Υπάρχει το Ισραήλ πριν την 7η Οκτωβρίου, και το Ισραήλ μετά την 7η Οκτωβρίου. Την απόκοσμη εκείνη ανατολή του ήλιου σφαγιάστηκαν οι άμαχοι της Nova, των κιμπούτς και των οικισμών στην περιμετρική της Γάζας, και δολοφονήθηκε ψυχικά ολόκληρη η ισραηλινή κοινωνία για να ακολουθήσει ο εκτοπισμός χιλιάδων από νότο και βορρά. Έναν χρόνο μετά, το συλλογικό τραύμα είναι ανοιχτό και αιμορραγεί, και δεν μπορεί έστω να απαλυνθεί εάν οι όμηροι δεν έλθουν σπίτι και δεν αποκατασταθεί το αίσθημα της ασφάλειας που τόσο αιφνίδια, βάρβαρα και βάναυσα διαρρήχθηκε στις 7 Οκτωβρίου του 2023.
Ως δεύτερο Ολοκαύτωμα έχουν βιώσει οι Ισραηλινοί την 7η Οκτωβρίου, και είναι κάτι που ίσως να θεωρούμε ότι αντιλαμβανόμαστε, αλλά η πραγματική συνειδητοποίηση έρχεται όταν το ακούσεις στη φωνή και κυρίως το δεις στο βλέμμα όσων εξιστορούν πως βίωσαν εκείνη την ημέρα που ήταν σαν το τέλος του κόσμου. Η διασταύρωση του βλέμματος συνοδεύεται μέχρι και από ένα απροσδιόριστο αίσθημα ενοχής, αλλά και τη σκέψη ότι όταν άνθρωπος μιλά προς άνθρωπο, υπάρχει ελπίδα -σε πείσμα, και παρά την 7η Οκτωβρίου και όλων των επακόλουθων δραματικών εξελίξεων στη Μέση Ανατολή.
Ένα χρόνο πριν δεν πολέμησαν στρατοί. Δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ άμαχοι. Σφαγιάστηκαν, κακοποιήθηκαν σεξουαλικά, τους έσυραν πάνω σε φορτηγά ως λάφυρα στη Γάζα. Ήταν τέτοιο το μέγεθος της κτηνωδίας που δεν γλίτωσαν ούτε τα παιδιά.
Το σπίτι, η λέξη σπίτι όπως την αντιλαμβανόμαστε, είναι καταφύγιο. Όταν παύει να υφίσταται ως μεταφορική έννοια και μέσα στο σπίτι πρέπει να έχεις ένα ενισχυμένο δωμάτιο για να λειτουργήσει ως πραγματικό καταφύγιο καθώς εκτοξεύονται ρουκέτες είτε από βορρά, είτε από νότο, τότε παύει να είναι σπίτι. Όταν οι σειρήνες ηχήσουν, στο Τελ Αβίβ έχεις 1,5 λεπτό να σπεύσεις σε καταφύγια στο δρόμο, να κλειστείς στον δικό σου προστατευμένο χώρο ή να τρέξεις ανάμεσα στις σκάλες, μακριά από το ασανσέρ. O χρόνος μειώνεται στο βορρά και το νότο. Επτά έως 15 δευτερόλεπτα είναι το χρονικό περιθώριο στη Σντερότ, λιγότερο από δύο χιλιόμετρα από τη Γάζα, και πρακτικά μηδενικός ο χρόνος στο κιμπούτς Σάσα στο βορρά.
Στις 7 Οκτωβρίου όμως δεν εκτοξεύτηκαν ρουκέτες· δεν ήταν άλλο έναν επεισόδιο μίας στρεβλής ούτως ή άλλως «κανονικότητας», αλλά ο δήμιος βρέθηκε εντός της ισραηλινής επικράτειας, μέσα στο σπίτι. Πολλά ερωτήματα αναζητούν ακόμη απάντηση στο Ισραήλ για τους χειρισμούς εκείνη την ημέρα. Το μόνο ερώτημα που δεν χρειάζεται να απαντηθεί είναι η στόχευση της Χαμάς και του ιρανικού θεοκρατικού καθεστώτος πίσω της.
Απέναντι σε μία καθαρά υπαρξιακή απειλή οι Ισραηλινοί ζητούν πρωτίστως ασφάλεια. Η μεγάλη συζήτηση για το Παλαιστινιακό σαφώς διχάζει, αλλά έπεται της αποκατάστασης του αισθήματος της ασφάλειας και της αποτελεσματικής αποτροπής. Όταν οι Ισραηλινοί επικρίνουν την κυβέρνηση, το κάνουν γιατί μπορούν. Είναι μία πολύβουη, πολυσυλλεκτική κοινωνία, δημοκρατικό προπύργιο και προκεχωρημένο φυλάκιο της Δύσης στη Μέση Ανατολή, και απέναντί τους έχουν δυνάμεις του μεσαίωνα και του θρησκευτικού ριζοσπαστισμού.
Για τον άμαχο παλαιστινιακό πληθυσμό της Γάζας και τα δεινά του σαφώς το «budget» της Χαμάς επί σχεδόν 20ετία δεν… επαρκούσε ούτε για να βελτιώσει πραγματικά τη ζωή τους, ούτε για να χτίσει καταφύγια για να τους προστατεύσει, ούτε για να αποκτήσουν και εκείνοι πραγματικά ένα σπίτι. Οι πόροι διοχετεύτηκαν για να χτιστεί το «μετρό της Γάζας» και να εξοπλίζεται η Χαμάς για τον «ιερό σκοπό» του αφανισμού του Ισραήλ, ούσα πλήρως ευθυγραμμισμένη με το δεδηλωμένο στόχο των μουλάδων του Ιράν. Η αρχή του παντός είναι η εκπαίδευση και είναι το ίδιο το εκπαιδευτικό εγχειρίδιο της Χαμάς που «σκοτώνει» την ελπίδα του παλαιστινιακού λαού για αυτοδιάθεση.
7 Οκτωβρίου, ένας χρόνος μετά
Συλλογικό τραύμα βαθύ και ανεπούλωτο, ένα τεράστιο σοκ που δεν έχει ξεπεραστεί για τη μαζική διείσδυση της Χαμάς στην ισραηλινή επικράτεια, θυμό μπλεγμένο με φόβο, αλλά και τεράστια ανθεκτικότητα, ελπίδα για ειρήνη που δεν ηττήθηκε, και κυρίως μία μοναδική αίσθηση της κοινότητας και αλληλοϋποστήριξη εισπράξαμε στο πλαίσιο διεθνούς αποστολής δημοσιογράφων και ακαδημαϊκών στην οποία μετείχε το Liberal με αφορμή τη συμπλήρωση ενός έτους από τις τρομοκρατικές επιθέσεις.
Πηγή φωτογραφίας: Liberal/Ευαγγελία Μπίφη
Σύμβολο της βαρβαρότητας της Χαμάς το κιμπούτς Μπεερί, μια μικροσκοπική κοινότητα μόλις πέντε χιλιόμετρα από τη Λωρίδα της Γάζας. Περίπου 1.200 ήταν οι κάτοικοι του κιμπούτς πριν την 7η Οκτωβρίου. Περισσότεροι από 100 σκοτώθηκαν και άλλοι 30 απήχθησαν, μας λέει η Μίρι Γκάντι διηγούμενη πώς η ίδια και η οικογένειά της γλίτωσαν από τους τρομοκράτες πηδώντας από τα παράθυρα του σπιτιού τους και τρέχοντας προς φίλους που τους έσωσαν τη ζωή. Ο χρόνος στο Μπεερί έχει σταματήσει. Κανένας δεν μένει πια εδώ, και η βαριά σιδηρόπορτα του κιμπούτς ανοίγει μόνο για όσους έχουν άδεια.
Σε ένα άλλοτε ειδυλλιακό περιβάλλον, εκτός από τις φορές εκείνες που εκτοξεύονταν οι ρουκέτες της Χαμάς, επικρατεί νεκρική σιγή.
Πηγή φωτογραφίας: Liberal/Ευαγγελία Μπίφη
Τα σπίτια στέκονται στοιχειωμένα, κεραμοσκεπές έχουν καταρρεύσει, παντού στους τοίχους σημάδια από σφαίρες, στο εσωτερικό έπιπλα σπασμένα και αναποδογυρισμένα, βιβλία πεταμένα, λούτρινα αρκουδάκια ριγμένα και ξεχασμένα στο πάτωμα μαρτυρούν τη δολοφονική μανία της Χαμάς.
Πηγή φωτογραφίας: Liberal/Ευαγγελία Μπίφη
Έξω από τα έρημα σπίτια του Μπεερί αφίσες με τα πρόσωπα όσων δολοφονήθηκαν. Πολλοί κάτοικοι θέλουν να επιστρέψουν και δίνουν αγώνα για την αποκατάσταση του κιμπούτς, άλλοι δεν το αντέχουν.
Πηγή φωτογραφίας: Liberal/Ευαγγελία Μπίφη
Επόμενος σταθμός, Nova.
Ευκάλυπτοι έχουν φυτευτεί σήμερα για κάθε έναν από τους ανθρώπους που δολοφονήθηκαν από τη Χαμάς όταν η γιορτή έγινε εφιάλτης. Τριακόσιοι εξήντα τέσσερις νέοι σφαγιάστηκαν στο φεστιβάλ μουσικής τα ξημερώματα της 7ης Οκτωβρίου.
Πηγή φωτογραφίας: Liberal/Ευαγγελία Μπίφη
Αφίσες με τα πρόσωπά τους βρίσκονται παντού για τη σημερινή επιμνημόσυνη τελετή. Όλοι χαμογελούν.
Πηγή φωτογραφίας: Liberal/Ευαγγελία Μπίφη
Περπατήσαμε εκεί μουδιασμένα έναν χρόνο μετά μαζί με τον Αμίτ Μουσάι, ξεναγό 41 ετών, που δεν θα μπορούσε ποτέ να διανοηθεί πως θα ερχόταν μία στιγμή που θα έκανε μία ξενάγηση που θα περιλάμβανε την προσωπική του ιστορία επιβίωσης την 7η Οκτωβρίου.
Ενθουσιασμένος περίμενε να δει την ανατολή του ήλιου στα χρώματα της ερήμου Νεγκέβ, υπό τους ήχους της αγαπημένης του ψυχεδελικής τρανς, χορεύοντας μαζί με τους φίλους του, μας διηγείται. Αντ' αυτού το πρώτο φως της ημέρας ήταν οι ασημένιες λάμψεις στον ουρανό από τις εκρήξεις και μετά μία κραυγή: «Γάζα, Γάζα, Γάζα!» Τέσσερις φίλοι έτρεξαν στο αυτοκίνητό του, ο ίδιος στο τιμόνι και το ένστικτό του τον οδηγούσε προς τον ήλιο. Η Γάζα ήταν στα δυτικά, οι πρώτες ακτίνες του ήλιου του έδειχναν το δρόμο της φυγής, την Ανατολή. Έπρεπε να βρουν ένα καταφύγιο, έστω έναν τοίχο από μπετόν να προστατευτούν, κάτι ανύπαρκτο εκεί, ενώ ένα από τα γειτονικά κιμπούτς που βρέθηκε στο δρόμο τους είχε ήδη δεχτεί επίθεση.
O Aμίτ Μουσάι - Πηγή φωτογραφίας: Liberal/Ευαγγελία Μπίφη
Όταν πια έφθασαν σε ένα βενζινάδικο, ο Αμίτ έμαθε ότι ήταν νεκρός ο Αντίρ, ο φίλος του από τα 14 του χρόνια. Τον είχαν πυροβολήσει έξω από το καταφύγιο ενός κιμπούτς. Δεκαοκτώ ώρες μετά κατάφερε να γυρίσει στην σύζυγο και τις τρεις κόρες του. Όταν αναφέρεται στα γεγονότα η φωνή του γίνεται έντονη, η ροή του λόγου του χειμαρρώδης. Διηγούμενος την ιστορία του προσπαθεί να απαλύνει το τραύμα, όμως ακόμη δεν μπορεί να περάσει μπροστά από το καταφύγιο όπου δολοφονήθηκε ο αδελφικός του φίλος.
Πηγή φωτογραφίας: Liberal/Ευαγγελία Μπίφη
Στην περιμετρική της Γάζας, δυτικά της Τκούμα, το «νεκροταφείο αυτοκινήτων». Σωροί από απανθρακωμένα αυτοκίνητα παίρνουν σχεδόν το σχήμα ενός τείχους. Αρχικά μεταφέρθηκαν στο χώρο τα καμένα και γαζωμένα από σφαίρες αυτοκίνητα των νέων που προσπαθούσαν να διαφύγουν από το φεστιβάλ Nova και βρήκαν απέναντί τους τους τρομοκράτες στη μοιραία οδό «232». Προστέθηκαν άλλα, και άλλα, και άλλα αυτοκίνητα από την περιμετρική της Γάζας που εκτίθενται ως μνημείο για τα θύματα της μαύρης εκείνης ημέρας.
Πηγή φωτογραφίας: Liberal/Ευαγγελία Μπίφη
Εκεί, βρίσκονται και τα τα λευκά φορτηγά τύπου «pick-up» με προσαρμοσμένες βάσεις για τα πυροβόλα όπλα με τα οποία οι τρομοκράτες γάζωναν όποιον έβρισκαν στο δρόμο τους.
Πηγή φωτογραφίας: Liberal/Ευαγγελία Μπίφη
Η μεγαλύτερη πληγή της ισραηλινής κοινωνίας που αιμορραγεί είναι οι όμηροι που επί έναν ολόκληρο χρόνο παραμένουν στα χέρια της Χαμάς. Mσα στις φλόγες που έχουν τυλίξει τη Μέση Ανατολή, ο φόβος για την τύχη τους γιγαντώνεται. Οι συγγενείς των απαχθέντων στέκονται επί έναν ολόκληρο χρόνο εγκλωβισμένοι σε έναν «ιδιωτικό πλανήτη» πόνου και απελπισίας γνωρίζοντας ότι η κλεψύδρα αδειάζει, αν δεν είναι ήδη πολύ αργά. Εκατόν ένας όμηροι παραμένουν στη Γάζα, οι 34 επιβεβαιωμένα νεκροί.
Πηγή φωτογραφίας: Liberal/Ευαγγελία Μπίφη
Στην πλατεία των Ομήρων στο Τελ Αβίβ, τους περιμένει στρωμένο ένα τραπέζι για να καθίσουν γύρω του. Μπροστά στέκεται μία κλεψύδρα σε φυσικό μέγεθος που αδειάζει, και απέναντι μία κατασκευή σαν τούνελ της Γάζας, όπου εισέρχεσαι και ακούς πυροβολισμούς, τον ήχο από βήματα να πλησιάζουν και παντού αφίσες, μικρά και μεγάλα αυτοκόλλητα και «μωσαϊκά» με τα πρόσωπα των ομήρων.
Πηγή φωτογραφίας: Liberal/Ευαγγελία Μπίφη
Και στη διάσημη γειτονιά της τέχνης του δρόμου στο Τελ Αβίβ, ένα γκραφίτι με το χαμογελαστό πρόσωπο του Κφιρ Μπίμπας που τον Ιανουάριο έγινε ενός έτους στα χέρια της Χαμάς...
Πηγή φωτογραφίας: Liberal/Ευαγγελία Μπίφη
