Του Justin Logan*
«Σε καμία περίπτωση δεν θα δείτε ανθρώπους να φεύγουν με ελικόπτερο από την οροφή κάποιας πρεσβείας… των Ηνωμένων Πολιτικών από το Αφγανιστάν. Δεν υπάρχει καμία σύγκριση».
Έτσι απάντησε ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν στις 8 Ιουλίου σε μια ερώτηση που αφορούσε πιθανούς παραλληλισμούς μεταξύ της απόσυρσης από το Νότιο Βιετνάμ το 1975 και την επικείμενη τότε απόσυρση από το Αφγανιστάν.
Είναι σήμερα σαφές ότι η κυβερνητική εκτίμηση των πιθανών συνεπειών ήταν εσφαλμένη. Αξίζει να αναλογιστούμε τρία πράγματα:
1. Η αμερικανική πολιτική στο Αφγανιστάν βασίστηκε σε αυταπάτες και κατάφωρα ψεύδη προς τον αμερικανικό λαό και το Κογκρέσο.
2. Λίγοι αναλυτές εξεπλάγησαν από την ισχύ των Ταλιμπάν. Οι περισσότεροι εξεπλάγησαν από την διάλυση της κυβέρνησης σαν φτερό στον άνεμο, που δεν χρειάζεται περισσότερα σχόλια μετά από 20 χρόνια, ένα τρισεκατομμύριο δολάρια, χιλιάδες θανάτους στελεχών των δυνάμεων των ΗΠΑ και μια γενιά πολέμου.
3. Τα σημαντικά συμφέροντα των ΗΠΑ που απομένουν είναι η αντιμετώπιση της τρομοκρατίας και η προσπάθεια διάσωσης όσων βοήθησαν την αμερικανική πολεμική προσπάθεια εκεί.
Η αμερικανική πολιτική στο Αφγανιστάν, και το μήνυμα που εστάλη γι’ αυτήν στους Αμερικανούς, βασίστηκε σε ψεύδη και ψευδαισθήσεις σχεδόν για ολόκληρη τη διάρκεια του πολέμου. Οι Αμερικανοί, έχοντας πιστέψει άκριτα σε αυτά τα ψεύδη πλέον μένουν άφωνοι.
Ο Craig Whitlock στην Washington Post καλύπτει το ζήτημα εδώ και χρόνια. Ο Ειδικός Γενικός Επιθεωρητής για την Αναδόμηση του Αφγανιστάν (Special Inspector General for Afghanistan Reconstruction - SIGAR) έχει εκφραστεί δημοσίως εδώ και χρόνια. Και κανείς δεν νοιάστηκε
μέχρι τα πράγματα να φτάσουν το απροχώρητο.
Για να συνοψίσουμε τι ξέρουμε και από πότε:
Jamie Ross, “Secret Documents Show We Were ‘Constantly Lied to’ by U.S. Officials Over ‘Unwinnable’ Afghan War,” Daily Beast, 9 Δεκεμβρίου 2019.
Craig Whitlock, “Afghan War Plagued by ‘Mendacity’ and Lies, Inspector General Tells Congress,” 15 Ιανουαρίου 2020.
Παρομοίως, ο δημοσιογράφος Spencer Ackerman, τον οποίο φιλοξένησε το Cato την Παρασκευή, έψαξε τα αρχεία του το σαββατοκύριακο και βρήκε κάποια αξιοσημείωτα άρθρα:
“Military’s Own Report Card Gives Afghan Surge an F,” Wired.com, 27 Σεπτεμβρίου 2012.
“‘Data‐Entry Error’ Led Military to Falsely Claim Taliban Attacks Are Down,” Wired.com, 26 Φεβρουαρίου 2013.
“Military Decides You Shouldn’t See Key Data on Afghan Insurgency,” Wired.com, 6 Μαρτίου 2013.
Για να είμαστε δίκαιοι, οι Αμερικανοί αξιωματούχοι δεν μας είπαν απλώς ψέματα: είπαν ψέματα και στους εαυτούς τους. Η Michèle Flournoy που βοήθησε στην αύξηση των στρατευμάτων στο Αφγανιστάν κατά τη διακυβέρνηση Ομπάμα στο Υπουργείο Αμύνης, πρόσφατα εξήγησε ότι η ίδια υπήρξε στο παρελθόν αισιόδοξη καθώς:
“Σε ταξίδια στο Αφγανιστάν, συναντήθηκε συχνά με νέους Αφγανούς καθώς και ομάδες γυναικών που μοιράζονταν το όραμα της Αμερικής για τη χώρα. Ήθελαν να στείλουν τις κόρες τους στο σχολείο, να υπηρετήσουν την κυβέρνηση, να ξεκινήσουν επιχειρήσεις και μη κερδοσκοπικές οργανώσεις. Ήθελαν οι γυναίκες να συμμετέχουν πλήρως στην κοινωνία και διψούσαν για ένα προβλέψιμο πολιτικό και νομικό σύστημα. Βρήκαμε κάθε είδους συμμάχους’, είπε”.
Θα έπρεπε να είναι προφανές ότι το είδος των ανθρώπων που συναντούσαν οι Αμερικανοί αξιωματούχοι ασφαλείας θα υποστήριζαν την αμερικανική αποστολή στο Αφγανιστάν. Με όλο τον σεβασμό προς τα δικαιώματα και τις προτεραιότητές τους, αυτοί οι άνθρωποι επηρέαζαν
λιγότερο την επιτυχία ή την αποτυχία της αποστολής απ’ ό,τι οι ένοπλοι.
Το λάθος της κυβέρνησης δεν έχει να κάνει με την ισχύ των Ταλιμπάν, την οποία οι περισσότεροι αναλυτές γνώριζαν πολύ καλά, αλλά με την ισχύ της αφγανικής κυβέρνησης. Στη μια επαρχία μετά την άλλη, οι επικεφαλής κυριολεκτικά εκχώρησαν τα κλειδιά στους Ταλιμπάν.
Στο Γκάζνι, ο κυβερνήτης “απλώς παρέδωσε το γραφείο του σε έναν υψηλόβαθμο αξιωματούχο των Ταλιμπάν. ‘Του έδωσε ένα λουλούδι και τον συνεχάρη’” είπε ένας υπάλληλός του. Ο Ισμαήλ Χαν, ένας πολέμαρχος γνωστός ως “λεοντόκαρδος” παρουσιάστηκε σε ένα βίντεο που δημοσίευσαν οι Ταλιμπάν μετά την παράδοσή του λέγοντας “Ελπίζω όλοι οι αδελφοί να μπορέσουν να δημιουργήσουν ένα ειρηνικό περιβάλλον ώστε να τελειώσει ο πόλεμος και να έχουμε ειρήνη και σταθερότητα στο Αφγανιστάν”. Μόλις πριν από τρεις μήνες, ο πρώην πρόεδρος Ασράφ Γκάνι έλεγε στη Der Spiegel οτι η κυβέρνησή του μπορούσε να αντισταθεί στους Ταλιμπάν “για πάντα. Αν κάτι έκανα, αυτό είναι ότι προετοίμασα τις
δυνάμεις μας γι’ αυτή την κατάσταση”.
Πρόκειται για μια ζοφερή σκέψη, αλλά αν η κατάληψη της εξουσίας ήταν αναπόφευκτη, όπως σίγουρα φαίνεται σήμερα, μπορεί να πρέπει να είμαστε ευγνώμονες που οι άνθρωποι του Αφγανιστάν απέφυγαν έναν εμφύλιο πόλεμο στην πορεία προς αυτόν τον προορισμό. Η εμπειρία της Συρίας, όπου ένας απάνθρωπος εμφύλιος πόλεμος είχε ως αποτέλεσμα τη διατήρηση του Άσαντ στην εξουσία, φαίνεται το χειρότερο δυνατό αποτέλεσμα.
Είναι όμως ανησυχητικό το γεγονός ότι όλη αυτή η εικοσάχρονη προσπάθεια των ΗΠΑ δημιούργησε μια κυβέρνηση που κατέρρευσε αμέσως. Το 2009, βοήθησα στη σύνταξη μιας επιστολής προς τον Πρόεδρο Ομπάμα η οποία προειδοποιούσε ότι η “εμπλοκή σε μια ανταγωνιστική διακυβέρνηση με τους Ταλιμπάν είναι μια αντιπαραγωγική στρατηγική… Αν δεν μπορούμε να φύγουμε από το Αφγανιστάν μέχρι να δημιουργήσουμε μια αποτελεσματική κεντρική κυβέρνηση, θα μείνουμε πιθανότατα εκεί για δεκαετίες χωρίς καμία εγγύηση επιτυχίας”.
Υπάρχουν δύο σημαντικά ζητήματα που χρειάζεται να παρακολουθούμε στο εξής: η αμερικανική διπλωματία με τους Ταλιμπάν και η μοίρα των μεταφραστών, των ενδιαμέσων και των υπολοίπων που βοήθησαν τις αμερικανικές δυνάμεις.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίζουν να έχουν συμφέροντα καταπολέμησης της τρομοκρατίας στο Αφγανιστάν. Δεν έχουμε την επιλογή να σταυρώσουμε τα χέρια μας και να αρνηθούμε να συνομιλήσουμε με τους Ταλιμπάν. Ο Mike Pompeo μάλιστα υπερασπίστηκε τη δική του
διπλωματική στάση προς τους Ταλιμπάν χθες, λέγοντας “ήμασταν αποτελεσματικοί στη συντριβή της Αλ Κάιντα. Όταν φύγαμε από την κυβέρνηση, είχαν απομείνει λιγότερα από 200 στελέχη της Αλ Κάιντα στο Αφγανιστάν”. Αυτή η προσπάθεια καθορισμού των αμερικανικών στόχων για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας πρέπει να συνεχιστεί, ακόμη και ενόψει της κατάληψης της χώρας από τους Ταλιμπάν.
Ακόμη, η αναλυτική αποτυχία της κυβέρνησης Μπάιντεν να αναλογιστεί το πόσο σύντομα θα συνέβαινε η κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν μάλλον ευθύνεται για την καθυστέρησή της να επεξεργαστεί τις ειδικές βίζες για τους ανθρώπους αυτούς. Πρέπει να επιταχύνουν τους ρυθμούς και να διασαφηνίσουν την πολιτική τους σ’ αυτό το ζήτημα.
Γενικότερα, αν η μοίρα του Αφγανιστάν όντως απασχολεί τους Αμερικανούς, θα πρέπει να ορκιστούν να εξετάζουν στο εξής πολύ προσεκτικά τις αισιόδοξες αξιώσεις των πολιτικών και στρατιωτικών τους ηγετών - πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τους πολέμους μας.
--
Ο Justin Logan είναι διακεκριμένο στέλεχος στο Cato Institute, με ειδίκευση στην εξωτερική στρατηγική των ΗΠΑ, τη θεωρία των διεθνών σχέσεων και την αμερικανική εξωτερική πολιτική.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 16 Αυγούστου 2021 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Cato Institute και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
