«Σηκώνοντας» 100 μαχητικά, την ισχυρότερη δύναμη πυρός από τον πόλεμο του 2006, το Ισραήλ χτύπησε μαζικά στόχους στο νότιο Λίβανο τα ξημερώματα της Κυριακής προκαταλαμβάνοντας τα αντίποινα της Χεζμπολάχ και μία σοβαρής κλίμακας επίθεση στην επικράτειά του από την υπαγόμενη στο θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν σιιτική οργάνωση. Ο καταιγισμός ρουκετών Κατιούσα και drones που ήρθε μισή ώρα αργότερα ήταν μία από τις μεγαλύτερες επιθέσεις της Χεζμπολάχ σε δέκα μήνες ισορροπίας τρόμου στο βόρειο μέτωπο, αλλά σαφώς όχι η «επιτυχία» που προπαγανδίζει ο Χασάν Νασράλα υπό το «χειροκρότημα» της Χαμάς και των Χούθι.
Επί σχεδόν ένα μήνα, η Μέση Ανατολή βρίσκεται στην κόψη του ξυραφιού «αναμένοντας» την απάντηση της Χεζμπολάχ για την εξόντωση του διοικητή του στρατιωτικού της βραχίονα Φουάντ Σουκρ στη Βηρυτό, και κυρίως τα προαναγγελθέντα αντίποινα της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν για την εξουδετέρωση επί του εδάφους της του επικεφαλής του πολιτικού γραφείου της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια.
Προοδευτικά, και παρά τους βρυχηθμούς του ισλαμικού καθεστώτος του Ιράν, έχει διαφανεί ότι έναν ανοιχτό πόλεμο με το Ισραήλ η Τεχεράνη δεν τον «σηκώνει» ούτε στρατιωτικά ούτε γεωγραφικά. Η Χεζμπολάχ από πλευράς της έχει τεράστια πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα στον Λίβανο, τα οποία θα έβλεπε να εξαϋλώνονται σε έναν πόλεμο με το Ισραήλ. Παρόλα αυτά, η οργάνωση-μαριονέτα του Ιράν διεμήνυε διαρκώς ότι η απάντησή της θα ερχόταν ανεξαρτήτως της όποιας ιρανικής αντίδρασης.
Ήταν μία σημαντική, όσο και αναμενόμενη, κλιμάκωση στο βόρειο μέτωπο η χθεσινή, χωρίς να σηματοδοτεί -προσώρας τουλάχιστον και με κάθε επιφύλαξη λόγω του εκρηκτικού κλίματος που επικρατεί μετά την 7η Οκτωβρίου- την άμεση έναρξη ενός ευρύτερου πολέμου. Η απειλή μίας γενικευμένης ανάφλεξης είναι υπαρκτή και διογκούμενη, και ειδικά και μετά την τρέχουσα κλιμάκωση αποκτά ακόμη πιο επείγοντα χαρακτήρα μία εκεχειρία στη Λωρίδα της Γάζας, που όμως παραμένει άπιαστη.
Το Ισραήλ και οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται σε ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας, ενώ τα αεροπλανοφόρα «Theodore Roosevelt» και «Abraham Lincoln», με τα πολεμικά πλοία και τα μαχητικά αεροσκάφη που τα συνοδεύουν έχουν προσεγγίσει τον Κόλπο του Ομάν στέλνοντας «σήμα» αποτροπής στην Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν και τους «δορυφόρους» της ότι η Ουάσινγκτον είναι «παρούσα». Όχι μόνο στρατιωτικά, αλλά και σε επίπεδο πληροφοριών καθώς σύμφωνα με αξιωματούχους του Πενταγώνου ενημέρωσαν και οι ΗΠΑ το Ισραήλ για την επερχόμενη επίθεση της Χεζμπολάχ, χωρίς να έχουν καμία συμμετοχή στην ακόλουθη ισραηλινή δράση.
Τα πολεμικά αεροσκάφη του Ισραήλ ανατίναξαν δεκάδες θέσεις εκτοξευτήρων ρουκετών και ματαίωσαν σχεδιαζόμενα πλήγματα της Χεζμπολάχ κατά στρατηγικών στόχων στο κεντρικό Ισραήλ -και στο ίδιο το Τελ Αβίβ κατά δηλώσεις Ισραηλινών αξιωματούχων υπό καθεστώς ανωνυμίας. Η Χεζμπολάχ εκτόξευσε ένα μπαράζ ρουκετών και «επιφυλάσσεται» για συνέχεια, αν και δεν διαφαίνεται άμεση. Καμία πλευρά δεν επιθυμεί έναν πόλεμο πλήρους κλίμακας, ο οποίος θα κινδύνευε να συμπαρασύρει τόσο το Ιράν όσο και τις Ηνωμένες Πολιτείες, όμως η πραγματικότητα επί του εδάφους είναι διαφορετική και υπάρχει πάντα ο κίνδυνος λανθασμένων υπολογισμών με απρόβλεπτες συνέπειες.
Οι συνεχείς διασυνοριακές επιθέσεις της Χεζμπολάχ έχουν εκτοπίσει 60.000 Ισραηλινούς πολίτες και υπάρχουν εκκλήσεις και πιέσεις προς την κυβέρνηση Νετανιάχου να αποκαταστήσει την ασφάλεια στα βόρεια της χώρας αναλαμβάνοντας στρατιωτική δράση για να ωθήσει την Χεζμπολάχ βόρεια του ποταμού Λιτάνι του Λιβάνου. Αν μία ρουκέτα της Χεζμπολάχ είχε χτυπήσει μεγάλη πόλη και είχε προκαλέσει σημαντικές απώλειες, η πίεση προς την κυβέρνηση Νετανιάχου να απομακρύνει τη Χεζμπολάχ από το νότιο Λίβανο θα χτύπαγε πλέον «κόκκινο».
Ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών, Ισραέλ Κατς, έσπευσε χθες να δηλώσει ότι η χώρα του δεν επιδιώκει «έναν πόλεμο πλήρους κλίμακας», αλλά θα κάνει ό,τι χρειαστεί για να προστατεύσει τους πολίτες της. Και σε μία κίνηση που προμηνύει ότι είναι ανοικτό το ενδεχόμενο κλιμάκωσης των συγκρούσεων, ο επικεφαλής της ισραηλινής διπλωματίας ενημέρωσε δεκάδες υπουργούς Εξωτερικών σε όλο τον κόσμο για το «προληπτικό χτύπημα» και τους κάλεσε να υποστηρίξουν το Ισραήλ ενάντια στον ιρανικό «άξονα του κακού».
Τα δύο ερωτήματα που προβάλλουν άμεσα είναι εάν τα γεγονότα στο Λίβανο μπορεί να επηρεάσουν τις διεθνείς προσπάθειες για εκεχειρία που ήδη «χαροπαλεύουν» ή τη στάση του Ιράν που έχει φανεί σχετικά καθαρά πλέον ότι από ένστικτο αυτοσυντήρησης το καθεστώς βάζει στον «πάγο» τα απευθείας αντίποινα -και ως προς αυτό θα «εξυπηρετούσε» αρκετά τον Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ μία εκεχειρία στη Γάζα για να προβληθεί ως άλλοθι για μη ανάληψη δράσης κατά του Ισραήλ για το θάνατο Χανίγια.
Ένα εικοσιτετράωρο πριν από την κλιμάκωση μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών, Αμπάς Αρακτσί, σε επικοινωνία του με τους ομολόγους του τού Ηνωμένου Βασιλείου, της Γερμανίας και της Γαλλίας, δήλωνε ότι «το Ιράν θα δώσει την απαραίτητη απάντηση στο Ισραήλ την κατάλληλη στιγμή και με πλήρως σχεδιασμένο τρόπο». Το ενδεχόμενο να εξαπολύσει μία μαζική επίθεση με πυραύλους και drones, όπως εκείνη του περασμένου Απριλίου, έχει πάντως απομακρυνθεί καθώς, παρά τον όποιο εντυπωσιασμό μπορεί να προκάλεσε τότε με το μέγεθός της, μπορεί βάσιμα να θεωρηθεί αμφισβητούμενης αποτελεσματικότητας.
Εξάλλου, με δεδομένη τη γεωγραφική απόσταση, αλλά και τις υποδεέστερες στρατιωτικές ικανότητες του Ιράν έναντι του Ισραήλ, όπως και την ισχυρή αμερικανική στρατιωτική παρουσία στην περιοχή, θα ήταν σώφρον για την Τεχεράνη να αποφύγει μία απευθείαςσύγκρουση, που θα σηματοδοτούσε το ξέσπασμα ενός περιφερειακού πολέμου με δική της ευθύνη, κάτι που έως τώρα έχει αποδείξει με τη στάση της ότι αποφεύγει να πράξει.
Ως εκ τούτου, το «άνοιγμα» του βόρειου μετώπου, που θα οδηγήσει το Ισραήλ να δίνει μάχη σε δύο πεδία ταυτόχρονα, ίσως και να προβάλει υπό τις παρούσες συνθήκες ως μία «δελεαστική» επιλογή για την Τεχεράνη. Σε μία τέτοια περίπτωση, μάλιστα, το Ιράν αποκτά και το στρατηγικό πλεονέκτημα του αδιάλειπτου ανεφοδιασμού των δυνάμεων της Χεζμπολάχ μέσω της Συρίας όπου έχει ισχυρή παρουσία στο πλευρό του καθεστώτος Άσαντ, αντιμετωπίζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο το πρόβλημα της γεωγραφικής απόστασης που το χωρίζει από το Ισραήλ και κυρίως της μη άμεσης εμπλοκής -που είναι και η «οδός» που ανέκαθεν προτιμούσε. Παρόλα αυτά η Χεζμπολάχ ήταν και παραμένει το ισχυρότερο «χαρτί» του Ιράν, και δεν είναι σαφές εάν θα κρίνει ότι αυτή είναι η στιγμή για να το χρησιμοποιήσει-«θυσιάσει».
Στον Λίβανο την ίδια στιγμή, όπου οι εκτοπισμένοι στα σύνορα είναι επίσης δεκάδες χιλιάδες και οι πολίτες του τρέμουν έναν νέο πόλεμο με το Ισραήλ, ο υπηρεσιακός πρωθυπουργός Νατζίμπ Μικάτι πραγματοποίησε χθες έκτακτη υπουργική συνεδρίαση για την κατάσταση στο νότιο τμήμα της χώρας. Κατά τη συνεδρίαση, ο Νατζίμπ Μικάτι τόνισε ότι «πραγματοποιεί σειρά επαφών με τους φίλους του Λιβάνου για να σταματήσει η κλιμάκωση», επαναλαμβάνοντας «τη θέση του Λιβάνου υπέρ των διεθνών προσπαθειών που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε κατάπαυση του πυρός στη Γάζα». Ελάχιστα έως καθόλου «μετρά» πάντως η κυβέρνηση του Λιβάνου για τη Χεζμπολάχ.
Αξιωματούχοι των Ηνωμένων Πολιτειών, της Αιγύπτου και του Κατάρ συνέχισαν χθες τις συνομιλίες στο Κάιρο με την ισραηλινή αντιπροσωπεία επί της τελευταίας πρότασης για κατάπαυση του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας. Ηγετικά πρόσωπα της Χαμάς βρίσκονταν επίσης στο Κάιρο, κατά δημοσιογραφικές πληροφορίες. Παρά τη σκληρή διπλωματική πίεση της κυβέρνησης Μπάιντεν, που τείνει να εμφανίζεται ίσως πιο αισιόδοξη από την πραγματικότητα, η απόσταση ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς παραμένει μεγάλη, ιδίως ως προς τη συνέχιση της ισραηλινής στρατιωτικής παρουσίας στους διαδρόμους Φιλαδέλφειας και Νετζαρίμ στα σύνορα με την Αίγυπτο και στο κέντρο της Γάζας αντίστοιχα. Διπλωμάτες κατ’ ιδίαν δεν φαίνεται να θεωρούν πιθανή μία άμεση συμφωνία και μένει να διαφανεί αν η κλιμάκωση στα σύνορα του Λιβάνου μπορεί να δυσχεράνει ακόμη περισσότερο την ήδη περίπλοκη εξίσωση των διαπραγματεύσεων.
Το χρονικό, οι στόχοι, οι απειλές
Τις ώρες της μεγάλης κλιμάκωσης, η Χεζμπολάχ ανέφερε ότι το μπαράζ των 320 ρουκετών Κατιούσα και των μη επανδρωμένων αεροσκαφών που έστρεψε στο βόρειο Ισραήλ ήταν η «πρώτη φάση» αντιποίνων στο «όνομα» του Φουάντ Σουκρ. Στο ακόλουθο διάγγελμά του, ο Χασάν Νασράλα δεν «έδειξε», πάντως, ότι επίκειται τουλάχιστον άμεσα ένα ανάλογης έντασης μπαράζ από πυρά. «Θα αξιολογήσουμε τις επιπτώσεις της επιχείρησης. Εάν τα αποτελέσματα δεν θεωρηθούν αρκετά, θα αντιδράσουμε άλλη φορά» δήλωσε.
Κινήθηκε στο γνωστό μοτίβο απειλών ότι η Χεζμπολάχ δεν το έπραξε τώρα, αλλά θα μπορούσε να πλήξει το Ισραήλ στο μέλλον με πυραύλους ακριβείας, και στο πλαίσιο του παράλληλου επικοινωνιακού «πολέμου» επιχείρησε να υποβαθμίσει τη σημασία της ισραηλινής προληπτικής δράσης υποστηρίζοντας ότι η επιχείρηση της Χεζμπολάχ εκτελέστηκε ακριβώς όπως είχε σχεδιαστεί. Ο Νασράλα δήλωσε πως η οργάνωση είχε αποφασίσει να μην αντιδράσει πλήττοντας αστικά κέντρα και ισραηλινές υποδομές, λέγοντας πως στόχευσε στρατιωτική βάση των ισραηλινών υπηρεσιών πληροφοριών σε απόσταση 1,5 χιλιομέτρου από το Τελ Αβίβ, και ισχυρίστηκε ότι όλα τα drones διείσδυσαν στον ισραηλινό εναέριο χώρο.
Οι ρουκέτες της Χεζμπολάχ κατευθύνθηκαν μαζικά στο βορρά στο πλαίσιο απόπειρας αντιπερισπασμού για τη διείσδυση των drones προς στόχους βαθύτερα στο εσωτερικό του Ισραήλ. Η ισραηλινή στρατιωτική και πολιτική ηγεσία έχουν αφήσει να εννοηθεί ότι η Χεζμπολάχ επεδίωκε να πλήξει το αρχηγείο της Μοσάντ κοντά στην πόλη Χερτζλίγια, όπου εδρεύουν επίσης αρκετές μονάδες πληροφοριών των Δυνάμεων Άμυνας του Ισραήλ (IDF).
Οι πληροφορίες των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών ότι η Χεζμπολάχ σκόπευε να βάλει στο στόχαστρο το κεντρικό Ισραήλ και ζώνες που μέχρι στιγμής δεν είχαν πληγεί από επιθέσεις οδήγησαν στο ισχυρότατο «προληπτικό» χτύπημα που εκδηλώθηκε στις 5.00 τα ξημερώματα της Κυριακής με μαζικές αεροπορικές επιδρομές εναντίον θέσεων εκτοξευτήρων ρουκετών σε 40 τοποθεσίες κατά μήκος του νότιου Λιβάνου.
Σε βιντεοσκοπημένη δήλωση, ο εκπρόσωπος των Ισραηλινών Δυνάμεων Άμυνας (IDF), υποναύαρχος Ντάνιελ Χαγκάρι, ανακοίνωσε ότι το Ισραήλ είχε ξεκινήσει μία «αμυντική επιχείρηση για να απομακρύνει τις απειλές», χαρακτηρίζοντας τις προετοιμασίες της Χεζμπολάχ «εκτεταμένες». Το διεθνές αεροδρόμιο Μπεν Γκουριόν κοντά στο Τελ Αβίβ έκλεισε για τις πτήσεις· κηρύχθηκε προληπτικά κατάσταση έκτακτης ανάγκης αρχικά για 48 ώρες, εκδόθηκαν οδηγίες για το εσωτερικό μέτωπο και οι κάτοικοι στο βορρά και τα Υψίπεδα του Γκολάντ διατάχθηκαν να παραμείνουν κοντά σε καταφύγια.
Στις 5.32 άρχισαν να ηχούν οι αντιαεροπορικές σειρήνες στο βόρειο Ισραήλ καθώς οι ρουκέτες της Χεζμπολάχ αναχαιτίζονταν από το Iron Dome. Στις 6.09 η Χεζμπολάχ επιβεβαίωσε ότι εξαπέλυσε επίθεση ως «αρχική απάντηση» για την εξόντωση του Φουάντ Σουκρ. Στις 6.20 ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας, Γιοάβ Γκάλαντ, ανακοίνωσε ότι τα έκτακτα μέτρα παραμένουν σε ισχύ, και από το γραφείο του έγινε γνωστό πως είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Αμερικανό ομόλογό του, Λόιντ Όστιν. Δέκα λεπτά αργότερα, ο Ντάνιελ Χαγκάρι γνωστοποιούσε ότι επιθέσεις με στόχο βαθύτερα στο Ισραήλ έχουν αποτραπεί.
Το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας και το υπουργικό συμβούλιο συνεδρίασαν διαδοχικά υπό τον πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος δήλωσε ότι ο ισραηλινός στρατός κατέστρεψε εκατοντάδες ρουκέτες και αναχαίτισε όλα τα drones «που εκτοξεύτηκαν σε στρατηγικό στόχο στο κέντρο της χώρας». Ο Νετανιάχου διαμήνυσε ότι «αυτή δεν είναι η τελευταία λέξη […] αλλά ένα ακόμα βήμα προς την αλλαγή της κατάστασης στο βορρά και την ασφαλή επιστροφή των κατοίκων μας στα σπίτια τους», προσθέτοντας ότι θα ακολουθήσουν και άλλες στρατιωτικές επιχειρήσεις.
Κεντρική φωτογραφία: Το ισραηλινό σύστημα αεράμυνας Iron Dome αναχαιτίζει ρουκέτες από τον Λίβανο πάνω από την περιοχή της Γαλιλαίας (AP Photo/Leo Correa - Φωτογραφία αρχείου, 4 Αυγούστου 2024)
