Οι σταφυλόκοκκοι είναι ένα είδος μικροβίων και μπορεί να προκαλέσουν μολύνσεις στον άνθρωπο. Διακρίνονται σε περίπου 32 είδη, είναι ευρέως διαδεδομένοι και μπορούν να επιζήσουν σε ακραίες καιρικές συνθήκες. Αποικίζουν το δέρμα, τους ρώθωνες, τις μασχάλες, το περίνεο, τον κόλπο και το ορθό φυσιολογικών ατόμων και κάτω από ευνοϊκές συνθήκες μπορεί να προκαλέσουν λοιμώξεις στο δέρμα αλλά και άλλες σοβαρότερες λοιμώξεις σε όργανα του σώματος.
Συχνό είδος σταφυλόκοκκου που απασχολεί είναι ο Staphylococcus aureus που αποικίζει σε ποσοστό 30-50 % τα ρουθούνια και το δέρμα των υγιών παιδιών και των ενηλίκων. Σε αυτές τις περιπτώσεις τα άτομα είναι απλά φορείς του μικροβίου και δεν νοσούν.
Η καλοκαιρινή περίοδος, τα τελευταία χρόνια, μοιάζει να είναι συνυφασμένη όχι μόνο με διακοπές, θάλασσα και χαλάρωση, αλλά και με τη… λοίμωξη με σταφυλόκοκκο, κυρίως στο δέρμα. Ευκολότερα και πιο ευάλωτα «θύματα» αποδεικνύεται ότι είναι τα παιδιά, καθώς η καθημερινότητά τους -συγχρωτισμός με άλλα παιδιά σε κατασκηνώσεις, πισίνες, θάλασσα, πάρκα- αλλά και οι συνήθως «διάτρητες» συνθήκες υγιεινής τους, ευνοούν την εκδήλωση της λοίμωξης όπως και την υποτροπή της, λέει η παιδίατρος Άννα Παρδάλη.
Ορισμένες συνθήκες όπως είναι οι πιο κάτω μπορεί να διευκολύνουν την μόλυνση από σταφυλόκοκκο:
η λύση της συνέχειας του δέρματος μετά από τραύμα ή από τσίμπημα εντόμου,
το έγκαυμα,
το ζεστό και υγρό κλίμα κατά τους καλοκαιρινού μήνες,
η παρουσία εκζέματος στο δέρμα
Ποιες λοιμώξεις μπορεί να προκληθούν από το σταφυλόκοκκο;
Οι λοιμώξεις από σταφυλόκοκκο διακρίνονται στις εξής κατηγορίες:
Λοιμώξεις του δέρματος. Είναι συχνές στα παιδιά και απασχολούν πολλές φορές τους καλοκαιρινούς μήνες.
Σοβαρές εντοπισμένες λοιμώξεις σε όργανα όπως η πνευμονία από σταφυλόκοκκο, αποστήματα σε διάφορα όργανα, λοιμώξεις των οστών και των αρθρώσεων (οστεομυελίτιδα, αρθρίτιδα), ενδοκαρδίτιδα, σηψαιμία κ.α. Δεν είναι τόσο συχνές σε υγιή παιδιά αλλά μπορεί να συμβούν και απαιτούν νοσηλεία και ενδοφλέβια αντιβιοτική αγωγή.
Λοιμώξεις που οφείλονται σε τοξίνες του σταφυλόκοκκου όπως η τροφική δηλητηρίαση, το σύνδρομο τοξικού σοκ. Η τροφική δηλητηρίαση από σταφυλόκοκκο εκδηλώνεται λίγες ώρες μετά τη λήψη μολυσμένης τροφής με ακατάσχετους εμέτους. Δεν χρειάζεται η χορήγηση αντιβιοτικής αγωγής. Γίνεται απλά ενυδάτωση. Το σύνδρομο τοξικού σοκ είναι μια πολύ σοβαρή αλλά σπάνια κατάσταση που εκδηλώνεται με ψηλό πυρετό, εξάνθημα και ανεπάρκεια των οργάνων.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο να αναπτύξουν λοίμωξη
Ο καθένας μας είναι πιθανό να αναπτύξει σταφυλοκοκκική λοίμωξη, αλλά οι ακόλουθες ομάδες πληθυσμού κινδυνεύουν περισσότερο:
Τα βρέφη
Οι γυναίκες κατά την περίοδο του θηλασμού
Τα εξαρτημένα από τοξικές ουσίες άτομα
Όσοι χρησιμοποιούν ενδοφλέβιο καθετήρα
Όσοι έχουν υποβληθεί πρόσφατα σε χειρουργική επέμβαση
Άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα
Όσοι πάσχουν από χρόνια νοσήματα όπως ο διαβήτης, η καρδιαγγειακή νόσος ή η πνευμονοπάθεια
Όσοι πάσχουν από καρκίνο
Όσοι πάσχουν από δερματικές διαταραχές
Τα συμπτώματα
Αυτά μπορεί να κυμαίνονται από δευτερεύοντα δερματικά προβλήματα έως ενδοκαρδίτιδα, μια απειλητική για τη ζωή λοίμωξη του ενδοκαρδίου.
Τα σημάδια και τα συμπτώματα του σταφυλόκοκκου ποικίλλουν, ανάλογα με τη θέση και τη σοβαρότητα της λοίμωξης.
Συνήθως ο σταφυλόκοκκος εμφανίζεται με τη μορφή πυώδους αποστήματος, το οποίο συνοδεύεται από έντονο πόνο, ερυθρότητα και οίδημα.
Στην περίπτωση που ο σταφυλόκοκκος περάσει στο αίμα τότε εκδηλώνεται με υψηλό πυρετό, ρίγη και υπόταση (χαμηλή αρτηριακή πίεση).
Τα συμπτώματα εμφανίζονται γρήγορα, συνήθως μέσα σε λίγες ώρες από την κατανάλωση μολυσμένης τροφής. Συνήθως εξαφανίζονται το ίδιο γρήγορα, αφού διαρκούν μόλις μισή ημέρα.
Μια τέτοια μόλυνση από τρόφιμα συνήθως δεν προκαλεί πυρετό. Τα συμπτώματα που μπορείτε να περιμένετε με αυτόν τον τύπο λοίμωξης είναι:
Ναυτία και έμετος.
Διάρροια.
Αφυδάτωση.
Χαμηλή πίεση αίματος.
Πώς θα το προλάβετε
Ο συγχρωτισμός, στο σπίτι, αλλά και σε σχολεία και παιδικούς σταθμούς, ευνοεί την μετάδοση του σταφυλόκοκκου.
Καλό είναι να τηρούμε σχολαστικά τους κανόνες υγιεινής, με καθημερινό πλύσιμο σώματος, χρήση ατομικής πετσέτας, συχνή αλλαγή των σεντονιών. Για το πλύσιμο του σώματος αποφυγή σφουγγαριού.
Καθημερινή επιτήρηση του δέρματος των μικρών νηπίων, ώστε στην περίπτωση εμφάνισης βλάβης από σταφυλόκοκκο να ξεκινήσει άμεσα αντιμικροβιακή τοπική ή από του στόματος αγωγή.
Η θεραπεία
Ο γιατρός θα σας κάνει εξετάσεις για να εντοπίσει το στέλεχος του βακτηρίου που προκαλεί την μόλυνση. Μετά θα σας συστήσει το αντίστοιχο αντιβιοτικό που θα λειτουργήσει καλύτερα.
Τα αντιβιοτικά που συνήθως συνταγογραφούνται για τη θεραπεία λοιμώξεων από σταφυλόκοκκο είναι κεφαλοσπορίνες (κεφαζολίνη, ναφκιλλίνη, οξακιλλίνη), βανκομυκίνη, δαπτομυκίνη, τελαβανκίνη και λινεζολίδη.
Η βανκομυκίνη απαιτείται ολοένα και πιο συχνά, επειδή πολλά στελέχη σταφυλόκοκκου έχουν γίνει ανθεκτικά σε άλλα παραδοσιακά φάρμακα. Αλλά η βανκομυκίνη και ορισμένα άλλα αντιβιοτικά πρέπει να χορηγούνται ενδοφλεβίως.
Εάν σας χορηγηθεί αντιβιοτικό από του στόμα, φροντίστε να το πάρετε σύμφωνα με τις οδηγίες και να ολοκληρώσετε όλη την αγωγή που σας έχει συνταγογραφήσει ο γιατρός σας. Ρωτήστε τον ποια σημάδια και συμπτώματα πρέπει να προσέξετε, τα οποία δείχνουν ότι η λοίμωξη επιδεινώνεται.
Αποστράγγιση πληγών. Εάν έχετε δερματική λοίμωξη, ο γιατρός σας πιθανότατα θα κάνει μια τομή, για να αποστραγγίξει το υγρό που έχει μαζευτεί εκεί.
Αφαίρεση συσκευής. Εάν η μόλυνσή σας έχει φτάσει σε κάποια συσκευή, ή προσθετικό, απαιτείται άμεση αφαίρεση της συσκευής. Αυτό μπορεί να απαιτήσει χειρουργική επέμβαση.
Ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά
Ο σταφυλόκοκκος είναι πολύ προσαρμοστικό βακτήριο και πολλά στελέχη του έχουν γίνει ανθεκτικά σε ένα ή περισσότερα αντιβιοτικά. Για παράδειγμα, μόνο ένα 5% των λοιμώξεων από σταφυλόκοκκο σήμερα μπορεί να θεραπευτεί με πενικιλίνη.
Η εμφάνιση ανθεκτικών στα αντιβιοτικά στελεχών βακτηρίων σταφυλόκοκκου (όπως το άκρως επικίνδυνο Staphylococcus aureus ή MRSA που είναι ανθεκτικό στη μεθικιλλίνη) έχει οδηγήσει στη χρήση ενδοφλέβιων αντιβιοτικών, όπως η βανκομυκίνη ή η δαπτομυκίνη, που έχουν και περισσότερες παρενέργειες για τον ασθενή.
Πόσο διαρκεί ο σταφυλόκοκκος;
Ο δερματικός σταφυλόκοκκος κολλάει όσο υπάρχουν αυτές οι φυσαλιδώδεις βλάβες με το υγρό που μπορεί να κυμαίνεται από 3 έως και 10 ημέρες (μέχρι αυτές να στεγνώσουν).
Ο σταφυλόκοκκος καθυστερεί να ιαθεί εάν δε ληφθεί η κατάλληλη τοπική ή από του στόματος αντιβιοτική αγωγή, αναλόγως με την κρίση του παιδιάτρου. Μπορεί κατά την αποδρομή του να αφήσει σημάδια για 1-2 μήνες.
Σε βαρύτερες περιπτώσεις μπορεί ο δερματικός σταφυλόκοκκος να προκαλέσει κυτταρίτιδα του δέρματος η οποία είναι σοβαρότερη μόλυνση του δέρματος και των βαθύτερων στιβάδων αυτού, καθώς και τον υποδόριο ιστό. Σε αυτή την περίπτωση το δέρμα φλεγμαίνει έντονα, είναι κόκκινο, θερμό, σκληρό και πρησμένο.
Η διάγνωση και πάλι μπορεί να γίνει μόνο από τον Παιδίατρο. Και σε αυτή την περίπτωση η αντιβιοτική αγωγή μπορεί να μην αρκεί να δοθεί από του στόματος και να χρειαστεί να χορηγηθεί ενδοφλέβια.
