόστη διαμεσολάβησης είναι συνήθως σχετικά σταθερά για το εκάστοτε αγαθό ή την υπηρεσία.
Έτσι, αυτά τα κόστη αποτελούν ένα μεγαλύτερο μέρος της συνολικής αξίας της συναλλαγής για λιγότερο ακριβά αγαθά ή υπηρεσίες, εμποδίζοντας τις αγορές. Πριν την Airbnb, ήταν ουσιαστικά αδύνατο να νοικιάσει κανείς ένα δωμάτιο στο σπίτι κάποιου για μια μία ή δύο μέρες, λόγω του κόστους έρευνας και εμπιστοσύνης που οι δυνατότητες μεσολάβησης στο διαδίκτυο βοηθούν να επιλυθεί.
Μια εξισωτική τάση
Ακόμη, οι πλούσιοι μπορούν ήδη να αποκτήσουν ακριβά αγαθά, όπως πολυτελή ξενοδοχειακά δωμάτια. Αντίθετα, το Airbnb κάνει πιο εφικτό σε ανθρώπους με μέτριες δυνατότητες να επισκεφθούν ακριβές πόλεις, τόσο γιατί προσφέρει στέγαση μικρότερου κόστους, όσο και γιατί επιτρέπει στους ανθρώπους να κερδίσουν χρήματα από τα δικά τους άδεια σπίτια όσο ταξιδεύουν. Τα ταξίδια, βεβαίως, ήταν κάποτε κυρίως προνόμιο των πλουσίων. Οι υπηρεσίες μοιράσματος των σπιτιών είναι ακόμη ένα βήμα αυτού του εκδημοκρατισμού.
Η αντικατάσταση των παραδοσιακών μεσαζόντων από τις υπηρεσίες του διαδικτύου είναι ακόμη μια εξισωτική τάση. Ο Ronald Coase επεσήμανε πριν από καιρό ότι ένα αποτέλεσμα των υψηλών συναλλακτικών κοστών είναι ότι οι εταιρίες μπορεί να συνεργάζονται με πολλούς μεσάζοντες. Η άσκηση πολλών υπηρεσιών εσωτερικά είναι ορθολογική όταν τα κόστη συναλλαγής με εξωτερικούς συνεργάτες ή προμηθευτές είναι υψηλά.
Ομοίως, ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του πλούτου υπήρξε ιστορικά η δυνατότητα απασχόλησης ανθρώπων μέσα στο νοικοκυριό για την αποφυγή του κόστους συναλλαγής που εμποδίζει τις αγορές. Για παράδειγμα, συχνά είναι δύσκολο να είναι κανείς σίγουρος ότι θα έχει πρόσβαση σε άμεση και αξιόπιστη μετακίνηση αν βασίζεται σε μια επιτόπια αγορά μεταφορών. Απασχολώντας όμως έναν οδηγό, οι πλούσιοι μπορούν να απολαμβάνουν ποιοτικές υπηρεσίες μετακίνησης όποτε το επιθυμούν.
Τώρα όμως, οι δυνατότητες του διαδικτύου προσφέρουν ένα υποκατάστατο του υπηρετικού προσωπικού. Το να μπορεί κανείς να καλέσει ένα αυτοκίνητο μέσω του κινητού του οποτεδήποτε και οπουδήποτε μοιάζει πολύ περισσότερο με το να έχει έναν οδηγό, παρά με το να σταματά ένα ταξί στη βροχή ή να τηλεφωνεί σε μια κατά κανόνα αναξιόπιστη υπηρεσία ραδιοταξί. (Η αναξιοπιστία τους στο Σαν Φρανσίσκο ήταν στην πραγματικότητα αυτό που γέννησε την ιδέα για την Uber). Οι δυνατότητες του διαδικτύου μας επιτρέπουν να ψάχνουμε αποτελεσματικά το ξενοδοχείο που μας ταιριάζει περισσότερο ή κάποιο άλλο προϊόν -λειτουργίες για τις οποίες οι πλούσιοι πάντα είχαν γραμματείς.
Με λίγα λόγια, η συμμετοχική οικονομία είναι ακόμη ένα παράδειγμα του πώς η αποϋλοποίηση του κόσμου μπορεί να ευνοήσει ιδιαίτερα τις μεσαίες τάξεις. Πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας αυτούς τους εξισωτικούς παράγοντες πριν συμπεράνουμε ότι ο κόσμος μας γνωρίζει μια ολοένα και μεγαλύτερη υλική ανισότητα.
Αναδημοσίευση από το Law & Liberty.
--
* Ο John O. McGinnis κατέχει την έδρα Συνταγματικού Δικαίου George C. Dix στο Northwestern University.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 19 Μαρτίου 2018 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ «Μάρκος Δραγούμης».
