Το μπορντό σημειωματάριο με την αναγραφόμενη –με χρυσαφί γράμματα– ένδειξη «Σημειώσεις» στέκει ως υπενθύμιση γεγονότων που έχουν παρέλθει και τη μετάβαση στα μελλούμενα· στη μοναδική του σελίδα, εκείνη της εσωτερικής πλευράς του οπισθόφυλλου, διαβάζουμε τη φράση «Έστω κι αν δεν το χρειαστείς, φύλαξέ το για να σου θυμίζει τα χρόνια αυτά και τη φιλία μας. Με αγάπη, Ουρανία».
Το αντίο αλλά και η θλίψη που αυτό προξενεί αποτυπώνονται από υλικής πλευράς στο εν λόγω έργο –«Remnants of a bitter sweet goodbye» της Mariandrie– με αντικείμενα που θυμίζουν δάκρυα. Σαν πολύ μικρά κομμάτια γκλίτερ που κρέμονται από το σημειωματάριο και πέφτουν στο πάτωμα του πρώτου ορόφου του MOMus - Μουσείο Άλεξ Μυλωνά όπου εκτίθεται το έργο.
Φωτ.: Νεκταρία Μαραγιάννη
To έργο αποτελεί μέρος της ομαδικής έκθεσης «Contemporary Womanhood 1.0: σύγχρονες θηλυκότητες» η οποία εστιάζει στην «επιτακτική ανάγκη της αλλαγής στάσης και προτείνει τη δυναμική της συμφιλίωσης με το παρελθόν, αλλά και την αλληλεγγύη ως μόνο μέσο υπέρβασης της φθαρτότητας. Με άλλα λόγια, οι σύγχρονες θηλυκότητες, επιθυμούν ταυτότητες που συγκροτούνται από ρυθμικές μετατοπίσεις· αλλά και ενδυναμωμένες να διευρύνουν τη ζωή», υπογραμμίζει στο σημείωμά της η μουσειολόγος-επιμελήτρια τέχνης και επιμελήτρια της έκθεσης, Φαίδρα Βασιλειάδου.
«Οι τρεις νοηματικές ενότητες που διατρέχουν την έκθεση είναι το τρίπτυχο ζωή-θάνατος-ζωή» σημείωσε η κα. Βασιλειάδου κατά τη δημοσιογραφική παρουσίαση της έκθεσης. Διακρίνουμε το τρίπτυχο αυτό στο έργο που αναφέραμε πιο πάνω με το σημειωματάριο, που είναι αυτό που μας κέντρισε την προσοχή.
Μέσω της γραφής αποτυπώνεται η ζωή μιας συνθήκης που υπήρξε, εν προκειμένω η φιλία και οι στιγμές της. Η παράδοση του σημειωματαρίου αποτελεί μία τρόπον τινά στιγμή αποχωρισμού –μία μεταφορική συνθήκη θανάτου– η οποία όμως δεν συνάδει με την πλήρη καταστροφή μιας και απώλειες υπάρχουν στη ζωή. Γράφοντας για την απώλεια επέρχεται ταχύτερα η συνειδητοποίηση και το πέρασμα σε νέες στιγμές. Κάπως έτσι διευρύνεται η ζωή, εντός της οποίας ο θάνατος καθίσταται ως ένα μεταβατικό μονοπάτι μετατροπής και αναθεώρησης.
Λήψη από την έκθεση «Contemporary Womanhood 1.0: σύγχρονες θηλυκότητες». Αριστερά διακρίνουμε τις «Σημειώσεις» που αναφέραμε πιο πάνω. Φωτ. Νίκος Παλαιολόγος, πηγή φωτ.: MOMus
Το μεταβατικό αυτό μονοπάτι απαντάται αντιπροσωπευτικά στην προφορική παράδοση των Εσκιμώων – την Γυναίκα Σκελετό, μία εκδοχή της οποίας («Luz del Abismo» της Νάνας Σαχίνη) παρατηρούμε πλησίον του έργου «Remnants of a bitter sweet goodbye». Σύμφωνα με το μύθο, μια γυναίκα που βιώνει την απόλυτη απόγνωση και ζει ως ένα τερατόμορφο πλάσμα κάτω από το νερό, καταφέρνει να διατηρήσει ανέπαφη την ουσία της ύπαρξής της και τελικά να αναγεννηθεί μέσα από τη μεταμόρφωσή της σε γυναίκα.
Η ιστορία αυτή, που σχετίζεται με την αδάμαστη φύση της γυναίκας, περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Οι γυναίκες που τρέχουν με τους λύκους» της ψυχαναλύτριας και ακτιβίστριας Κλαρίσα Πίνκολα Εστές, που αποτελεί βασικό πυλώνα έρευνας της έκθεσης. Ενώ, οι κάθε φορά θηλυκότητες πλάθονται –θα λέγαμε– μέσω μιας διαδικασίας που θα μπορούσε να παρομοιαστεί με τη γλυπτική –η σύνθεση της περιοδικής έκθεσης είναι με γλυπτά.
Νάνα Σαχίνη, «Luz del Abismo» (σιλικόνη, καλάμια μπαμπού, φως, φλοκάτη, γύψος, μεταβλητές διαστάσεις). Πηγή φωτ.: ΜΟΜus
Η γλυπτική ως μορφή τέχνης από κοινού με την προφορική παράδοση λειτουργούν ως κοινή βάση και δημιουργική αφετηρία για τις προσωπικές, ιδιαίτερες, ευαίσθητες και συγχρόνως δυναμικές, εικαστικές χειρονομίες 14 σύγχρονων γυναικών καλλιτεχνών, κάθε μία από τις οποίες καταθέτει με το έργο της το δικό της σημείωμα.
Ανάμεσα σε αυτές, η Χαρίκλεια Παπαποστόλου αναφέρεται μέσα από την εγκατάστασή της «Mammals» στον θηλασμό, η Τζόνα Σαχπάζης στις τρανς θηλυκότητες, η Εσμεράλδα Μομφεράτου στον θάνατο με την εγκατάσταση «Traces from the imaginary grave of Esme and Esmée» που αποτελείται από αντικείμενα που έχει συλλέξει (όπως φρονιμίτες, κελύφη σαλιγκαριών κ.ά.) και παραπέμπουν σε κάποιου είδους τάφο αλλά και διάλογο μεταξύ δύο γενεών. Αν μη τι άλλο διαδικασίες και γεγονότα που επηρεάζουν την προσωπικότητα και την ταυτότητα.
Εσμεράλδα Μομφερράτου,«Traces from the imaginary grave of Esme and Esmée» (Γύψος, λιωμένο γυαλί, πετραδάκια, στερεοποιημένο χώμα, φρονιμίτες σε σφραγισμένη σακούλα, γύψινη οδοντοστοιχία, πηλός, κελύφη σαλιγκαριών, σκελετός αχινού, φλοιός δέντρου, 190 x 60 x 23 εκ., 2021-). Πηγή φωτ.: MOMus
Ιδιαίτερη σημασία ότι η έκθεση με την αποκλειστική συμμετοχή γυναικών καλλιτεχνών φιλοξενείται απόλυτα στοχευμένα στο τμήμα σύγχρονης γλυπτικής του MOMus, ένα μουσείο που ιδρύθηκε από τη γλύπτρια Άλεξ Μυλωνά και αφιερώθηκε στην τέχνη της γλυπτικής· επιχειρείται ένα άυλο γεφύρωμα της μετάβασης από το μοντέρνο στο σύγχρονο, όχι μόνο στο μέσο της γλυπτικής αλλά και στην ίδια την εικαστική δημιουργία και ζωή.
Στην έκθεση εκτίθενται έργα των Μυρσίνης Αρτακιανού, Μαρίνας Βελησιώτη, Δήμητρας Ζερβού, Νικομάχης Καρακωστάνογλου, Ναταλίας Μαντά, Mariandrie, Εσμεράλδας Μομφερράτου, Νικόλ Οικονομίδου, Ναταλίας Παπαδοπούλου, Χαρίκλειας Παπαποστόλου, Σοφίας Σαράντη, Νάνας Σαχίνη, Τζόνας Σαχπάζης, Δέσποινας Χαριτωνίδη.
* Contemporary Womanhood 1.0: σύγχρονες θηλυκότητες, MOMus-Μουσείο Άλεξ Μυλωνά (Πλ. Αγίων Ασωμάτων 5, Θησείο, Αθήνα). Έως 8 Οκτωβρίου 2023
