Η δήλωση του Τζο Μπάιντεν, σύμφωνα με την οποία οι ΗΠΑ συζητούν να υποστηρίξουν το Ισραήλ σε πιθανά χτυπήματα κατά πετρελαϊκών εγκαταστάσεων του Ιράν, ήταν αρκετή για να οδηγήσει σε νέο, πιο επιθετικό αυτή τη φορά, ράλι τις τιμές του πετρελαίου.
Πόσο πιθανό είναι να εκτιναχθούν οι τιμές του Brent και του αργού WTI στο υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών; Μήπως υπερβάλλουν οι… Κασσάνδρες που βλέπουν τον «μαύρο χρυσό» να ξεπερνάει τα 200 ή ακόμα και τα 250 δολάρια το βαρέλι, από το επίπεδο των 77 δολαρίων που έφτασε χθες το Brent;
Όλα θα εξαρτηθούν από τον βαθμό κλιμάκωσης του πολέμου και από τα χτυπήματα που θα καταφέρει το Ισραήλ σε καίριες πετρελαϊκές δομές του Ιράν. Η εισβολή του Ισραήλ στο Λίβανο και η εμπλοκή του Ιράν, είναι εξελίξεις που αλλάζουν τις ισορροπίες και αναγκάζουν τους αναλυτές να τρέξουν μοντέλα με διαφορετικές παραμέτρους, ενσωματώνοντας πλέον και το πιο δυσμενές σενάριο. Η αλήθεια είναι, βέβαια, ότι και την περασμένη άνοιξη υπήρχαν πονταρίσματα επενδυτών για εκτίναξη των τιμών στα 250 δολάρια το βαρέλι, ωστόσο οι ανησυχίες δεν επιβεβαιώθηκαν και η σύγκρουση Ισραήλ-Ιράν περιορίστηκε σε σχετικά ήπια χτυπήματα.
Είναι επίσης αληθές, ότι η άνοδος των τιμών τις τελευταίες ημέρες δεν υποδηλώνει ότι οι επενδυτές βρίσκονται σε πανικό. Παρά την εκτίναξη σε ποσοστό άνω του 11%, τις τελευταίες 3 ημέρες, το Brent παραμένει περίπου 15% χαμηλότερα από τις τιμές της αντίστοιχης περσινής περιόδου. Το πόσο ψηλά θα φτάσουν, θα εξαρτηθεί από την εξέλιξη των εχθροπραξιών μεταξύ Ιράν και Ισραήλ.
Πάντως, χθες, ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, Άντριου Μπέιλι, δήλωσε στον Guardian ότι η κλιμάκωση του πολέμου στη Μέση Ανατολή θα μπορούσε να προκαλέσει μία μεγάλη πετρελαϊκή κρίση. Πόσο μεγάλη; Την απάντηση δίνει στο αμερικανικό δίκτυο CNBC, ο επικεφαλής αναλυτής σε θέματα εμπορευμάτων της σουηδικής τράπεζας SEB. Ο Μπιάρνε Σίλντροπ εκτιμά ότι στο σενάριο που το Ισραήλ χτυπήσει τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του Ιράν και σταματήσει η παραγωγή, η τιμή του Brent μπορεί πολύ εύκολα να ξεπεράσει το επίπεδο των 200 δολαρίων/βαρέλι.
Από κει και πέρα, καθοριστικό ρόλο θα παίξει το κατά πόσο θα κλείσει το Στενό του Ορμούζ, από όπου περνούν τα τάνκερ που μεταφέρουν το πετρέλαιο των χωρών του Κόλπου. Ακόμα και αν τα χτυπήματα του Ισραήλ δεν «γονατίσουν» την παραγωγή ιρανικού πετρελαίου, πιθανός αποκλεισμός του Στενού του Ορμούζ θα μπορούσε να εκτοξεύσει τις τιμές. Σε μεγαλύτερα ύψη τόσο σε σύγκριση με την κρίση που πυροδότησε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία (125 δολάρια/βαρέλι) όσο και με το ιστορικό ρεκόρ που καταγράφηκε τον Ιούλιο του 2008 στα 147 δολάρια.
Ένας άλλος παράγοντας που θα καθορίσει τις τιμές του πετρελαίου στην περίπτωση που χτυπηθούν εγκαταστάσεις του Ιράν, είναι η στάση που θα κρατήσει ο ΟΠΕΚ. Οι χώρες-μέλη του οργανισμού συνεχίζουν να παράγουν αρκετά κάτω από τις δυνατότητές τους και θα μπορούσαν να καλύψουν το κενό. Το θέμα είναι, αν θα υπάρξει τέτοια πρόθεση και πόσο γρήγορα μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο. Νεότερα στοιχεία της αμερικανικής υπηρεσίας EIA επιβεβαιώνουν ότι το Ιράν είναι η ένατη μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα και ευθύνεται για το 4% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου.
Την ίδια ώρα, ο ΟΠΕΚ έχει περιορίσει την παραγωγή σε συνολική ποσότητα που αντιστοιχεί στο 6% της παγκόσμιας παραγωγής και επομένως στη θεωρία θα μπορούσε να καλύψει τις χαμένες προμήθειες. Όλα αυτά στη θεωρία, γιατί στην πράξη παίζονται πολλά παιχνίδια στη γεωπολιτική σκακιέρα.
Τέλος, παρά το γεγονός ότι το μερίδιο του Ιράν στην πίτα της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου δεν ξεπερνά το 4%, η χώρα ευθύνεται και για άλλες πετρελαϊκές κρίσεις στο παρελθόν. Όπως, για παράδειγμα, στις αρχές της δεκαετίας του ’50, όταν κρατικοποιήθηκε η βρετανικών συμφερόντων Anglo-Iranian Oil Company, στα τέλη της δεκαετίας του ’70 που ξέσπασε η ιρανική επανάσταση και στις αρχές της δεκαετίας του ’80, με φόντο τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ.
