Του Jeffrey A. Tucker
Συνεχώς με ρωτούν για ποιον ακριβώς λόγο χρειαζόμαστε επιτέλους αυτό το blockchain. Να λοιπόν το γιατί.
Κάθε κοινωνία με μια έντονη εμπορική ζωή ανάγει την ιδιωτική ιδιοκτησία σε θεσμό. Αυτή η θεσμοθέτηση συμβαίνει σε τρία στάδια. Και τα τρία είναι εξίσου σημαντικά.
Το πρώτο στάδιο αφορά την ίδια τη δημιουργία της ιδιωτικής ιδιοκτησίας. Αυτό συνήθως γίνεται λόγω της ανάγκης να διασφαλίσει κανείς αρκετή τροφή. Αντίθετα προς όλες τις αξιώσεις του σοσιαλισμού, αυτό δεν συμβαίνει μαγικά ή επειδή κάποιος το διέταξε με αυταρχικό τρόπο. Οι άνθρωποι χρειάζονται φράχτες για να καλλιεργήσουν τρόφιμα και να εκθρέψουν ζώα, και χρειάζονται οι γείτονές τους να θεωρούν αυτούς τους φράχτες απαραβίαστους. Η παραβίασή τους πρέπει να γίνει κάτι σαν ταμπού, όπως έγραψε ο Sigmund Freud. Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για την υπέρβαση των πρωτόγονων συνθηκών. Για να ωριμάσει μια κοινωνία, πρέπει να ανακαλυφθεί η ιδιωτική ιδιοκτησία ως μια τεχνολογία που αντιμετωπίζει το πρόβλημα της σπανιότητας των αγαθών.
Το δεύτερο στάδιο αφορά τη διασφάλιση της ιδιοκτησίας έναντι εκείνων των ανθρώπων που είναι πρόθυμοι να παραβιάσουν αυτόν τον νέο κανόνα συμπεριφοράς, καθώς τέτοιοι άνθρωποι θα υπάρχουν πάντα και παντού. Αρκεί να τους αποτρέψει κανείς αποτελεσματικά από το να πάρουν τα πράγματά του. Παγίδες, σκοπιές, τάφροι, απειλές και διάφορες μορφές επίδειξης της γνώσης και της ισχύος που χρειάζεται για να μπορεί κανείς να κρατήσει αυτά που του ανήκουν είναι εδώ αναγκαία. Αυτή είναι η αρχική λειτουργία αυτού που συχνά ονομάζεται “αστυνόμευση”: πρόκειται για ένα μέρος της μεθόδου που επιτρέπει στους ανθρώπους να βασίζονται στο γεγονός της ιδιοκτησίας ως ένα μόνιμο χαρακτηριστικό της ζωής τους. Διαφορετικά, η δημιουργία πλούτου είναι αδύνατη.
Το τρίτο στάδιο είναι το λιγότερο εύληπτο από τα τρία: χρειάζεται κανείς μια κάποια τεχνολογία που επιβάλλει την κοινωνική συγκατάθεση ως προς αυτό που θεωρεί ιδιοκτησία του. Αυτό είναι αναγκαίο για να μειωθούν τα κόστη της εξασφάλισης της ιδιοκτησίας έναντι του σφετερισμού και για να δημιουργηθεί ένα πιο σταθερό περιβάλλον για την ανάδυση της εμπορικής ζωής. Η κοινοποίηση της ιδιοκτησίας από στόμα σε στόμα μπορεί να λειτουργήσει σ' αυτή την κατεύθυνση, σε μια περιορισμένη όμως κλίμακα.
Όταν υπερβούμε αυτή την κλίμακα, θα χρειαστούμε την τήρηση κάποιου είδους αρχείων, τα οποία όλοι θα θεωρούν αντικειμενικά και ελεύθερα από χειραγώγηση και απάτη. Αυτό είναι αναγκαίο διότι η ιδιοκτησία αλλάζει χέρια, μεταφέρεται από τον γονιό στο παιδί, από τον μικροϊδιοκτήτη στον μεγαλοϊδιοκτήτη, και ούτω καθεξής. Οι ιδιωτικές συμφωνίες μπορεί να λειτουργούν στον έναν γύρο της συναλλαγής. Σε πολλαπλούς όμως γύρους, η σύγχυση ως προς τους ιδιοκτησιακούς τίτλους μπορεί να δημιουργήσει σοβαρές διαμάχες και προβλήματα.
Η καταγραφή της ιδιοκτησίας
Όπως και τα προηγούμενα, έτσι κι αυτό το στάδιο απαιτεί κάποια τεχνολογική καινοτομία. Οι αρχαιολόγοι, έχουν ανακαλύψει λεπτομερή αρχεία ιδιοκτησίας ήδη από την αρχαία Μεσοποταμία, καταλόγους που καταγράφουν την ιδιοκτησία με αριθμούς και ιδιοκτήτες. Όταν αρχαιολόγοι ανέσκαψαν μια μυκηναϊκή τοποθεσία που χρονολογείται από το 1200 π.Χ. ανακάλυψαν ότι επρόκειτο για μια οικία εμπόρου ακριβώς λόγω των αρχείων που τηρούνταν σε πέτρες, υλικό που χρησιμεύει μεν για τη δημιουργία ενός αρχείου που δεν μπορεί να παραποιηθεί, αλλά δεν είναι μια αποτελεσματική ή ευπροσάρμοστη μέθοδος για την πραγματοποίηση συναλλαγών.
Τις τελευταίες δεκαετίες, οι ειδικοί επιστήμονες έχουν αποκαλύψει ένα τεράστιο απόθεμα πινάκων και επιγραφών που καταγράφουν με λεπτομέρεια αρχεία ιδιοκτησίας σε πολλές τοποθεσίες της Εγγύς Ανατολής. Αρχεία από το 7ο μέχρι και τον 5ο αιώνα π.Χ. αποκαλύπτουν κάθε είδους έγγραφα που σχετίζονται με την ιδιοκτησία γης και αγαθών προς εξαγωγή και εισαγωγή, καθώς και λεπτομερειακές εκθέσεις για πρώτες ύλες. Στην αρχαία Περσία, η ιδιοκτησία καταγραφόταν σε κυλίνδρους. Αργότερα, προτιμώμενη επιφάνεια γραφής κατέστη ο πάπυρος, ο οποίος όμως τείνει να ξεθωριάζει. Η περγαμηνή (που κατασκευαζόταν από δέρμα ζώων) ήταν πολύ καλύτερο υλικό καθώς η καταγραφή των δεδομένων είχε εκεί μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, αλλά ήταν και πολύ ακριβότερη.
Το μέγεθος αυτό της γνώσης που κατέχουν οι ιστορικοί για την επιχειρηματικότητα κατά τις περιόδους εκείνες πηγάζει από αυτές τις καταγραφές, χωρίς τις οποίες δεν θα είχαμε καμία ένδειξη των περίπλοκων εκείνων οικονομικών δομών. Οι πληροφορίες όμως που εξάγουν σήμερα οι ιστορικοί από εκείνα τα έγγραφα είχαν χρησιμότητα και στους ανθρώπους που ζούσαν σε εκείνες τις εποχές. Κι εκείνοι χρειάζονταν μια κάποια καταγραφή της ιδιοκτησίας για να οριοθετούν δικαιώματα, καθώς διαφορετικά τα δικαιώματα αυτά θα ήταν ευάλωτα σε καταπάτηση. Η τεκμηρίωση της ιδιοκτησίας ήταν επίσης αναγκαία στους μεγάλους εμπορικούς δρόμους. Αν δεν μπορούσε κάποιος να τεκμηριώσει ότι όντως του ανήκουν τα αγαθά που πουλά, αυτό θα έκανε τον αγοραστή ευάλωτο σε κάθε είδους περιπέτειες αργότερα.
Το πρόβλημα αυτό δεν αφορά μόνο τη γη και την υλική ιδιοκτησία. Αποκτά τεράστια σημασία όταν στραφούμε στο δανεισμό χρημάτων, την καταβολή τόκων, τις τραπεζικές υπηρεσίες και τις εταιρικές συνεργασίες. Εδώ η τήρηση αρχείων αποκτά ύψιστη σημασία για την εκάστοτε επιχείριση καθώς και για το έργο του ιστορικού που προσπαθεί να βγάλει νόημα από την οικονομική ιστορία. Τα αρχεία που καταγράφουν δικαιώματα ιδιοκτησίας χρονολογούνται από τις πρωιμότερες καταγραφές στην ιστορία του ανθρώπου. Αν κοιτάξει κανείς την ιστορία της λογιστικής (πρόκειται μάλιστα για κάτι πάρα πολύ σημαντικό) θα συνειδητοποιήσει ότι η λογιστική είναι μια χρήσιμη εφαρμογή του πολύ μεγαλύτερου ζητήματος της πιστοποίησης των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας.
Η εφεύρεση των αριθμών
Στο σπουδαίο βιβλίο του Sex, Science, and Profits ο Terrance Kealey δεν καταδεικνύει απλώς το γεγονός ότι τέτοιου είδους αρχεία είχαν κομβική σημασία στην γέννηση του πολιτισμού. Τεκμηριώνει το ότι η ανάγκη για αυτά τα αρχεία ήταν και ο λόγος για την εφεύρεση των ίδιων των αριθμών.
Και αυτό βγάζει νόημα. Φανταστείτε πως είστε ένας πρώιμος γιδοβοσκός. Χρειάζεται να μετρήσετε τα κεφάλια του κοπαδιού σας για να σιγουρευτείτε ότι δεν σας έχουν κλέψει ζώα, για να υπολογίσετε τη θνησιμότητα ανάμεσα στα ζώα σας, και για να διακρίνετε αν η μικρή σας επιχείρηση είναι επικερδής ή όχι. Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο εφευρέθηκαν αρχικώς οι αριθμοί. Είναι σίγουρο πως δεν γεννήθηκαν επειδή η ανθρωπότητα έχει την τάση να μετρά τα άστρα στον ουρανό. Και πιθανότατα για τον ίδιο λόγο εφευρέθηκε και το φοινικικό αλφάβητο: για να διευκολύνει το εμπόριο, παρέχοντας έναν μεγάλο βαθμό βεβαιότητας ως προς τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα.
Μάλιστα ενδείξεις για την ανάγκη μιας τέτοιας τεχνολογίας έχουμε και στη Βίβλο. Ο Μωυσής - που διακήρυξε “ου κλέψεις” - είδε το όραμα μιας κιβωτού στο όρος Σινά. Ο μικρότερος γιος του αρχιερέα ανέλαβε το καθήκον να την κατασκευάσει. Αλλά αυτό δεν ήταν δυνατό χωρίς μια τεχνολογία που επιτρέπει την καταγραφή των υλικών και της χρήσης τους. “Κα? α?τη ? σ?νταξις τ?ς σκην?ς το? μαρτυρ?ου” αναφέρεται στην Έξοδο 37:19, “καθ? συνετ?γη Μωυσ?, τ?ν λειτουργ?αν ε?ναι τ?ν Λευιτ?ν δι? ?Ιθ?μαρ το? υ?ο? ?Ααρ?ν το? ?ερ?ως”.
Οι εταιρείες τίτλων
Καθώς η επιχειρηματικότητα γινόταν ολοένα και πιο περίπλοκη κατά την ύστερη μεσαιωνική περίοδο, η καταγραφή των αξιώσεων ιδιοκτησίας έγινε με τη σειρά της μορφή επιχείρησης, και έτσι γεννήθηκαν οι εταιρίες τίτλων. Αυτές απέκτησαν νέα σημασία στην αμερικανική εμπειρία καθώς η ιδιοκτησία δεν αποδιδόταν βάσει πολιτικών συνδέσεων αλλά βάσει της χρησικτησίας και ανταλλασσόταν με κάθε είδους προβλέψεις που αφορούσαν τους συνοδευτικούς πόρους.
Σε εποχές πολιτικής αναταραχής, η δυνατότητα απόδειξης της αξίωσης που είχε κανείς ως προς μια ιδιοκτησία μέσω κάποιου αντικειμενικού αρχείου μπορεί να αποκτήσει κομβική σημασία. Αυτό συνέβη κατά την ρωμαϊκή εποχή, όπου τέτοια αρχεία χρησίμευαν για την επίλυση των διαφορών με τους φοροσυλλέκτες. Το ίδιο όμως συνέβη και μετά την κατάρρευση του Τείχους του Βερολίνου, όταν επιχειρήθηκε η αποκατάσταση των νόμιμων ιδιοκτητών στην Ανατολική Γερμανία. Η τεκμηρίωση του σε ποιον ανήκει τι είναι μια κρίσιμη διάσταση της ίδιας της ιδιοκτησίας.
Η ασάφεια ως προς την ιδιοκτησία είναι ένα από τα πιο εκνευριστικά προβλήματα της ανθρώπινης εμπειρίας. Αναλογιστείτε τη φράση “η κατοχή είναι τα 9/10 του νόμου”, που έχει σκωτσέζικη προέλευση και λέγεται με μια δόση κυνισμού. Είναι μια καθ' υπερβολή αναγνώριση του διαρκούς προβλήματος που αντιμετωπίζει κάθε δικαστήριο - να γνωρίζει σε ποιον ανήκει τι. Τα περισσότερα συστήματα είναι τόσο ανεπαρκή που οι δικαστές γενικώς φτάνουν να λένε “αν κατέχεις κάτι, τότε αυτό είναι δικό σου”.
Σίγουρα θα υπάρχει ένας καλύτερος τρόπος!
Το Blockchain
Μπορείτε να διαπιστώσετε ότι η τεχνολογία για την επίτευξη του στόχου της καταγραφής των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων έχει βελτιωθεί παράλληλα με την αύξηση της περιπλοκότητας των οικονομικών δομών. Η πορεία ήταν μακρά: πέτρες, πηλός, πάπυρος, περγαμηνή, κύλινδροι χάρτου, βιβλία, τράπεζες δεδομένων και αρχεία υπολογιστή. Είναι λοιπόν λογικό το ότι, στον 21ο αιώνα, η ψηφιακή εποχή θα απαιτήσει μια νέα και καλύτερη λύση.
Κοιτάζοντας πίσω, είναι προφανές ότι μια τεχνολογία που έχει ως στόχο να παράγει την κοινωνική συναίνεση δεν θα πρέπει να ελέγχεται από ένα και μόνο μέρος. Θα πρέπει να είναι ορατή σε όλους και να μπορεί να επιβεβαιωθεί ή να αμφισβητηθεί από τον οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο, έτσι ώστε η συναίνεση να επιτυγχάνεται την ώρα που διατυπώνονται οι αξιώσεις στην εκάστοτε ιδιοκτησία.
Να ποια είναι η βασική λειτουργία του blockchain - να παρέχει ένα κατανεμημένο σύστημα για την επιβεβαίωση των αξιώσεων σε ιδιοκτησία, όποια μορφή κι αν αυτή έχει. Λίγα χρόνια πριν, αυτή η αλήθεια δεν ήταν ευρέως κατανοητή καθώς η προσοχή όλων είχε επικεντρωθεί στο απίστευτο γεγονός ότι τα tokens που επέτρεπαν στο blockchain να λειτουργεί απέκτησαν αξία αγοράς και άρχισαν να συμπεριφέρονται σαν χρήμα.
Ένα είδος χρήματος από ψηφία που δημιούργησε η αγορά, είναι όντως κάτι το συναρπαστικό. Αλλά το να επικεντρωθεί κάποιος μόνο σ' αυτό σημαίνει ότι περιορίζει τις εφαρμογές του.
Σήμερα το blockchain επιτελεί την ίδια λειτουργία που παρείχε ένα αρχείο ιδιοκτησίας κατά τον 11ο αιώνα π.Χ. Επιβεβαιώνει ότι το ένα πράγμα είναι δικό μου και το άλλο δικό σου, και έτσι επιτρέπει ένα μεγαλύτερο βαθμό ειρηνικού εμπορίου και δημιουργίας πλούτου.
Αν το σκεφθείτε κατ' αυτόν τον τρόπο, θα συνειδητοποιήσετε ότι το blockchain είναι μια νέα τεχνολογία που απαντά σε μια πανάρχαια ανάγκη. Αν υπήρχε κατά τον 11ο π.Χ. αιώνα, μαζί με την τεχνολογία που το υποστηρίζει, θα χρησιμοποιούταν και τότε.
Το θέμα είναι ότι υπάρχει εδώ και τώρα. Είναι το μέλλον, μέχρι να εμφανιστεί η επόμενη τεχνολογία. Αυτό που επιτρέπει την ανάδυση τέτοιων υπηρεσιών δεν είναι μια επιθυμία για νέα μαραφέτια ή η ψηφιοποίηση των πάντων, αλλά αντιθέτως μια καθολική ανθρώπινη ανάγκη.
Πρώτον, πρέπει κανείς να διατυπώσει μια αξίωση για ένα πράγμα. Δεύτερον, χρειάζεται να υπερασπιστεί την αξίωσή του αυτή. Τρίτον, χρειάζεται να επαληθεύει αυτή την αξίωση έναντι κάθε μορφής κλοπής, απάτης, τεχνάσματος και δόλου, και έναντι του οποιουδήποτε είναι διατεθειμένος να εκμεταλλευθεί την όποια ασάφεια για να αποσπάσει αυτό που δικαιωματικά ανήκει σε κάποιον άλλον. Το blockchain, τελειοποιώντας σχεδόν αυτό το τρίτο στάδιο, έχει κερδίσει τον σεβασμό και τον θαυμασμό όλων όσοι επιθυμούν μια πιο πολιτισμένη ζωή.
--
Ο Jeffrey Tucker είναι Διευθυντής Περιεχομένου στο Foundation for Economic Education (FEE). Ακόμη, είναι Επικεφαλής Βιβλιοθήκης και ιδρυτής του Liberty.me, Διακεκριμένο Επίτιμο Μέλος του Mises Brazil, ερευνητής στο Acton Institute, σύμβουλος πολιτικής στο Heartland Institute, ιδρυτής του CryptoCurrency Conference, μέλος του εκδοτικού συμβουλίου της Molinari Review, σύμβουλος στην κατασκευάστρια εταιρία εφαρμογών blockchain Factom, και συγγραφέας πέντε βιβλίων. Έχει γράψει 150 εισαγωγές σε βιβλία και πολλές χιλιάδες άρθρα που εμφανίστηκαν σε ακαδημαϊκές και μη εκδόσεις.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 6 Ιουλίου 2017 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education (FEE) και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ “Μάρκος Δραγούμης”.
