Αυτόν τον μήνα των αποφοιτήσεων στα κολέγια και τα πανεπιστήμια, συχνά μου αρέσει να ξαναδιαβάζω μια εναρκτήρια ομιλία που έκανε εντύπωση πριν από πολλά χρόνια.
Το μακρινό 2005, ο αείμνηστος Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας εκφώνησε στο Kenyon College μια ομιλία με τίτλο «Αυτό είναι νερό: Μερικές σκέψεις, που διατυπώθηκαν σε μια σημαντική περίσταση, σχετικά με το να ζει κανείς μια συμπονετική ζωή» (This Is Water: Some Thoughts, Delivered on a Significant Occasion, about Living a Compassionate Life). Σήμερα, συνιστώ σε όλους τους νεοεισελθέντες πρωτοετείς φοιτητές μου να διαβάσουν ή να ακούσουν τα λόγια του στην αρχή, και καθ’ όλη τη διάρκεια, των σπουδών τους.
Τα λόγια του Φόστερ Γουάλας είναι τόσο επίκαιρα σήμερα, επειδή διατυπώνει ένα κρίσιμης σημασίας επιχείρημα για την ανθρώπινη φύση που πολλοί στα πανεπιστήμια συχνά ξεχνούν: ότι έχουμε επιλογές ως προς το πώς θα αντιδράσουμε στον κόσμο γύρω μας.
Σύμφωνα με τα λόγια του, «. . . Η [φυσική], προεπιλεγμένη μας ρύθμιση, ενσωματωμένη στα μυαλά μας κατά τη γέννηση μας» είναι ότι είμαστε «εγωκεντρικοί» και λειτουργούμε πολύ συχνά «με την αυτόματη, ασυνείδητη πεποίθηση ότι είμαστε το κέντρο του κόσμου και ότι οι άμεσες ανάγκες και τα συναισθήματα μας είναι αυτά που πρέπει να καθορίζουν τις προτεραιότητες του κόσμου». Αυτό οδηγεί τους ανθρώπους να «βλέπουν και να ερμηνεύουν τα πάντα μέσα από αυτό το πρίσμα του εαυτού τους» και, κατ' επέκταση, να είναι συνήθως θυμωμένοι και επιθετικοί προς τους άλλους και τον κόσμο που μας περιβάλλει.
Ωστόσο, υποστηρίζει ο Foster Wallace, εάν επιλέξουμε «να προσπαθήσουμε κάπως να αλλάξουμε ή να απαλλαγούμε από αυτή τη φυσική, βαθιά ριζωμένη προεπιλεγμένη ρύθμιση» του εγωισμού, μπορούμε να βρούμε όχι μόνο νόημα στη ζωή μας αλλά και να συνδεθούμε με τους άλλους ανθρώπους «μπορώντας πραγματικά να νοιαστούμε γι’ αυτούς».
Ο Foster Wallace υποστηρίζει ότι εμείς ως άτομα έχουμε τον έλεγχο των αντιδράσεων και των συμπεριφορών μας, ότι μπορούμε να επιλέξουμε να γίνουμε πιο ενσυναίσθητοι και να κατανοήσουμε τους άλλους. Μολονότι αυτή η ιδέα δεν είναι εντελώς νέα και, στην πραγματικότητα, εμφανίζεται σε πολλές θρησκευτικές διδασκαλίες, ένας ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός φοιτητών ισχυρίζεται ότι δεν έχει θρησκευτικές πεποιθήσεις.
Ο Foster Wallace προσφέρει αυτή την ιδέα εκτός του παραδοσιακού θρησκευτικού πλαισίου με τη δυνατότητα να ωφελήσει έναν αμέτρητο αριθμό φοιτητών. Ωστόσο, πολύ λίγοι την εφαρμόζουν.
Αναλογιστείτε το κίνημα της διαφορετικότητας, της ισότητας και της συμπεριλητικότητας (DEI) που έχει επηρεάσει βαθιά την κουλτούρα των πανεπιστημίων την τελευταία δεκαετία. Ενώ το DEI υπάρχει θεωρητικά για να βελτιώνει τη ζωή όλων, ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόζεται είναι εσωστρεφής.
Οι φοιτητές και οι καθηγητές δεν διδάσκονται να χτίζουν γέφυρες, αλλά να εστιάζουν στη βλάβη, τις δυναμικές εξουσίας και τις επανορθώσεις για αδικίες του παρελθόντος με βάση συγκεκριμένα αμετάβλητα χαρακτηριστικά μέσω του απλοϊκού και επικίνδυνα απλοποιητικού φακού που θεωρεί ορισμένες ομάδες εσαεί καταπιεστικές, ενώ άλλες εσαεί καταπιεζόμενες. Οι εσωτερικές αφηγήσεις βλάβης και καταπίεσης είναι πανταχού παρούσες, οι ομάδες κατακερματίζονται και η πόλωση αυξάνεται. Αυτό συμβαίνει όταν οι φοιτητές επιλέγουν μια κοσμοθεωρία που έχει τις ρίζες της στην αρνητικότητα.
Οι πρόσφατες διαδηλώσεις μετά τη σφαγή της 7ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ το καταδεικνύουν αυτό τέλεια. Ελάχιστοι φοιτητές ή ομάδες μπορούσαν να καταδικάσουν τις ενέργειες της Χαμάς για να υποστηρίξουν με ενσυναίσθηση τους Εβραίους συναδέλφους τους.
Αντιθέτως, επέλεξαν να μετατρέψουν αμέσως την αφήγηση σε έναν ευρύτερο αγώνα με θέμα την αποικιοκρατία και τις καταπιεστικές ομάδες. Αντί να οργανωθούν για να βοηθήσουν τους εκτοπισμένους ή ταλαιπωρημένους Παλαιστίνιους και να δείξουν καλοσύνη στους πενθούντες Εβραίους φίλους τους, οι διαδηλωτές κατηγόρησαν και δαιμονοποίησαν τους Εβραίους ενώ επικεντρώθηκαν στις ανάγκες των εαυτών τους. Ο στόχος της αρωγής προς τους Παλαιστινίους μάλιστα περιθωριοποιήθηκε σε πάρα πολλές περιπτώσεις.
Στο Πανεπιστήμιο του Princeton, αφού οι φοιτητές έστησαν ενάντια στον πανεπιστημιακό κανονισμό έναν καταυλισμό, και διατάραξαν ενεργά το εκπαιδευτικό περιβάλλον, πραγματοποίησαν μια απεργία πείνας με σκοπό να επιστήσουν την προσοχή στα αιτήματά τους «να συναντηθούν οι πανεπιστημιακές αρχές μαζί τους για να συζητήσουν την αποεπένδυση και να αποσύρουν τις ποινικές και πειθαρχικές κατηγορίες» εναντίον τους.
Με αυτή την «απεργία», οι φοιτητές έφεραν την προσοχή στον εαυτό τους και στον υποτιθέμενο «πόνο» τους και δεν βοήθησαν κανέναν. Αφού το Πρίνστον δεν συνθηκολόγησε μαζί τους αμέσως, ένας φοιτητής αναφώνησε: «Αυτό είναι απολύτως άδικο. Οι συνάδελφοί μου κι εγώ, πεινάμε. Είμαστε σωματικά εξαντλημένοι. Τρέμω κυριολεκτικά αυτή τη στιγμή, όπως μπορείτε να δείτε».
Ο φοιτητής συνέχισε να εστιάζει στους διαδηλωτές ουρλιάζοντας: «Είμαστε όλοι ανοσοκατεσταλμένοι και με βάση τη χθεσινή συνάντηση του πανεπιστημίου με κάποιους από τους εκπροσώπους μας, θα ήθελαν να συνεχίσουν να μας αποδυναμώνουν σωματικά». Αυτό είναι κάτι το μικροπρεπές, ντροπιαστικό για αυτούς τους φοιτητές και σαφές παράδειγμα της προειδοποίησης του Φόστερ Γουάλας για τον εγωισμό.
Δυστυχώς, το Πρίνστον είναι μόνο ένα από τα πολλά ακόμη παραδείγματα της εσωστρέφειας των φοιτητών στις μέρες μας στις πανεπιστημιουπόλεις. Με το πολιτικό μας περιβάλλον να έχει δηλητηριαστεί από την πόλωση και τις αφηγήσεις περί βλάβης, οι ιδέες του Foster Wallace έχουν κρίσιμη επικαιρότητα σήμερα.
Οι φοιτητές δεν μαθαίνουν ότι ζούμε μια καλύτερη ζωή όταν επιλέγουμε το καλό και προσπαθούμε να ξεπεράσουμε την προεπιλογή του αρνητικού. Το να είσαι θυμωμένος και να κατηγορείς τους άλλους είναι εύκολο και αποτελεί τη ραχοκοκαλιά του DEI. Χρειάζεται δουλειά για να μη λειτουργεί αυτή η σκέψη ως προεπιλογή.
Θα πρέπει να προσπαθούμε να βρούμε περισσότερο νόημα έξω από τον στενό εαυτό μας διαμορφώνοντας ουσιώδεις σχέσεις με τους άλλους ανθρώπους. Θα χρειαστούμε αυτές τις σχέσεις καθώς προχωράμε σε μια ακόμη δυσάρεστη εκλογική περίοδο που θα επικεντρωθεί ελάχιστα στη θετική αρωγή προς τους άλλους. Θα χρειαστούμε μια προοπτική ριζωμένη στη θετική αντιμετώπιση και τον αλληλοσεβασμό.
--
Ο Samuel J. Abrams είναι καθηγητής πολιτικής στο Sarah Lawrence College επισκέπτης ερευνητής στο American Entreprise Institute. Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 20 Μαΐου 2023 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
