Γράφει ο Claude Barfield
Σε ένα πρόσφατο άρθρο μας με τον William Rau, επισημάναμε τα σκληρά διλήμματα που αντιμετωπίζουν οι αμερικανικές εταιρίες στους κλάδους της διασκέδασης και της χρηματοπιστωτικής με τις σημαντικές επενδύσεις τους στην Κίνα. Τόσο στην Ουάσινγκτον, όσο και στο Πεκίνο όμως, αναδύονται ευρύτερες και εντονότερες πιέσεις - ιδίως σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις σε κλάδους υψηλής τεχνολογίας.
Τον περασμένο μήνα, όπως ευρέως δημοσιεύθηκε, η Επιτροπή Οικονομίας και Ασφάλειας ΗΠΑ-Κίνας πρότεινε τη δημιουργία μιας διαδικασίας αναθεώρησης των αμερικανικών επενδύσεων, με σαφή στόχο τις αμερικανικές ιδιωτικές επενδύσεις στην ηπειρωτική Κίνα. Η επιτροπή υποστήριξε ότι «καθώς η Κίνα στρέφεται ολοένα και περισσότερο σε κεφαλαιακές αγορές για να υλοποιήσει τις φιλοδοξίες της για την ανάπτυξη τεχνολογίας και τον αμυντικό της εκσυγχρονισμό, οξύνεται ο κίνδυνος αμερικανικές επενδύσεις στην Κίνα να ωφελήσουν άμεσα ή εμμέσως προβληματικές εταιρίες».
Συγκεκριμένα, η επιτροπή πρότεινε τη δημιουργία μιας διαδικασίας αναθεώρησης ξένων επενδύσεων που θα απέτρεπε την «εξωχώρηση» κρίσιμης σημασίας εφοδιαστικών αλυσίδων και θεμελιωδών τεχνολογικών δυνατοτήτων. Στο Καπιτώλιο ωστόσο, οι γερουσιαστές Bob Casey (Δημοκρατικός - Πενσυλβάνια) and John Cornyn (Ρεπουμπλικανός - Τέξας) εισήγαγαν νομοθετικές πρωτοβουλίες για την υλοποίηση της πρότασης της επιτροπής.
Ακόμα, στις διαπραγματεύσεις για το τεράστιο νομοσχέδιο CHIPS for America Act, που θα ενίσχυε την έρευνα και την ανάπτυξη καθώς και την παραγωγή της αμερικανικής βιομηχανίας ημιαγωγών, σημαντικοί ηγέτες του Κογκρέσου προτείνουν την εισαγωγή “προστατευτικών κιγκλιδωμάτων” που θα εμποδίζουν τις εταιρίες από το να επωφελούνται διπλά, ζητώντας ταυτόχρονα χρηματοδότηση από τον νόμο CHIPS και επενδύοντας σε κινέζικες εταιρίες κατασκευής ημιαγωγών.
Οι βουλευτές Ro Khanna (Δημοκρατικός - Καλιφόρνια) και Mike Gallagher (Ρεπουμπλικανός - Γουισκόνσιν) εξέφρασαν την πίστη τους ότι τα προστατευτικά κιγκλιδώματα εναντίον της διπλής ωφέλειας θα συμπεριληφθούν στις τελικές προτάσεις χρηματοδότησης. Ο Khanna δήλωσε: «Υποστηρίζω την ύπαρξη ισχυρών εγγυήσεων. Δεν θέλω οι επενδύσεις από Αμερικανούς φορολογουμένους να πηγαίνουν σε κάτι που θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα της Κίνας».
Ο Gallagher προσέθεσε «Δεν γίνεται να υπάρχει διπλή ωφέλεια - δεν γίνεται κάποιος για ζητά χρηματοδότηση CHIPS τη μία μέρα, και την άλλη να ανακοινώνει σχέδια κατασκευής νέων εργοστασίων την Κίνα». Ακόμη, ο Gallagher παρέθεσε ένα άρθρο από την Wall Street Journal που καταγράφει δεκάδες συμφωνίες που σχετίζονται με ημιαγωγούς από αμερικανικές εταιρίες τα τελευταία τρία χρόνια, εκφράζοντας την υποστήριξή του για τους περιορισμούς των επενδύσεων στο εξωτερικό από αμερικανικές εταιρίες.
Αν αυτή η επονομαζόμενη απαγόρευση της διπλής ωφέλειας καταστεί νόμος, θα έχει τεράστιες επιπτώσεις για τον νόμο CHIPS και τα σχέδια των ΗΠΑ να μεταφέρουν την παραγωγή ημιαγωγών εντός της χώρας. Και οι τρεις μεγάλοι παραγωγοί ημιαγωγών - η Intel, η Samsung και η Taiwan Semiconductor Manufacturing Corporation - έχουν επενδύσεις και εργοστάσια («fabs») στην Κίνα. Θα υπάρχουν πολλά περισσότερα δεδομένα προς ανάλυση καθώς τα γεγονότα θα εξελίσσονται, αλλά κατ’ ελάχιστον, η κατάσταση αυτή καταδεικνύει τα αναπόφευκτα διλήμματα που θέτει το σινοαμερικανικό τεχνολογικό διαζύγιο.
Θα πρέπει τέλος να αναφερθεί ότι και από την κινεζική πλευρά εκδηλώνονται πιθανές αντιφάσεις. Το Πεκίνο έχει ωφεληθεί σε τεράστιο βαθμό από την αξιοποίηση κεφαλαιακών αγορών στις ΗΠΑ και αλλού. Σύμφωνα με το κινεζικό δίκαιο όμως, οι ξένοι δεν μπορούν να κατέχουν μετοχές στους περισσότερους εγχώριους κλάδους, και γι’ αυτό δημιουργήθηκε ένας οιονεί νομικός μηχανισμός υπό τον τίτλο οντότητα μεταβλητού συμφέροντος (variable interest entity - VIE) προκειμένου να επιτρέπονται οι ξένες επενδύσεις σε κινεζικές εταιρίες μέσω εξωχώριων οντοτήτων.
Σύμφωνα με μία εκτίμηση, τουλάχιστον 80% των ξένων επενδύσεων σε κινεζικές εταιρίες γίνονται μέσω VIE που βρίσκονται κυρίως σε εξωχώριες εταιρίες συμμετοχής στα νησιά Κέυμαν. Τις τελευταίες δεκαετίες, μεγάλες κινεζικές τεχνολογικές εταιρίες όπως η Alibaba, η Tencent, και η TikTok χρησιμοποιούν τις VIE. Ως νεοφυείς, αυτοί οι τεχνολογικοί κολοσσοί συγκέντρωσαν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια σε ξένες επενδύσεις από κρατικά επενδυτικά ταμεία και επενδυτικές εταιρίες όπως η Blackrock, η Sequoia Capital, η Softbank και πολλές άλλες.
Φαίνεται πλέον ότι οι Κινέζοι ηγέτες σχεδιάζουν να περιορίσουν δραματικά τη δυνατότητα χρήσης VIE προκειμένου να χαλιναγωγήσουν την ξένη επιρροή σε μελλοντικές τεχνολογίες. Συγκεκριμένα, οι Κινέζοι νομοθέτες θα δημοσιεύσουν μια μαύρη λίστα κλάδων όπου θα απαγορευτούν οι VIE, για να διασφαλιστεί ότι οι μελλοντικοί «εθνικοί πρωταθλητές» της Κίνας - ιδίως στις τηλεπικοινωνίες και τους κλάδους που σχετίζονται με δεδομένα - δεν θα υφίστανται ξένες επιρροές.
Στον περιορισμένο χώρο αυτό του άρθρου, θέλω να διατυπώσω δύο ερωτήματα - ένα για κάθε πλευρά. Από τη μία πλευρά, πόσο μακριά θα προχωρήσουν οι ΗΠΑ στο να πιέζουν, ή ακόμη και να απαιτούν από τους συμμάχους των ΗΠΑ να ακολουθούν τους αμερικανικούς περιορισμούς αποσύνδεσης των επενδύσεων στην Κίνα; Από την άλλη πλευρά, ως ποιο σημείο μπορεί ο Κινέζος Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ, ο οποίος αντιμετωπίζει ολοένα και πιο επικίνδυνες οικονομικές τάσεις στη χώρα του (όπως υπογράμμισε ένα πάνελ του ΑΕΙ αυτή την εβδομάδα), να εφαρμόζει πολιτικές που σταδιακά αποκόπτουν την Κίνα από τις παγκόσμιες κεφαλαιακές αγορές χωρίς να θέτει σε διακινδύνευση τη θέση του Πεκίνου στον παγκόσμιο ανταγωνισμό; Προς το παρόν, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Κίνα, οι προτεραιότητες της εθνικής ασφάλειας φαίνεται να υπερσκελίζουν τους οικονομικούς υπολογισμούς.
* Ο Claude Barfield είναι στέλεχος του American Enterprise Institute.
** Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 10 Δεκεμβρίου 2021 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
