Γράφει ο Mark J. Perry
Συμπληρώθηκαν 111 χρόνια από τη γέννηση του Προέδρου Ρόναλντ Ρήγκαν, ο οποίος γεννήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου του 1911. Ακολουθούν κάποιες σκέψεις προς τιμήν της επετείου της γέννησης του.
1. Μπορεί να φαίνεται περίεργο, αλλά σε ολόκληρη την ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών μόνο δύο εν ενεργεία Πρόεδροι των ΗΠΑ επισκέφθηκαν το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης (NYSE): Ο Ρόναλντ Ρήγκαν το 1985, και ο Τζωρτζ Μπους ο νεότερος το 2007. Μετά την προεδρία του, ο Ρήγκαν επισκέφθηκε το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης ξανά το 1992 μαζί με τον Μιχαήλ Γκορμπατσώφ για την επέτειο των διακοσίων χρόνων λειτουργίας του.
Λίγο μετά τον θάνατο του Ρήγκαν στις 5 Ιουνίου του 2004, το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης δημοσίευσε αυτό το κείμενο προς τιμήν του 40ου Προέδρου των ΗΠΑ στην ιστοσελίδα του (η έμφαση είναι δική μου):
“Στις 28 Μαρτίου του 1985, ο Πρόεδρος Ρόναλντ Ρήγκαν επισκέφθηκε για πρώτη από δύο φορές το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης για να χαιρετήσει την εύρωστη επέκταση της αμερικανικής οικονομίας, καθώς και τον κεντρικό ρόλο του NYSE ως το νευρικό σύστημα του επιχειρηματικού καπιταλισμού. Ο Πρόεδρος Ρήγκαν ήταν ο πρώτος εν ενεργεία πρόεδρος που επισκέφθηκε το NYSE.”
Στις 9:53 εκείνο το πρωί ο Πρόεδρος Ρήγκαν - εν μέσω έντονων επευφημιών - απευθύνθηκε στην κοινότητα του Χρηματιστηρίου από το βήμα με το καμπανάκι. Συνοδευόμενος από τον επιταλάρχη του Ντόναλντ Τ. Ρήγκαν και τον Πρόεδρο και Διευθύνοντα Σύμβουλο του NYSE John J. Phelan, ο Πρόεδρος Ρήγκαν δήλωσε: “Είμαστε αισιόδοξοι ως προς την αμερικανική οικονομία. Η αμερικανική οικονομία είναι σαν ένα άλογο κούρσας που μόλις άρχισε να καλπάζει στο λιβάδι”. Θέλοντας να “βάλει τις αρκούδες σε χειμερία νάρκη” δήλωσε “αυτό είναι το οικονομικό μας πρόγραμμα για τα επόμενα τέσσερα χρόνια - θα απελευθερώσουμε τον ταύρο της οικονομίας.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της προεδρίας του, ο Πρόεδρος Ρήγκαν συνέχισε να υποστηρίζει τις αρχές και την εξουσία των ελεύθερων ανθρώπων που ανταγωνίζονται στις ελεύθερες αγορές. Κατά το πρώτο χρόνο της θητείας του, τον Σεπτέμβριο του 1981, ο Ρήγκαν κοινοποίησε τις θεμελιώδεις του πεποιθήσεις στα μέλη του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας λέγοντας τα εξής:
“Εμείς που ζούμε σε κοινωνίες ελεύθερων αγορών πιστεύουμε ότι η ανάπτυξη, η ευημερία και, εντέλει, η ανθρώπινη ολοκλήρωση δημιουργούνται από κάτω προς τα πάνω, όχι από την κυβέρνηση προς τα κάτω. Μόνο όταν επιτρέπεται στο ανθρώπινο πνεύμα να επινοήσει και να δημιουργήσει, μόνο όταν δίνεται στα άτομα ένα προσωπικό μερίδιο ευθύνης για να συμμετάσχουν στις αποφάσεις των οικονομικών πολιτικών και να ωφεληθούν από την επιτυχία τους, μόνο τότε μπορούν οι κοινωνίες να παραμείνουν ζωντανές, δυναμικές, ευημερούσες, προοδευτικές και ελεύθερες.
Εμπιστευτείτε τους ανθρώπους. Αυτό είναι το ένα αδιάψευστο μάθημα ολόκληρης της μεταπολεμικής περιόδου, που καταρρίπτει την ιδέα ότι οι αυστηροί κρατικοί έλεγχοι είναι αναγκαίοι για την οικονομική ανάπτυξη. Οι κοινωνίες που έχουν πετύχει την πιο εντυπωσιακή και ευρεία πρόοδο δεν είναι ούτε οι πιο στενά ελεγχόμενες, ούτε οι μεγαλύτερες σε μέγεθος, ούτε οι πλουσιότερες σε φυσικούς πόρους. Όχι, αυτό που τις ενώνει είναι η βούλησή τους να πιστέψουν στη μαγεία των αγορών.
Η καθημερινή ζωή επιβεβαιώνει το θεμελιωδώς ανθρώπινο και δημοκρατικό ιδανικό ότι η ατομική προσπάθεια αξίζει οικονομική επιβράβευση. Τίποτε δεν συντρίβει περισσότερο το πνεύμα των εργαζόμενων ανθρώπων και το ίδιο το όραμα της ανάπτυξης από την απουσία επιβράβευσης για τον τίμιο μόχθο και το θεμιτό ρίσκο. Να μιλήσω λοιπόν με απλα λόγια: Δεν μπορούμε να έχουμε ευημερία και να πετύχουμε την ανάπτυξη χωρίς οικονομική ελευθερία, ούτε μπορούμε να διατηρήσουμε τις προσωπικές και πολιτικές μας ελευθερίες χωρίς την οικονομική ελευθερία. Οι κυβερνήσεις που προσπαθούν να ελέγξουν αυστηρά τους πολίτες τους με τον διακηρυγμένο στόχο να τους παράσχουν ασφάλεια και ελευθερία καταλήγουν να τα χάσουν και τα δύο αυτά. Όσες θέτουν την ελευθερία ως πρώτη προτεραιότητα ανακαλύπτουν ότι έτσι παρέχουν και ασφάλεια και οικονομική πρόοδο”.
Σχόλιο: Όπως πρότεινα σε ένα άρθρο μου το 2016 λίγο μετά την εκλογή Τραμπ, θα συνιστούσε ένα ισχυρό σύμβολο της υποστήριξής του στην οικονομία της χώρας μας που βασίζεται στην αγορά και το “νευρικό σύστημα του επιχειρηματικού καπιταλισμού” της Γουόλ Στρητ, αν επισκεπτόταν το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης το συντομότερο δυνατό. Ο Τραμπ δεν επισκέφθηκε ποτέ το NYSE κατά τη διάρκεια της θητείας του. Θα προτείνω τώρα ο Πρόεδρος Μπάιντεν να προγραμματίσει μια επίσκεψη στο NYSE, ιδίως καθώς χαρακτήρισε τον εαυτό του “καπιταλιστή” πολλές φορές το τελευταίο φθινόπωρο. Είμαι όμως βέβαιος ότι η επίσκεψη αυτή δεν είναι στον ορίζοντα της ομάδας Μπάιντεν.
2. Περισσότερο ίσως από οποιονδήποτε άλλο αμερικανό Πρόεδρο, ο Ρόναλντ Ρήγκαν είχε μια πολύ ανεπτυγμένη αίσθηση του χιούμορ και έδειχνε το οξύ του πνεύμα σε πολλές από τις δημόσιες ομιλίες του. Μπορείτε να βρείτε πολλά τέτοια παραδείγματα του χιούμορ του Ρήγκαν στο παρακάτω βίντεο με τίτλο “The Best of Reagan”.
3. Μια από τις ίσως διασημότερες και πιο επιδραστικές ομιλίες του Προέδρου Ρήγκαν ήταν αυτή στο Τείχος του Βερολίνου στην Πύλη του Βραδεμβούργου στο Βερολίνο, στις 12 Ιουνίου του 1987. Σ’ αυτήν ακριβώς την ομιλία (στο σημείο 12:00 στο παρακάτω βίντεο) ο Ρήγκαν διατύπωσε το περίφημο αίτημά του που άλλαξε τον ρου της ιστορίας “Κύριε Γκορμπατσώφ, γκρεμίστε αυτό το τείχος!”. Αυτή η δήλωση και η ομιλία του συνέβαλαν στην αλλαγή της ιστορίας και υπάρχει ακόμη και ένα ολόκληρο λήμμα στη Wikipedia για τη φράση “Tear Down This Wall”.
Σύμφωνα με το λήμμα αυτό “η ομιλία υπήρξε επίσης πηγή μιας έντονης διαμάχης μεταξύ του ίδιου του επιτελείου του Ρήγκαν, καθώς πολλοί εξέχοντες συνεργάτες και σύμβουλοί του πρότειναν να παραλείψει τη φράση αυτή, υποστηρίζοντας ότι θα πρέπει να αποφύγει οτιδήποτε μπορούσε να προκαλέψει περαιτέρω εντάσεις στις σχέσεις Ανατολής-Δύσης ή να φέρει σε δύσκολη θέση τον Γκορμπατσώφ. Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι στη Δυτική Γερμανία και οι λογογράφοι του Προέδρου, μεταξύ των οποίων και ο Peter Robinson, είχαν διαφορετική γνώμη”. Ακολουθεί το πλήρες απόσπασμα που προηγείται της περίφημης φράσης του Ρήγκαν:
“Καλωσορίζουμε την αλλαγή και το άνοιγμα, γιατί πιστεύουμε ότι η ελευθερία και η ασφάλεια συμβαδίζουν, ότι η προαγωγή της ανθρώπινης ελευθερίας μπορεί μόνο να ενισχύσει την υπόθεση της παγκόσμιας ειρήνης. Υπάρχει ένα σημάδι που μπορούν να στείλουν οι Σοβιετικοί το οποίο δεν μπορεί να παρεξηγηθεί, το οποίο θα προωθούσε δραματικά την υπόθεση της ελευθερίας και της ειρήνης. Γενικέ Γραμματέα Γκορμπατσώφ, αν επιδιώκετε την ειρήνη, αν επιδιώκετε την ευημερία για τη Σοβιετική Ένωση και την Ανατολική Ευρώπη, αν επιδιώκετε τη φιλελευθεροποίηση, ελάτε σ’ αυτή την πύλη. Κύριε Γκορμπατσώφ, ανοίξτε αυτή την πύλη. Κύριε Γκορμπατσώφ, γκρεμίστε αυτό το τείχος!”.
4. Λιγότερα από δύο χρόνια μετά την ομιλία του Ρήγκαν στο Τείχος του Βερολίνου, το τείχος έπεσε απρόσμενα στις 9 Νοεμβρίου 1989, με τον Peter Jennings να περιγράφει την είδηση ως “ίσως τη σημαντικότερη ανακοίνωση από την Κεντρική Ευρώπη μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, και σίγουρα μετά την έγερση του τείχους το 1961”.
Εν κατακλείδι: Ευτυχισμένα γενέθλια Πρόεδρε Ρήγκαν!
--
*Ο Mark J. Perry είναι ερευνητής στο American Enterprise Institute και καθηγητής οικονομικών στο University of Michigan.
*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 6 Φεβρουαρίου 2022 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
