Για πολλούς, είναι η εποχή για συνεχείς διακοπές και οικογενειακές συγκεντρώσεις, που διαρκούν από τα Χριστούγεννα έως την Φώτα. Ενώ κάποιοι εύχονται αυτά τα αδιάκοπα πάρτι να συνεχιστούν, άλλοι νιώθουν μια συντριπτική επιθυμία να μείνουν μόνοι και να απολαύσουν την ηρεμία και την γαλήνη.
Ωστόσο, ο πολύς χρόνος μόνος μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο μοναξιάς, κάτι που έχει πάρει ήδη τη μορφή επιδημίας.
Το να είσαι μόνος και η μοναξιά
Ο χρόνος που περνάει κάποιος μόνος και η μοναξιά είναι δύο διαφορετικά φαινόμενα, και όχι τόσο στενά συνδεδεμένα όσο πιστεύουν κάποιοι, σύμφωνα με τον Dr. Matthias R. Mehl, PhD, καθηγητή ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα στο Tucson.
Ο Dr. Mehl και οι συνάδελφοί του βρήκαν μια «ισχυρή αλλά μικρή» σχέση μεταξύ της μοναξιάς και του χρόνου που περνούσε κάποιος μόνος. Ανέλυσαν δεδομένα από 426 άτομα, ηλικίας 24 έως 90 ετών, που φορούσαν μια εφαρμογή smartphone η οποία κατέγραφε την κοινωνική δραστηριότητα στην καθημερινή ζωή. Η εφαρμογή καταγράφει, με την άδεια των ανθρώπων, τους ήχους που κάνουν για 30 δευτερόλεπτα κάθε 12 λεπτά. Η εφαρμογή βοήθησε τους ερευνητές να αναλύσουν τον χρόνο που περνούν μόνοι έναντι του χρόνου αλληλεπίδρασης με άλλους.
Συνολικά, τα άτομα στη μελέτη περνούσαν το 66% του χρόνου τους μόνοι τους. Υπήρχε όμως μια μεγάλη διακύμανση στον χρόνο που περνούσαν μόνοι, κάτι που εξέπληξε τον Dr. Alex F. Danvers, PhD, συν-επικεφαλή της μελέτης. Κάποιοι περνούσαν το 90% του χρόνου τους μόνοι τους, κάποιοι το 10%, είπε ο Dr. Danvers, ο οποίος έκανε την έρευνα ενώ ήταν στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα ως μεταδιδακτορικός φοιτητής. Τώρα είναι διευθυντής αποτελεσμάτων
θεραπείας στη Sierra Tucson, μια μονάδα ψυχικής υγείας. Οι μεγαλύτεροι άγαμοι ενήλικες ήταν πιο πιθανό να περνούν χρόνο μόνοι.
Αν και η σχέση δεν είναι γραμμική και ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία και άλλους παράγοντες, ο χρόνος της μοναξιάς δεν συσχετίζεται στενά με τη μοναξιά έως ότου ένα άτομο περνά το 75% του χρόνου του μόνος του, διαπίστωσαν οι ερευνητές.
Αλλά για τους ηλικιωμένους, η μοναξιά εμφανίστηκε όταν περνούσαν πολύ λιγότερο χρόνο μόνοι τους από το 75%.
«Για τα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω, υπάρχει μια σαφής, πολύ ισχυρή σχέση μεταξύ της μοναχικότητας και της μοναξιάς», είπε ο Dr. Mehl. «Για τους νεότερους ενήλικες και τη μέση ηλικία, δεν υπάρχει μεγάλη σχέση μεταξύ μοναχικότητας και μοναξιάς».
Σύμφωνα με τον Dr. Mehl, η έρευνα επιβεβαιώνει το παλιό ρητό: «Μπορείς να νιώθεις πολύ μόνος μέσα σε ένα πλήθος».
Υπάρχουν κάποιες πιθανές εξηγήσεις για αυτό. Οι νεαροί ενήλικες, για παράδειγμα, μπορούν να βγουν για πάρτι με οποιονδήποτε τους ρωτήσει, παρόλο που δεν είναι γνωστοί τους, υποστήριξε. Έτσι μπορεί να καταλήξουν να νιώθουν μοναξιά όταν βγαίνουν με αυτές τις γνωριμίες, ίσως επειδή έχουν πολύ λίγη ιστορία μαζί.
Οι άνθρωποι τείνουν να γίνονται πιο επιλεκτικοί στα πρότυπα κοινωνικοποίησής τους καθώς μεγαλώνουν, διαπιστώνει o Dr. Mehl. «Αποκλείουν τις περιφερειακές κοινωνικές επαφές και επιμελούνται ένα βασικό κοινωνικό δίκτυο», ανέφερε.
Ενώ η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη, ο Dr. Danvers κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «εφόσον δεν περνάτε ένα μεγάλο μέρος της ημέρας σας μόνοι σας, ακόμη και μόνο μερικές ώρες αλληλεπίδρασης είναι πιθανώς αρκετή για να αποφύγετε τη μοναξιά».
Μοναξιά και Κοινωνικοποίηση
Δεν υπάρχουν στοιχεία για μια βέλτιστη ισορροπία μεταξύ της μοναξιάς και του κοινωνικού χρόνου, σύμφωνα με την Dr. Thuy-Vy Nguyen, PhD, αναπληρώτρια καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Durham, Ηνωμένο Βασίλειο. Διαχειρίζεται ένα εργαστήριο μοναξιάς και έχει δημοσιεύσει για την ισορροπία μεταξύ μοναξιάς και κοινωνικοποίησης.
Για μια μελέτη, η Dr. Nguyen και οι συνάδελφοί της ζήτησαν από 178 άτομα να ολοκληρώσουν μια μελέτη 21 ημερών, η οποία ποσοτικοποίησε τον χρόνο μοναξιάς σε ώρες ανακατασκευάζοντας καθημερινά γεγονότα. Οι άνθρωποι γενικά ήταν πιο μοναχικοί και λιγότερο ικανοποιημένοι τις ημέρες στις οποίες περνούσαν περισσότερες ώρες μόνοι, αλλά τα μειονεκτήματα του χρόνου μόνοι μειώνονταν ή εξαλείφονταν εάν ο χρόνος μόνος ήταν επιλογή και δεν συσσωρευόταν σε ημέρες.
Το θετικό είναι ότι οι άνθρωποι ανέφεραν ότι αισθάνονται λιγότερο άγχος και πίεση τις ημέρες που περνούσαν χρόνο μόνοι.
Δραστηριότητες όπως η κηπουρική, το περπάτημα και το διάβασμα μπορεί να εμπνεύσουν τους ανθρώπους να δουν τον χρόνο μόνοι ως τρόπο για ξεκούραση και χαλάρωση.
Όταν εξετάζουμε εάν η μοναξιά αποτελεί κίνδυνο, είναι επίσης σημαντικό να ληφθεί υπόψη ο χρόνος που συνήθως περνάει ένα άτομο μόνο του. Αυτό που ένα άτομο αντιλαμβάνεται ως πολύ χρόνο μόνος μπορεί να είναι το συνηθισμένο ποσοστό για άλλους.
