Τριάμισι χρόνια μετά την «κυκλοφορία» του, το ηλεκτρονικό σύστημα πληρωμών της κεντρικής τράπεζας της Βραζιλίας έχει γίνει εξαιρετικά δημοφιλές και κυριαρχεί στον τομέα των άμεσων πληρωμών στη χώρα, στριμώχνοντας τις εταιρείες πιστωτικών καρτών και προβληματίζοντας τις τράπεζες.
Την 16η Νοεμβρίου του 2020, η κεντρική τράπεζα της Βραζιλίας (BCB) έθεσε σε κυκλοφορία το ψηφιακό της σύστημα πληρωμών με το όνομα Pix. Περίπου τριάμισυ χρόνια αργότερα, είναι φανερό πως το Pix έχει πετύχει και με το παραπάνω. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της BCB που βρήκαμε στον διεθνή Τύπο, στο τρίτο τρίμηνο του 2023 περίπου 11,2 δισεκατομμύρια πληρωμές έγιναν με την χρήση του Pix.
Το νούμερο αυτό ακούγεται πολύ καλό χωρίς να ξέρουμε πολλά άλλα πράγματα για το πως γίνονται οι πληρωμές στην Βραζιλία. Οι πληρωμές που έγιναν με το Pix είναι πιο πολλές από το άθροισμα των άμεσων πληρωμών που έγιναν με την χρήση πιστωτικών καρτών, χρεωστικών καρτών και τραπεζικών μεταφορών.
Συγκεκριμένα, οι άμεσες πληρωμές με πιστωτικές κάρτες ήταν κοντά στα 4,5 δισεκατομμύρια, αυτές με χρεωστικές κάρτες κοντά στα 4 δισεκατομμύρια και αυτές με την χρήση τραπεζικών μεταφορών λίγο κάτω από τα 2 δισεκατομμύρια.
Αν λάβουμε υπόψη μας πως στο τέλος του 2020, όταν άρχισε η λειτουργία του Pix, το σύνολο των άμεσων πληρωμών στο τέταρτο τρίμηνο της χρονιάς ήταν κοντά στα 7 δισεκατομμύρια, είναι φανερό πως οι κάτοικοι της Βραζιλίας έχουν κυριολεκτικά ενθουσιαστεί με το Pix και σχεδόν όλη η ανάπτυξη του τομέα των άμεσων πληρωμών γίνεται μέσω αυτού.
Η επιτυχία του Pix δεν περιορίζεται στον αριθμό των συναλλαγών. Όπως διαβάσαμε στο Bloomberg, ο διοικητής της BCB Roberto Campos Neto είπε πως πριν την έναρξη λειτουργίας του συστήματος περίπου το 30% των Βραζιλιάνων δεν διέθετε τραπεζικούς λογαριασμούς. Μετά όμως, πάνω από 70 εκατομμύρια καταναλωτές έκαναν την πρώτη τους ψηφιακή μεταφορά χρημάτων και τώρα μόνο 16% του πληθυσμού είναι πλέον χωρίς τραπεζικό λογαριασμό.
Μιλώντας στη σύνοδο της ομάδας κρατών G 20, ο Βραζιλιάνος κεντρικός τραπεζίτης πρόσθεσε πως το σύστημα Pix έπαιξε μεγάλο ρόλο στην ένταξη εκατομμυρίων συμπατριωτών του στο χρηματοοικονομικό σύστημα της χώρας. Πώς δουλεύει όμως αυτό το σύστημα; Ρίχνοντας μία ματιά στην ιστοσελίδα της BCB είναι εύκολο να πάρουμε μία γρήγορη ιδέα για τα βασικά χαρακτηριστικά του.
Το σύστημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί από όλους τους πελάτες (φυσικά ή νομικά πρόσωπα) που διατηρούν κάποιου τύπου λογαριασμό (τραπεζικό λογαριασμό, ψηφιακό πορτοφόλι, κ.α.) στις εταιρείες που συμμετέχουν στο σύστημα έχοντας λάβει την απαραίτητη άδεια από την BCB. Μπορεί να πρόκειται για τράπεζες ή επιχειρήσεις που παρέχουν απλά υπηρεσίες πληρωμών.
Οι χρήστες του συστήματος μπορούν να στείλουν ή να δεχθούν χρήματα οποιαδήποτε ώρα της ημέρας όλη την εβδομάδα, μέσα σε ένα δευτερόλεπτο. Χρησιμοποιώντας το όνομα χρήστη και έναν κωδικό QR, οι χρήστες μπορούν πολύ εύκολα να προχωρήσουν σε όποια συναλλαγή επιθυμούν, συνήθως μέσω ενός κινητού τηλεφώνου.
Θεωρητικά δεν υπάρχει ανώτατο όριο στα ποσά που μπορεί να στείλει κάποιος μέσω του συστήματος, αλλά για λόγους ασφαλείας όλοι ξεκινούν με ένα προκαθορισμένο όριο και στην συνέχεια μπορεί να ζητήσουν από την τράπεζά τους να το αυξήσει.
Σε γενικές γραμμές, το σύστημα είναι δωρεάν για τους χρήστες αν αυτοί είναι φυσικά πρόσωπα ή ελεύθεροι επαγγελματίες. Χρεώσεις μπορεί να επιβληθούν όταν πρόκειται για εμπορικές συναλλαγές, αλλά όχι πάντα. Όπως τονίζει η BCB, οι χρεώσεις του Pix είναι σημαντικά μικρότερες από αυτές που επιβάλλουν άλλα συστήματα πληρωμών.
Διαβάζοντας ένα άρθρο του Reuters από τις αρχές του Απριλίου, βλέπουμε πως εκτός από τις μεταφορές χρημάτων μεταξύ φυσικών προσώπων, όπου το Pix κυριολεκτικά κάνει θραύση, το σύστημα είναι ήδη πολύ δημοφιλές και στις συναλλαγές ηλεκτρονικού εμπορίου.
Αυτό έχει κάνει πολύ χαρούμενους τους εμπόρους, αφού το κόστος κάθε συναλλαγής μέσω Pix είναι κατά μέσο όρο 0,22% ενώ το κόστος μίας συναλλαγής με χρήση χρεωστικής κάρτας είναι για τον έμπορο άνω του 1% και με την χρήση πιστωτικής κάρτας φθάνει μέχρι 2,2% (αυτά σύμφωνα με στοιχεία από μελέτη της τράπεζας διεθνών διακανονισμών, BIS, Bank of International Settlements).
Ενδεικτικό της μεγάλης επιτυχίας του Pix και στον τομέα πληρωμών P2B (People and businesses) είναι το γεγονός πως ενώ στην αρχή λειτουργίας του Pix το ποσοστό τέτοιων συναλλαγών έφθανε στο 5% του συνόλου, στο τέλος του Μαρτίου 2024 είχε ανεβεί στο 38% και συνεχίζει να αυξάνεται.
Δεν χρειάζεται να επισημάνουμε πόσο αρνητική είναι αυτή η εξέλιξη για τις επιχειρήσεις που ασχολούνται με τις πιστωτικές κάρτες, καθώς βλέπουν μεγάλο μέρος των εσόδων τους να εξανεμίζεται με ταχύ ρυθμό. Στο ζήτημα είχε αναφερθεί σχεδόν πριν δύο χρόνια ο διοικητής Roberto Campos Neto, ο οποίος είχε πει λίγο πολύ πως, κατά την άποψή του, σύντομα οι πιστωτικές κάρτες θα πάψουν να υπάρχουν αφού το σύστημα Pix στην ουσία τις καθιστά μη αναγκαίες.
Η πίεση προς τις πιστωτικές κάρτες αναμένεται να αυξηθεί ακόμα περισσότερο τους επόμενους μήνες καθώς αναμένεται η τεθούν σε εφαρμογή και άλλες λειτουργίες, όπως ο προγραμματισμός πληρωμών για το μέλλον σε προκαθορισμένα χρονικά σημεία και σε μηνιαίες δόσεις.
Σύμφωνα με το Reuters, αυτό θα απειλήσει ακόμα περισσότερο τις πιστωτικές κάρτες και τις τράπεζες, καθώς θα «πάρει την δουλειά τους» σε υπηρεσίες όπως η πληρωμή διδάκτρων, λογαριασμών τηλεφώνου και ρεύματος και συνδρομών αλλά και στην αγορά προϊόντων με μηνιαίες δόσεις. Όλα αυτά θα μειώσουν κατακόρυφα τις συναλλαγές που δίνουν σταθερά και σίγουρα έσοδα στις τράπεζες και τις εταιρείες που εκδίδουν πιστωτικές κάρτες.
Για πολλούς, η λειτουργία αυτού του ψηφιακού συστήματος πληρωμών που σχεδιάστηκε από την κεντρική τράπεζα της Βραζιλίας και της κόστισε περίπου 3 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, καθώς οι τράπεζες υποχρεώθηκαν να επωμιστούν το κόστος ανάπτυξής του, έχει φέρει μία επανάσταση στο χρηματοοικονομικό σύστημα της Βραζιλίας.
Επανάσταση που μπορεί να γίνει ακόμα πιο αισθητή καθώς, σύμφωνα με το Bloomberg, έχει ήδη αρχίσει η χρήση του Pix και σε διεθνές επίπεδο, με την αρχή να έχει γίνει τις γειτονικές Αργεντινή και Ουρουγουάη όπου ορισμένες τράπεζες και κάποιες fintechs επιτρέπουν στους Βραζιλιάνους επισκέπτες να πληρώνουν μέσω του Pix. Οι επιχειρήσεις πληρώνονται είτε στο τοπικό νόμισμα είτε σε δολάριο ΗΠΑ είτε σε κάποιο ψηφιακό stablecoin.
Την επιτυχία του Pix έχουν ήδη επισημάνει και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ, IMF) και η BIS, ενώ σύμφωνα με τις πληροφορίες του Bloomberg, ήδη αρκετά άλλα κράτη έχουν αρχίσει να μελετούν αυτό το σύστημα και έχουν προσεγγίσει την BCB για να μάθουν περισσότερα πράγματα.
Πολύ ενδιαφέρον έχει η περίπτωση της Ιταλίας, η οποία, πάντα σύμφωνα με το Bloomberg, έχει εκφράσει ενδιαφέρον για μία διμερή συμφωνία με αντικείμενο το Pix. Επίσης, σύμφωνα με στελέχη της BCB, υπό μελέτη είναι και η συνεργασία της με το σχέδιο Nexus, δηλαδή το σύστημα διεθνών συναλλαγών που έχει ετοιμάσει η BIS.
Δεν ξέρουμε αν το Pix θα καταφέρει να εξαπλωθεί και πέρα από την Βραζιλία με την ίδια επιτυχία που βρήκε στην χώρα του. Αυτό θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες και είναι βέβαιο πως,
όσο καλό και να είναι, δεν θα γίνει δεκτό με μεγάλη χαρά από τα διεθνή μεγαθήρια του χρηματοοικονομικού τομέα. Ανεξάρτητα από αυτό πάντως, είναι φανερό πως έχει δώσει κάνει πιο εύκολη την ζωή των Βραζιλιάνων πολιτών και έχει δώσει και μία οικονομική ανάσα σε πλήθος επιχειρήσεων μειώνοντας τις επιβαρύνσεις στις εμπορικές συναλλαγές.
Είμαστε υποχρεωμένοι λοιπόν να πούμε πως όντως έχει φέρει μία επανάσταση για μεγάλο μέρος των Βραζιλιάνων, με κόστος μόνο 3 εκατομμυρίων δολαρίων για το Βραζιλιάνικο δημόσιο. Όπως και να το δούμε, πρόκειται για μία σημαντική επιτυχία.
