Ο Χαβιέ Μιλέι, ο οποίος λέει ότι είναι αναρχοκαπιταλιστής, εξελέγη πρόεδρος της Αργεντινής. Είναι δύσκολο να μην επικροτήσει κανείς την ήττα του αντιπάλου του από το λαϊκιστικό κόμμα που καταλήστεψε τους Αργεντινούς επί δεκαετίες. Ωστόσο, όπως υποστήριξα προηγουμένως, καλό θα είναι μην έχουμε ιδιαίτερα υψηλές προσδοκίες. Αν ο κ. Μιλέι ζητούσε τη συμβουλή μου, θα έδινα τρεις γενικές συστάσεις.
Πρώτον, να προσέχει πώς μιλά. Είναι δύσκολο να σκέφτεσαι ατομικιστικά και να διδάσκεις τον φιλελεύθερο ατομικισμό αν μιλάς κολεκτιβιστικά. Αναλογιστείτε το παρακάτω παράδειγμα από το ρεπορτάζ της χθεσινής (και σημερινής) Wall Street Journal για την εκλογή του κ. Μιλέι (“Javier Milei, a Self-Described Anarcho-Capitalist, Is Elected President of Argentina,” -Ο Javier Milei, ένας αυτοαποκαλούμενος αναρχοκαπιταλιστής, εξελέγη πρόεδρος της Αργεντινής- , 19 Νοεμβρίου):
«Οι προτάσεις του Μιλέι περιλαμβάνουν … την προτεραιότητα στο εμπόριο με καπιταλιστικά έθνη όπως οι ΗΠΑ έναντι της Κίνας».
Στο άρθρο δεν υπάρχουν εισαγωγικά, επομένως ο Μιλέι μπορεί να εξέφρασε αυτή την ιδέα με διαφορετικά λόγια. Ο μεταφραστής μπορεί να το απέδωσε με τον δικό του συνήθη τρόπο σκέψης ή μπορεί ο δημοσιογράφος (ή ο συντάκτης) ασυνείδητα να το μετέγραψε με κολεκτιβιστικούς όρους. Η κυβέρνηση μιας ελεύθερης χώρας (εκτός ίσως σε καιρό πολέμου) δεν «βάζει προτεραιότητα στο εμπόριο» με κανέναν οπουδήποτε - αρκείται στο να αφήνει τον κάθε πολίτη «της
(ή την κάθε ομάδα πολιτών) ελεύθερο να εισάγει από όποιον θέλει και να εξάγει σε όποιον θέλει, εάν αυτός θεωρεί αποδεκτούς τους όρους που προσφέρει το άλλο μέρος (ακόμα και αν το τελευταίο υφίσταται εξαναγκασμό από τη δική του ανελεύθερη κυβέρνηση).
Η δεύτερη σύστασή μου αφορά τη σχέση πράξεων και ομιλίας. Όπως κάθε πολιτικός σε μια όχι τελείως ελεύθερη χώρα— και αυτός είναι ένας επιεικής χαρακτηρισμός για την Αργεντινή—ο Μιλέι θα πρέπει να κάνει συμβιβασμούς. Η θεωρία της δημόσιας επιλογής μας δίδαξε πολλά για τους περιορισμούς και τα κίνητρα των πολιτικών που χρειάζονται την υποστήριξη των ομάδων ειδικών συμφερόντων που ζητούν χάρες και προνόμια. Γίνεται δυσκολότερο να αντισταθεί κανείς σε τις απαιτήσεις είναι πιο δύσκολο όσο πιο εξαρτημένοι έχουν γίνει οι άνθρωποι από την κυβέρνηση. Ο Μιλέι θα πρέπει συχνά να κάνει συμβιβασμούς ως προς τα κλασικά-φιλελεύθερα ή κατά μείζονα λόγο τα αναρχοκαπιταλιστικά ιδανικά του, αν αυτό επιδιώκει πραγματικά. Το σημαντικό, νομίζω, είναι να εξηγεί ανοιχτά και ξεκάθαρα πως οτιδήποτε κάνει και δεν πρέπει να κάνει είναι μόνο ένας βραχυπρόθεσμος συμβιβασμός προκειμένου να συνεχίσει την επιδίωξη της ατομικής ελευθερίας. Θα πρέπει να εξηγήσει ότι το κράτος πρόνοιας διατηρείται μόνο στο βαθμό που είναι απαραίτητο κατά τη διάρκεια της μετάβασης προς την ελευθερία και την ευημερία που θα το καταστήσει σταδιακά παρωχημένο. Και ούτω καθεξής.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η μείωση και η εξάλειψη του πληθωρισμού, ο οποίος είναι επίσημα στο 143% ετησίως, δεν είναι ένα πιεστικό έργο. Είναι όντως πιεστικό, και κάποιες άλλες προτεραιότητες θα πρέπει να περιμένουν. Αν ο Μιλέι αποτύχει να τιθασεύσει τον πληθωρισμό, θα αποτύχει και οπουδήποτε αλλού. Αλλά εστιάζω εδώ σε γενικές, «μεθοδολογικές» συστάσεις.
Τρίτον, θα συνιστούσα στον κ. Μιλέι να μείνει μακριά από κακές συναναστροφές. Θα πρέπει να προσέχει να μην υπονομευθεί από άτομα των οποίων οι απόψεις είναι ξεκάθαρα ασυνεπείς με τον μακροπρόθεσμο στόχο που (υποθέτουμε ότι) επιδιώκει. Αυτό περιλαμβάνει την άκρα δεξιά και την άκρα αριστερά. Το γεγονός ότι περιγράφεται ταυτόχρονα ως «ριζοσπαστικός ελευθεριακός» και «ακραίος δεξιός» τροφοδοτεί μια επικίνδυνη σύγχυση (βλ., για παράδειγμα, “Radical Libertarian Javier Miley Elected President of Argentina,” - Ο ριζοσπάστης ελευθεριακός Χαβιέ Μιλέι εκλέγεται Πρόεδρος της Αργεντινής», Financial Times, 20 Νοεμβρίου 2023). «Είμαι πολύ περήφανος για σένα», είπε ο Τραμπ με προσεκτικά στον Μιλέι από την πλατφόρμα του κοινωνικού του δικτύου. «Θα αλλάξεις την πορεία της χώρα σου και θα κάνεις πραγματικά την Αργεντινή μεγάλη ξανά!» Όπως ο κλασικός φιλελευθερισμός, έτσι και ο ελευθερισμός είναι πέρα από την αριστερά και τη δεξιά.
Στο βαθμό που αυτές οι συστάσεις έχουν κάποια αξία, θα υποστήριζα ότι ισχύουν για κάθε πολιτικό στον κόσμο που παίρνει στα σοβαρά τα φιλελεύθερα ιδανικά.
Ο Pierre Lemieux είναι οικονομολόγος στο Τμήμα Διοικητικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Κεμπέκ στο Outaouais.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 20 Νοεμβρίου 2023 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια της Library of Economics and Liberty και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
