Μπορεί για κάποιους τα νυχτερινά φώτα των πόλεων να φαντάζουν σαγηνευτικά. Η αποκαλούμενη όμως φωτορύπανση είναι ζήτημα που απασχολεί πλέον όλο και πιο συχνά τους επιστήμονες. Τα τελευταία 25 χρόνια, ο τεχνητός φωτισμός έχει αυξηθεί κατά 49% παγκοσμίως. Η φωτεινότητα του νυχτερινού ουρανού αυξήθηκε σχεδόν κατά 10% ετησίως τα τελευταία 12 χρόνια, ενώ περίπου το 80% του παγκόσμιου πληθυσμού επηρεάζεται σήμερα από τη φωτορύπανση.
Για τους επιστήμονες, τα αποτελέσματα αυτά είναι ανησυχητικά, καθώς η φωτορύπανση φαίνεται πως σχετίζεται με μια σειρά προβλημάτων υγείας, όπως διαταραχές ύπνου, κόπωση, άγχος και στέρηση.
Η φωτορύπανση μπορεί επίσης να αυξήσει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου του Αλτσχάιμερ, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη.
Πολλοί είναι οι παράγοντες κινδύνου που συνδέονται με μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ. Αυτοί περιλαμβάνουν καταστάσεις υγείας όπως καρδιακές παθήσεις, υψηλή αρτηριακή πίεση και διαβήτη, αλλά και συνήθειες ζωής όπως το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ. Η πιο πρόσφατη μελέτη μάς προσφέρει πειστικά στοιχεία ότι η φωτορύπανση αποτελεί έναν ακόμη παράγοντα κινδύνου για τη νόσο του Αλτσχάιμερ.
Για τη διεξαγωγή της μελέτης τους, οι ερευνητές μελέτησαν δορυφορικούς χάρτες φωτορύπανσης των ΗΠΑ από τη Nasa και ενσωμάτωσαν στην ανάλυσή τους ιατρικά δεδομένα σχετικά με μεταβλητές που θεωρείται ότι αποτελούν παράγοντες κινδύνου για τη νόσο Αλτσχάιμερ. Τα δεδομένα περιελάμβαναν ένα σύνολο ανδρών και γυναικών, από διαφορετική εθνοτική καταγωγή.
Η μελέτη έδειξε ότι για άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω, η διαβίωση σε μια περιοχή με πολλή νυχτερινή φωτορύπανση αποτελούσε ισχυρότερο παράγοντα κινδύνου για εμφάνιση της νόσου Αλτσχάιμερ, περισσότερο απ’ ό,τι η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, η κατάθλιψη, η καρδιακή ανεπάρκεια, η κατάχρηση αλκοόλ και η παχυσαρκία – παράγοντες κινδύνου που έχουν ισχυρή συσχέτιση με τον επιπολασμό του Αλτσχάιμερ.
Παρ’ όλα αυτά, ο διαβήτης, η υψηλή αρτηριακή πίεση και το εγκεφαλικό εξακολουθούσαν να συνδέονται πιο έντονα με τη νόσο Αλτσχάιμερ από ό,τι η φωτορύπανση σε άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών.
Έχει ενδιαφέρον, πάντως, να δούμε ότι σε άτομα κάτω των 65 ετών, η μελέτη έδειξε ότι η μεγάλη έκθεση σε νυχτερινά φώτα συνδέθηκε με υψηλότερο επιπολασμό του Αλτσχάιμερ από όλους τους παράγοντες κινδύνου που αναλύθηκαν. Αυτή η επίδραση εμφανίστηκε και στα δύο φύλα και σε όλες τις φυλές – εκτός από τους Νησιώτες του Ειρηνικού.
Αυτό θα μπορούσε να υποδηλώνει ότι οι νεότεροι μπορεί να είναι περισσότερο ευαίσθητοι στις επιπτώσεις της έκθεσης στο φως τη νύχτα, σε σύγκριση με τους ηλικιωμένους.
Φωτορύπανση και ατμοσφαιρική ρύπανση οδηγούν στην άνοια
Αυτό που έχει σημασία να κατανοήσουμε, βέβαια, είναι πως, όπως συμβαίνει με τις περισσότερες μελέτες, ορισμένες μεταβλητές δεν συμπεριλήφθηκαν σε αυτή τη μελέτη, γεγονός που μπορεί να επηρεάζει τα αποτελέσματα.
Για παράδειγμα, το τεχνητό φως εσωτερικού χώρου δεν μετρήθηκε – όπως το φως που εκπέμπεται από τηλέφωνα, τηλεοράσεις και άλλες ηλεκτρονικές οθόνες. Τέτοιοι παράγοντες σχετίζονται, επίσης, με διαταραχές ύπνου και θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα αποτελέσματα.
Ένας άλλος παράγοντας που δεν προσαρμόστηκε και θα μπορούσε να επηρεάσει τα αποτελέσματα είναι η επίδραση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Η φωτορύπανση είναι στενά συνδεδεμένη με την ατμοσφαιρική ρύπανση – με τις έντονα φωτισμένες περιοχές να αποτελούν συχνά πιο πολυσύχναστα αστικά κέντρα. Είναι φυσικό, επομένως, τα αστικά περιβάλλοντα να έχουν υψηλότερη συγκέντρωση οχημάτων, βιομηχανικής δραστηριότητας και διάθεσης απορριμμάτων. Όλα αυτά οδηγούν σε αυξημένα επίπεδα επιβλαβών σωματιδίων – ένας παράγοντας που σχετίζεται με τη γνωστική έκπτωση και την άνοια. Δεν αναλύθηκαν, επίσης, οι διαφορές στην υγεία και την κοινωνικοοικονομική κατάσταση, οι οποίες είναι σημαντικοί παράγοντες της νόσου Αλτσχάιμερ και θα μπορούσαν να επηρεάσουν.
Ωστόσο, αυτή δεν είναι η πρώτη μελέτη που δείχνει συσχέτιση ανάμεσα στα νυχτερινά φώτα και την υγεία του εγκεφάλου.
Προηγούμενη έρευνα έχει δείξει επίσης σχέση μεταξύ της νυχτερινής φωτορύπανσης και της άνοιας. Μελέτες από την Κίνα και την Ιταλία έδειξαν ότι οι άνθρωποι που ζούσαν σε περιοχές με υψηλά επίπεδα φωτορύπανσης είχαν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν ήπια γνωστική εξασθένηση και Alzheimer όψιμης έναρξης. Ο ακριβής λόγος για τον οποίο η φωτορύπανση τη νύχτα συνδέεται με μεγαλύτερο κίνδυνο για τη νόσο του Αλτσχάιμερ είναι άγνωστος. Αλλά μπορεί να σχετίζεται με τον τρόπο που η φωτορύπανση μπορεί να διακόψει τον ύπνο.
Ο ύπνος παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της άνοιας. Έρευνες δείχνουν ότι ο κακός ύπνος μπορεί να βλάψει το γλυμφικό σύστημα - ένα δίκτυο αγγείων στον εγκέφαλο που καθαρίζει τα απόβλητα και βοηθά στην απομάκρυνση των τοξικών πρωτεϊνών που σύμφωνα με τις ενδείξεις συσσωρεύονται και προκαλούν Αλτσχάιμερ. Θεωρείται ότι χωρίς αρκετό ύπνο, αυτές οι πρωτεΐνες δεν ξεπλένονται και συνεχίζουν να συσσωρεύονται.
Η έκθεση στο φως τη νύχτα μπορεί, επίσης, να διακόψει τον κιρκάδιο ρυθμό ενός ατόμου, το εσωτερικό ρολόι του εγκεφάλου που διαχειρίζεται τους κύκλους ύπνου και αφύπνισης. Η διακοπή αυτού του κύκλου μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή και να αυξήσει την ευαισθησία ενός ατόμου σε ασθένειες. Μια τέτοια φλεγμονή μπορεί να προάγει την αύξηση του αμυλοειδούς, μιας τοξικής πρωτεΐνης που βρίσκεται συνήθως στον εγκέφαλο ασθενών με Αλτσχάιμερ.
Φυσικά, δεν πρέπει να παραβλέψουμε τους γενετικούς παράγοντες. Για παράδειγμα, το γονίδιο APOE (Απολιποπρωτεΐνη E) συνδέεται με μεγαλύτερο κίνδυνο πρώιμης έναρξης Αλτσχάιμερ.
Αυτό το γονίδιο μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο το σώμα αντιμετωπίζει το στρες. Αυτό υποδηλώνει ότι τα άτομα κάτω των 65 ετών μπορεί να είναι λιγότερο εξοπλισμένα, ώστε να χειρίζονται στρεσογόνους παράγοντες όπως η φωτορύπανση, πιθανώς επειδή οι νέοι είναι πιο πιθανό να φέρουν το γονίδιο APOE. Αυτό μπορεί ενδεχομένως να τους κάνει πιο ευάλωτους στις επιβλαβείς επιπτώσεις του.
Αυτή η έρευνα συμβάλλει σημαντικά στον αυξανόμενο όγκο στοιχείων που δείχνουν σχέση μεταξύ της φωτορύπανσης και της νόσου του Αλτσχάιμερ. Και καθώς η πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού εκτίθεται στη φωτορύπανση όλο και πιο συχνά, τα αποτελέσματα αυτά μπορεί να σημάνουν το καμπανάκι του κινδύνου, εφιστώντας μας την προσοχή. Το πώς θα προφυλαχθούμε μπορεί να περιλαμβάνει ακόμη και μερικές απλές ρυθμίσεις τη νύχτα που θα βοηθήσουν στη μείωση της έκθεσης στη φωτορύπανση – όπως η χρήση μάσκας ματιών, η χρήση κουρτινών συσκότισης και χαμηλών φώτων.
