Του Jamie Whyte
Έχω έναν φίλο στη Νέα Ζηλανδία, που το πραγματικό του όνομα δεν είναι Τιμ, και που είναι ξεχωριστά πνευματώδης. Αυτό δίνει στον Τιμ μια μεγάλη δύναμη έλξης. Σήμερα είναι παντρεμένος και φρόνιμος. Όταν όμως ήταν νεότερος, ο αριθμός και η ομορφιά των φιλενάδων του προξενούσαν το φθόνο όλων των κολλητών του.
Σύμφωνα με τη λογική των σοσιαλιστών (και γενικότερα των Αριστερών), αυτό ήταν μια αδικία που χρειάζεται το κράτος για να τη διορθώσει. Φυσικά, δεν το λένε αυτό, αλλά δεν μπορεί κανείς να ξεφύγει απ' αυτό το συμπέρασμα.
Σε μια πρόσφατη ανοιχτή συζήτηση με θέμα “σοσιαλισμός εναντίον καπιταλισμού”, ο επικεφαλής της Fabian Society, Andrew Harrop επανέλαβε τη γνώριμη ιδέα ότι οι πλούσιοι έχουν μεγαλύτερη ισχύ από τους φτωχούς. Και συμπέρανε ότι, επειδή η ισχύς όλων πρέπει να είναι ίση, ο πλούτος πρέπει να εξισώνεται μέσω της φορολογίας.
Η ισχύς όμως που προέρχεται από τον πλούτο είναι η ίδια με την εξουσία που έρχεται από το να είσαι πνευματώδης: δηλαδή, να σου είναι ευκολότερο να αποκτήσεις αυτό που θέλεις. Ένας πλούσιος άνθρωπος είναι ευκολότερο να αγοράσει ένα αυτοκίνητο απ' ό,τι ένας φτωχός. Ένας πνευματώδης άνδρας είναι ευκολότερο να γοητεύσει μια γυναίκα απ' ό,τι ένας βαρετός. Αν λοιπόν το πρώτο παράδειγμα συνιστά μια άδικη ανισότητα ισχύος, τότε γιατί να μην είναι το ίδιο και το δεύτερο;
Η απάντηση δεν μπορεί αν είναι πως ό,τι μπορεί να αγοραστεί με χρήματα, όπως τα αυτοκίνητα, είναι περισσότερο σημαντικό από τα πράγματα για τα οποία δεν ισχύει αυτό, όπως η αγάπη. Ακόμη και αν τα αυτοκίνητα όντως ήταν σημαντικότερα από την αγάπη, πράγμα για το οποίο αμφιβάλλω, μπορούν να αγοραστούν τόσο με χρήμα, όσο και με το πνεύμα. Ένας πνευματώδης άνδρας μπορεί να αποκτήσει μια Φεράρι από την πλούσια γυναίκα του.
Ούτε μπορεί η απάντηση να βασιστεί στις διαφορετικές αιτίες της ανισότητας στο πνεύμα και της ανισότητας στον πλούτο. Συνήθως και οι δύο έχουν την αιτία εκείνη που οι σοσιαλιστές θεωρούν ως το προφανέστερο σημάδι αδικίας: την κληρονομιά. Όπως ακριβώς κάποιος μπορεί να κληρονόμησε τον πλούτο του, μπορεί ομοίως να κληρονόμησε και το πνεύμα του - μέσω των γονιδίων που του κληροδότησαν οι γονείς του και μέσω της οικογενειακής του κουλτούρας.
Ένας σοσιαλιστής μπορεί να υποστηρίξει ότι οι διαφορές στον πλούτο και στο πνεύμα είναι όντως και οι δύο άδικες, αλλά μόνο οι διαφορές στον πλούτο μπορούν να διορθωθούν μέσα στο πλαίσιο των μέσων που μπορούν να θεωρηθούν ηθικώς εύλογα. Η φορολόγηση των πλουσίων είναι θεμιτή. Το να κόψουμε όμως κομμάτια από τους εγκεφάλους των ανθρώπων με πνεύμα θα ήταν κάτι το υπερβολικό, ακόμη και εν ονόματι της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Δυστυχώς, ούτε αυτό το επιχείρημα μπορεί να εξηγήσει τις διαφορετικές προσεγγίσεις των σοσιαλιστών έναντι του πλούτου και του πνεύματος. Κι αυτό διότι τα πλεονεκτήματα που απολαμβάνουν οι πνευματώδεις μπορούν κι αυτά να εξαλειφθούν μέσω φορολόγησης. Αν για όλες τις όμορφες γυναίκες που γοήτευσε ο Τιμ θα έπρεπε να καταβάλει ένα πρόστιμο 5.000 δολαρίων, είμαι σίγουρος ότι οι υπόλοιποι θα τα καταφέρναμε αρκετά καλύτερα.
Ή, για να αναφερθώ σε μια άλλη ανισότητα, ας υποθέσουμε ότι οι όμορφοι άνθρωποι έπρεπε να καταβάλουν κάποιο πρόστιμο για να αναπαραχθούν με άλλους όμορφους ανθρώπους. Αυτό θα εξίσωνε την ομορφιά χωρίς να κάτι κάτι που οι Αριστεροί θα θεωρούσαν μη αποδεκτό όταν πρόκειται για την εξίσωση του πλούτου.
Ίσως μια μέρα οι σοσιαλιστές αρχίσουν να υποστηρίζουν τέτοιες πολιτικές για την εξίσωση των πλεονεκτημάτων που απολαμβάνουν οι άνθρωποι από τα διάφορα “προσωπικά τους ιδιοκτησιακά στοιχεία” - έχουν άλλωστε συχνά αποδειχθεί πρόθυμοι να μεταφράσουν τους θεωρητικούς τους παραλογισμούς σε φρικαλεότητες στην πράξη.
Ελπίζω όμως ότι το ηθικό ισοδύναμο των διαφορών στον πλούτο και των διαφορών στο πνεύμα θα τους οδηγήσει στο αντίθετο συμπέρασμα. Ελπίζω να συμπεράνουν ότι η ανισότητα του πλούτου δεν είναι μια αδικία που χρειάζεται να διορθωθεί από το κράτος.
Και αν δεν το συμπεράνουν αυτό, ελπίζω να σχολιάσουν σ' αυτό το μπλογκ για να μου εξηγήσουν πού έσφαλα σ' αυτόν τον συλλογισμό μου.
--
Ο Jamie Whyte είναι διευθυντής ερευνών του Institute of Economic Affairs.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 11 Δεκεμβρίου 2017 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Institute of Economic Affairs και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ “Μάρκος Δραγούμης”.
Διαβάστε ακόμα:
- Συνήθη λογικά σφάλματα του σοσιαλισμού #1: «Ο σοσιαλισμός κάνει καλό στο περιβάλλον»
