Την ώρα που οι αγορές έχουν προεξοφλήσει δύο ακόμη μειώσεις επιτοκίων για φέτος - μία αύριο και μία τον Δεκέμβριο, καθώς για το μήνα Νοέμβριο δεν υπάρχει συνεδρίαση για τη νομισματική πολιτική - η Κριστίν Λαγκάρντ καλείται να βρει λύση στο… γρίφο της αναιμικής ανάπτυξης και του πληθωρισμού.
Για την οικονομία τα στελέχη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας συμφωνούν ότι παραπαίει, ωστόσο για τον πληθωρισμό οι απόψεις διίστανται. Τα «περιστέρια» επιμένουν ότι εξασθενεί και μάλιστα τόσο γρήγορα που κάποια στιγμή η ΕΚΤ μπορεί να αναγκαστεί να λειτουργήσει ξανά σε συνθήκες χαμηλού πληθωρισμού, ενώ τα «γεράκια» συνεχίζουν να ανησυχούν για πιθανή αναθέρμανση.
Ας ξεκινήσουμε όμως από τα βασικά. Η ΕΚΤ θα προχωρήσει σε μία ακόμη μείωση των επιτοκίων αύριο Πέμπτη 17/10, την τρίτη κατά σειρά, μέσω της οποίας το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων θα υποχωρήσει στο 3,25%, από 4% που διαμορφωνόταν έως τον περασμένο Ιούνιο. Το διοικητικό συμβούλιο αναμένεται να αναγνωρίσει την εξασθένηση της οικονομικής δραστηριότητας, ιδιαίτερα μέσα στο τελευταίο δίμηνο που οι δείκτες PMI έχουν απογοητεύσει.
Τα στελέχη της ΕΚΤ βλέπουν, επίσης, ότι οι μεγαλύτερες οικονομίες, όπως της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας, είτε παλεύουν με την ύφεση, είτε εμφανίζουν οριακή ανάπτυξη. Ο σύνθετος PMI για την Ευρωζώνη έπεσε κάτω από το όριο του 50 που χωρίζει την ανάπτυξη από την ύφεση της δραστηριότητας, για πρώτη φορά από τον Μάρτιο. Ο δείκτης οικονομικού κλίματος της Κομισιόν υποχώρησε στο 96,2 το Σεπτέμβριο, εμφανίζοντας πλήρη στασιμότητα επίσης από το Μάρτιο.
Παράλληλα, ωστόσο, οι κεντρικοί τραπεζίτες της Ευρωζώνης γνωρίζουν ότι ενώ ο πληθωρισμός συνεχίζει να εξασθενεί, το μεγαλύτερος μέρος της μείωσης οφείλεται κατά κύριο λόγο στην πτώση των τιμών της ενέργειας, με τον ενεργειακό πληθωρισμό να διαμορφώνεται τον Σεπτέμβριο στο -6%. Οι ανησυχίες προέρχονται από την επιμονή του πληθωρισμού των υπηρεσιών στο 4%, αν και η κυρίαρχη αντίληψη είναι ότι εντέλει ο γενικός δείκτης πληθωρισμού θα σταθεροποιηθεί στο 2% μέσα στο α’ τρίμηνο του 2025, πολύ νωρίτερα δηλαδή από τις αρχικές εκτιμήσεις.
Με άλλα λόγια, η διελκυστίνδα στις τάξεις της ΕΚΤ αναμένεται να φέρει δύο μειώσεις φέτος και μία πολύ πιο επιφυλακτική προσέγγιση κατά τη διάρκεια του 2025. Και αυτό διότι είναι τόσο εύθραυστες οι γεωπολιτικές ισορροπίες που οι κεντρικές τράπεζες καλούνται να λειτουργήσουν ως «risk managers». Γιατί για πρώτη φορά μετά από πάρα πολλά χρόνια βρίσκονται σε εξέλιξη δύο πόλεμοι ταυτόχρονα (σε Ουκρανία και Μ. Ανατολή), υπάρχει επίσης ο κίνδυνος νέου εμπορικού πολέμου αλλά και αναδύονται μεγάλες εστίες αβεβαιότητας, όπως λ.χ. στην Ταϊβάν.
Όπως σημειώνει ο Ιταλός αναλυτής, ειδικός σε θέματα ΕΚΤ, Λορέντζο Κοντόνιο, η Κίνα συνεχίζει να… εξάγει αποπληθωρισμό και οι τιμές των παγκόσμιων αγαθών συνεχίζουν να συμπιέζονται. Μάλιστα, ο ίδιος εκτιμά πως αν επιβεβαιωθεί το δυσμενές σενάριο, θα είναι καλύτερα για την Ευρώπη να έχει επιτόκια πολύ πιο κοντά στο «ουδέτερο» επιτόκιο, παρά να παραμένει σε μεταβατική περίοδο. Το ουδέτερο επιτόκιο τοποθετείται στο 2%-2,50%, με τον Λ. Κοντόνιο να προβλέπει μείωση στο 2,25% έως το τέλος του 2025 και φυσικά στην περίπτωση που δεν έχει ξεσπάσει κάποια μεγάλη κρίση.
Τα στελέχη της ΕΚΤ που τάσσονται υπέρ μίας πιο συντηρητικής στρατηγικής υποστηρίζουν ότι στην περίπτωση που οι οικονομίες των ΗΠΑ και της Κίνας ανακάμψουν πιο δυναμικά από τις εκτιμήσεις, ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη κινδυνεύει να πάρει πάλι την ανιούσα, πόσω μάλλον στο σενάριο ανόδου των τιμών της ενέργειας.
Όλα αυτά συνεπάγονται ότι η ΕΚΤ έχει μπροστά της ένα μεγάλο δίλημμα. Να μειώσει γρήγορα τα επιτόκια γιατί οι οικονομικές συνθήκες το επιτρέπουν και επειδή υπάρχει ο κίνδυνος μιας μεγάλης γεωπολιτικής κρίσης ή να περιμένουν με φόντο τις ανησυχίες για αναζωπύρωση των πληθωριστικών πιέσεων. Το μέλλον θα δείξει αλλά μέχρι τότε η ΕΚΤ θα θελήσει να βρεθεί πριν από τις εξελίξεις και οι επόμενες συνεδριάσεις θα έχουν τεράστιο ενδιαφέρον.
