Ο υπουργός Εξωτερικών του Αζερμπαϊτζάν απέρριψε το αίτημα της Αρμενίας να παράσχει ειδικές εγγυήσεις ασφαλείας για περίπου 120.000 εθνοτικούς Αρμένιους που ζουν στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ενόψει ενός νέου γύρου ειρηνευτικών συνομιλιών.
Το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, διεθνώς αναγνωρισμένο ως τμήμα του Αζερμπαϊτζάν, αποτελεί πηγή συγκρούσεων μεταξύ των δύο γειτόνων του Καυκάσου από τα χρόνια που προηγήθηκαν της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, και μεταξύ των εθνοτικών Αρμενίων και των τουρκογενών Αζέρων για περισσότερο από έναν αιώνα.
Μετά από σφοδρές μάχες και μια εκεχειρία με τη μεσολάβηση της Ρωσίας, το 2020 το Αζερμπαϊτζάν κατέλαβε περιοχές που ελέγχονταν από τους εθνοτικούς Αρμένιους μέσα και γύρω από τον ορεινό θύλακα.
Οι δύο πλευρές συζητούν έκτοτε μια ειρηνευτική συμφωνία στην οποία θα συμφωνούσαν για τα σύνορα, θα διευθετούσαν τις διαφορές σχετικά με τον θύλακα και θα ξεπάγωναν τις σχέσεις τους.
Σε αυτό που έμοιαζε με μια σημαντική ανακάλυψη, ο πρωθυπουργός Νικόλ Πασινιάν αναφέρθηκε τον περασμένο μήνα λέγοντας ότι η Αρμενία αναγνωρίζει μεν ότι το Καραμπάχ είναι μέρος του Αζερμπαϊτζάν, αλλά ήθελε το Μπακού να παράσχει τις εγγυήσεις για τον αρμενικό πληθυσμό του.
Σε συνέντευξή του στο Reuters, ωστόσο, ο υπουργός Εξωτερικών του Αζερμπαϊτζάν Τζεϊχούν Μπαϊράμοφ δήλωσε ότι μια τέτοια εγγύηση ήταν περιττή και ότι το αίτημα ισοδυναμεί με παρέμβαση στις υποθέσεις του Αζερμπαϊτζάν. «Δεν αποδεχόμαστε μια τέτοια προϋπόθεση ... για διάφορους λόγους», δήλωσε.
Πρόσθεσε πως «ο πιο θεμελιώδης είναι ο εξής: πρόκειται για ένα εσωτερικό, κυρίαρχο ζήτημα. Το σύνταγμα του Αζερμπαϊτζάν και ορισμένες διεθνείς συμβάσεις στις οποίες το Αζερμπαϊτζάν είναι συμβαλλόμενο μέρος παρέχουν όλες τις απαραίτητες προϋποθέσεις προκειμένου να διασφαλιστούν τα δικαιώματα αυτού του πληθυσμού».
Είπε ότι οι εθνοτικοί Αρμένιοι θα μπορούσαν να εξακολουθούν να χρησιμοποιούν και να εκπαιδεύονται στη γλώσσα τους και να διατηρούν τον πολιτισμό τους, εάν ενσωματώνονταν στην αζέρικη κοινωνία και τις κρατικές δομές, όπως άλλες εθνοτικές και θρησκευτικές μειονότητες.
Μικρή πρόοδος
Ο Μπαϊράμοφ δήλωσε ότι υπήρξε «κάποια πρόοδος» στις ειρηνευτικές συνομιλίες και ότι το Μπακού επιθυμεί να επιτευχθεί συμφωνία, αλλά έκανε επίσης σχόλια που δείχνουν πόσο μεγάλο παραμένει το χάσμα πριν συναντηθεί με τον Αρμένιο ομόλογό του για περισσότερες συνομιλίες στην Ουάσιγκτον την επόμενη εβδομάδα:
«Γιατί χρειάστηκε ο πρωθυπουργός της Αρμενίας δυόμισι χρόνια (από τη λήξη του πολέμου) για να πει ότι πράγματι αναγνωρίζει την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα του Αζερμπαϊτζάν;», διερωτήθηκε.
Ο Μπαϊράμοφ, ο οποίος βρισκόταν στο Λονδίνο για να συμμετάσχει σε συνέδριο για την ανάκαμψη της Ουκρανίας, παραπονέθηκε επίσης για τη συνεχιζόμενη παρουσία χιλιάδων αρμενικών στρατευμάτων στο αζερικό έδαφος.
Η Μόσχα -η οποία έχει ειρηνευτές στο έδαφος- και η Ουάσινγκτον και η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθούν όλοι ξεχωριστά να συμβάλουν στην εξασφάλιση διαρκούς ειρήνης μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας, οι οποίες έχουν διεξαγάγει δύο πολέμους από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 και εξακολουθούν να έχουν σποραδικές ανταλλαγές πυρών.
Ο Πασινιάν δέχεται πιέσεις στο εσωτερικό της χώρας του να προστατεύσει τα δικαιώματα των εθνοτικών Αρμενίων που ζουν στον θύλακα, καθώς το Μπακού πιέζει να διαλυθούν οι κυβερνητικές και στρατιωτικές δομές των εθνοτικών Αρμενίων και ο πληθυσμός να δεχτεί αζέρικα διαβατήρια.
Οι εντάσεις έχουν αυξηθεί από την εγκατάσταση από το Μπακού ενός σημείου ελέγχου στον διάδρομο Λατσίν - τον μοναδικό δρόμο που συνδέει τον θύλακα με την Αρμενία - μετά από μήνες αναστάτωσης που προκάλεσαν άτομα που αυτοαποκαλούνταν Αζέροι περιβαλλοντικοί ακτιβιστές.
Το Μπακού λέει ότι το σημείο ελέγχου είναι απαραίτητο για να αποτραπεί το λαθρεμπόριο στρατιωτικών προμηθειών στον θύλακα και η έξοδος παράνομα εξορυγμένων υλικών. Αρνείται τους αρμενικούς ισχυρισμούς ότι έχει επιβάλει αποκλεισμό που κάνει τη ζωή των κατοίκων του Καραμπάχ δυσβάσταχτη.
Ο Ρουμπέν Βαρντανιάν, δισεκατομμυριούχος τραπεζίτης που ήταν κορυφαίος αξιωματούχος στην αυτονομιστική κυβέρνηση του Καραμπάχ μέχρι τον Φεβρουάριο, κατηγόρησε την Πέμπτη το Μπακού ότι προσπαθεί να «καθαρίσει εθνοτικά» τον θύλακα επιβάλλοντας αυτό που αποκάλεσε αποκλεισμό αγαθών και ενέργειας, ισχυρισμοί που το Αζερμπαϊτζάν αρνείται.
Ο Μπαϊράμοφ δήλωσε ότι μια ειρηνευτική συμφωνία είναι εφικτή εάν η Αρμενία είναι έτοιμη να κάνει ορισμένα βήματα.
«Εάν υπάρχει η βούληση όχι μόνο να γίνουν δηλώσεις αλλά και να γίνουν κάποια πρακτικά βήματα, νομίζω ότι δυνητικά είναι δυνατόν να επιτευχθεί συμφωνία ακόμη και νωρίτερα από το τέλος του έτους», δήλωσε. Προσθεσε δε: «Αλλά αν δεν υπάρχει πραγματική ετοιμότητα ... τότε μπορεί να γίνει αργότερα».
