Γράφει ο Leon Aron
Καθώς ο Κινέζος Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ βρισκόταν στη Μόσχα, πίσω από τα λευκά γάντια και τις χρυσές επωμίδες της τιμητικής φρουράς, τον χαιρετισμό με τους 21 πυροβολισμούς και τις προπόσεις στο Κρεμλίνο φαινόταν η απεγνωσμένη επιδίωξη του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν να εξασφαλίσει πολεμικό υλικό και όπλα από την Κίνα. Θα τα καταφέρει;
Η ρωσική έκφραση «ιστορία με γεωγραφία» (istoriya s geografiey) περιγράφει κάτι το πολύπλοκο και δυσεπίλυτο. Πριν από μερικά χρόνια χρησιμοποίησα αυτή την έκφραση κυριολεκτικά για να υποστηρίξω ότι υπάρχει υπερβολικά πολλή κακή ιστορία και αμφιλεγόμενη γεωγραφία για να μιλήσει κανείς για τη σινο-ρωσική «συμμαχία» ως μια τελειωμένη συμφωνία. Μήπως ήρθε η ώρα να αναθεωρήσουμε αυτήν την άποψη;
Σε ένδειξη της μεγαλύτερης εγγύτητας μεταξύ των δύο χωρών, το διμερές εμπόριο αυξάνεται απότομα. Ωστόσο, η αύξηση αυτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο ότι η Κίνα εξαγόρασε, με μεγάλη έκπτωση, το ρωσικό πετρέλαιο που έρεε στη Δύση καθώς έπαιρνε τη θέση της Ευρώπης ως η μεγαλύτερη πηγή εισαγωγών της Ρωσίας. Θα υπάρξουν εμπορικές συμφωνίες που θα υπογραφούν με πανηγυρισμούς, αλλά θα αφορούν ουσιαστικά περισσότερα από τα γνωστά: περισσότερο πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τη Ρωσία και περισσότερα αγαθά από την Κίνα.
Η ρητορική του Xi έχει σίγουρα σκληρύνει τα τελευταία τέσσερα χρόνια και προσέγγισε τις ολοένα και πιο υστερικές ομιλίες του Πούτιν περί θυματοποίησης και περιφρόνησης. Χρησιμοποιώντας εκφράσεις όπως τον «ολόπλευρο περιορισμό», την «περικύκλωση» και την «καταστολή της Κίνας», που διαπράττουν οι ΗΠΑ, ο Κινέζος πρόεδρος κατά καιρούς φαίνεται να έχει δανειστεί κάποιον λογογράφο από το Κρεμλίνο. Ωστόσο, όπως και με τον Πούτιν, τα ρητορικά κανόνια του Xi αναπτύσσονται κυρίως για την επιδίωξη εγχώριων πολιτικών στόχων.
Σε μεγάλο βαθμό όπως και ο Πούτιν, ο οποίος αντιμετώπισε μια πολύ κακή οικονομική πρόβλεψη στην αρχή της τρίτης προεδρικής του θητείας, ο Σι βρίσκεται αντιμέτωπος με μια απότομη πτώση του ΑΕΠ στην τρίτη του θητεία και μετατοπίζει τη βάση της νομιμοποίησης του καθεστώτος του από την οικονομική πρόοδο και την αύξηση του εισοδήματος στον στρατιωτικοποιημένο πατριωτισμό. Όπως και ο οικοδεσπότης του στο Κρεμλίνο, ο Σι μετακινείται από τον ρόλο του διαχειριστή και τον διανομέα του εθνικού πλούτου σε αυτόν του προέδρου εν καιρώ πολέμου: τον υπερασπιστή της πατρίδας, τον νικητή των αιωνίως απειλητικών εχθρών της και τον υλοποιητή του προκαθορισμένου πεπρωμένου μεγαλείου του έθνους του.
Ξανά όπως και συμβαίνει και με τον Πούτιν, η τίγρη του στρατιωτικοποιημένου πατριωτισμού μπορεί να αποδειχτεί αδύνατο να εγκαταληφθεί και το καθεστώς του Πεκίνου μπορεί να χρειαστεί κάποιον πόλεμο για να διατηρήσει τη νομιμοποίησή του, με την Ταϊβάν αυτή τη φορά να είναι ο στόχος της επιθετικότητας έναντι της Ουκρανίας. Ωστόσο, σύμφωνα με όλους τους δείκτες, ο Σι δεν βρίσκεται ακόμη σ’ αυτό το σημείο στον εγχώριο πολιτικό του προγραμματισμό. Έχει θέσει την Κίνα σε μια πορεία που είναι στενά παράλληλη με αυτή του Πούτιν, αλλά η διασταύρωση των δύο μονοπατιών -και η άμεση υποστήριξή του στον πόλεμο του Πούτιν- πιθανότατα δεν είναι ακόμα στα χαρτιά.
Από τις οκτώ ψηφοφορίες που σχετίζονται με την Ουκρανία στο Συμβούλιο Ασφαλείας και τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ από την αρχή της εισβολής της Ρωσίας, η Κίνα ψήφισε «όχι» στο πλευρό της Ρωσίας μόνο δύο φορές (για τις πολεμικές αποζημιώσεις και τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κριμαία), αλλά απείχε από τις πιο κρίσιμες ψηφοφορίες που καταδίκαζαν την εισβολή της Ρωσίας και της συνέπειές της. Οι κοινές στρατιωτικές ασκήσεις έχουν γίνει πιο συχνές, αλλά, όπως και πριν, η δέσμευση της Κίνας για άνδρες, πλοία και αεροσκάφη δεν είναι μεγάλης κλίμακας και είναι πάντα κατώτερη από την αντίστοιχη της Ρωσίας.
Τέλος, όπως και πριν από πέντε χρόνια, εξακολουθεί να υπάρχει ένα βασικό εμπόδιο για μια αληθινή πολιτικο-στρατιωτική συμμαχία: Παρά το πάγωμα του εμπορίου με τη Δύση, η ενσωμάτωση της Κίνας στην παγκόσμια οικονομία είναι τάξεις μεγέθους μεγαλύτερη σε έκταση και βάθος από αυτήν της Ρωσίας. Η Κίνα έχει πολύ περισσότερα να χάσει από τη Ρωσία, αν ενωθεί με τον Πούτιν στην αντιδυτική του σταυροφορία - τουλάχιστον προς το παρόν.
Ο Πούτιν καλά θα κάνει να μην κρατά την αναπνοή του.
* Ο Leon Aron είναι διακεκριμένο στέλεχος του American Enterprise Institute.
** Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 21 Μαρτίου 2023 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
